HASTA VE SAĞLIK ÇALIŞANI HAKLARI
§ 2. SAĞLIK ÇALIŞANLARININ HAKLARI VE HAK ARAMA YOLLARI
47
TIP HUKUKUNUN TEMEL KAVRAM VE KURUMLARI
§ 1. HEKİMLİK MESLEĞİNİN İCRASINDA MESLEKİ ÖZERKLİK
67
§ 2. DİKEY VE YATAY İŞ BİRLİĞİ (EKİP ÇALIŞMASI)
83
§ 3. TIBBİ MÜDAHALELERDE MAHREMİYET
90
§ 4. TIP HUKUKUNDA ZORUNLULUK HALİ
99
TIBBİ MÜDAHALENİN HUKUKA UYGUNLUĞUNUN ŞARTLARI
ÖZELLİK ARZ EDEN TIBBİ MÜDAHALELER
§ 1. ORGAN VE DOKU NAKLİ
223
§ 2. KLİNİK ARAŞTIRMA (İNSAN ÜZERİNDE DENEY VE DENEME)
244
§ 3. ESTETİK MÜDAHALELER
259
§ 5. CİNSİYET DEĞİŞİKLİĞİNE YÖNELİK TIBBİ MÜDAHALELER
271
§7. GELENEKSEL VE TAMAMLAYICI TIBBİ MÜDAHALELER
285
§ 8. KİMYASAL KASTRASYON
292
HEKİM VE HASTANIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
§ 1. HEKİMİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
301
§ 2. HASTANIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
341
HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ, HATALI TIBBİ UYGULAMA VE TAZMİNAT SORUMLULUĞU
§ 1. HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ
343
§2. HATALI TIBBİ UYGULAMA (MALPRAKTİS)
355
§ 3. TAZMİNAT SORUMLULUĞU
401
§ 4. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU
419
§ 1. TIBBİ MÜDAHALENİN CEZA HUKUKU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
421
§ 2. KAMU GÖREVLİSİ SAĞLIK ÇALIŞANLARI BAKIMINDAN SORUŞTURMA İZNİ SÜRECİ
423
§ 3. HEKİMLER TARAFINDAN İŞLENEBİLECEK SUÇLAR VE KABAHATLER
425
II. Kamu Görevlisi Hekimler ile İlgili Uygulama
34
III. Aynı Anda Ceza Soruşturma/Kovuşturması Yapılması Durumu
35
HASTA VE SAĞLIK ÇALIŞANI HAKLARI
I. Müracaat, Şikâyet ve Dava Hakkı
38
II. Hasta Hakları Birimleri ve Hasta Hakları Kurulları
41
§ 2. SAĞLIK ÇALIŞANLARININ HAKLARI VE HAK ARAMA YOLLARI
47
I. Sağlık Çalışanı Hakları
47
A. Haksız Suçlamalara Karşı Hak Arama Yolları
48
B. Güvenlik Hakkının İhlaline Karşı Hak Arama Yolları
49
1. Ceza Hukuku Araçları
49
b. Ceza Muhakemesi Bakımından Özel Düzenlemeler
55
2. Tazminat Hukuku Araçları
56
III. Sağlık Bakanlığı Tarafından Yapılacak Hukuki Yardım
57
IV. Çalışan Güvenliği Genelgesi
60
V. Hekimin Hasta Seçme Hakkı
62
VI. Sağlık Çalışanının Hizmetten Çekilme Hakkı
64
B. Aile Hekimleri Bakımından Uygulama
66
TIP HUKUKUNUN TEMEL KAVRAM VE KURUMLARI
§ 1. HEKİMLİK MESLEĞİNİN İCRASINDA MESLEKİ ÖZERKLİK
67
II. Şifa Garantisi Yasağı
80
§ 2. DİKEY VE YATAY İŞ BİRLİĞİ (EKİP ÇALIŞMASI)
83
§ 3. TIBBİ MÜDAHALELERDE MAHREMİYET
90
II. Uygulamadaki Sorunlar
94
A. Tıbbi Müdahale Sırasında Diğer Sağlık Çalışanlarının Bulunması
94
B. Koğuş Sisteminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
95
C. Sosyal Medya Paylaşımları
95
E. Tutuklu ve Hükümlülerin Muayenelerinde Mahremiyet Sorunu
96
§ 4. TIP HUKUKUNDA ZORUNLULUK HALİ
99
HUKUKA UYGUNLUĞUNUN ŞARTLARI
I. Tıbbi Müdahalenin Bir Sağlık Personeli Tarafından Yapılması
106
3. Öğrencilerin Yaptığı Tıbbi Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu Sorunu
114
C. Sağlık Personeli Olmayan Kimselerin Yaptığı Tıbbi Müdahaleler Nedeniyle Sorumlulukları
116
II. Aydınlatma ve Rıza
117
1. Aydınlatma Çeşitleri
123
a. Otonomi (Karar) Aydınlatması
123
bb. Otonomi Aydınlatmasının Çeşitleri
124
bbb. Teşhis Aydınlatması
125
ccc. Süreç Aydınlatması
126
ddd. Alternatifler Konusunda Aydınlatma
127
eee. Müdahale Yapılmamasının Sonuçları Konusunda Aydınlatma
128
b. Tedavi Aydınlatması (Güvenlik Aydınlatması)
129
bb. Teşhise Yönelik Aydınlatma
130
cc. İlaç ve Tıbbi Malzeme
131
2. Özel Durumlarda Aydınlatma
137
3. Aydınlatılacak Kişi
139
4. Aydınlatma Yükümlüsü
140
5. Aydınlatmanın Zamanı
141
6. Aydınlatmanın Kapsamı
142
7. Aydınlatmanın Şekli
144
b. E–Aydınlatma Formlarının Geçerliliği
147
8. Aydınlatmanın Mümkün Olmaması ve Ameliyat Sırasında Aydınlatma
149
9. Aydınlatma Zorunluluğunun Bulunmadığı Durumlar
150
a. Aydınlatmadan Vazgeçme
150
b. Hastanın Bilgisinin Bulunması
150
c. Aydınlatmanın Olumsuz Etkide Bulunması
151
bb. Tedavisi Olmayan Hastalığın Bildirilmesi
153
e. Aydınlatmanın Uygulanabilir Olmaması
154
10. Aydınlatmanın Geri Alınması, Düzeltilmesi
155
11. Hukuka Aykırı Aydınlatmanın Sonuçları
156
12. Hatalı Aydınlatma ve İspat Sorunları
156
3. Rıza Verme Yetkisi (Rıza Ehliyeti)
163
b. Çocuklar Bakımından Rıza Ehliyetinin Belirlenmesi
165
c. Çocuklarda Kanuni Temsilcinin Tıbbi Müdahaleye Rıza Göstermemesi
170
d. Rıza Yeteneği Bulunmayan Yetişkinlerde Kanuni Temsilcinin Tıbbi Müdahaleye Rıza Göstermemesi
176
5. Rızanın Aranmadığı Haller
178
a. Kamu Sağlığının Korunmasına İlişkin Düzenlemeler
179
bb. Corona Virüs Nedeniyle Alınan Önlemler
180
cc. Genel Önleyici Aşı Zorunluluğu
183
dd. Yeni Doğan Çocuklardan Topuk Kanı Alınması
187
ee. Yurt Dışından Gelenlere Zorla Tıbbi Müdahale Yapılması
187
b. Akıl Hastaları ile İlgili Düzenlemeler
188
c. Ceza Hukukunun Öngörmüş Olduğu Düzenlemeler
191
aa. Ceza Hukuku Yaptırımları
191
bb. Ceza Yargılamasından Kaynaklanan Tıbbi Müdahaleler
193
cc. Ceza İnfaz Kurumlarındaki Tıbbi Müdahaleler
195
d. Diğer Hukuk Dallarındaki Düzenlemeler
198
6. Tıbbi Müdahalenin Rızaya Rağmen Hukuka Aykırılığı
199
b. Ameliyatın Genişletilmesi
203
c. Önceki İrade Açıklamalarının Geçerliliği (Tıbbi Vasiyet)
204
8. Rızayı Sakatlayan Haller
206
9. Rızanın Geri Alınması
207
11. Tıbbi Müdahaleye Rıza Gösterilmemesi Halinde Yapılması Gerekenler
209
D. Aydınlatma ve Rıza Konusundaki Yanılgının Sonuçları
211
III. Tıp Biliminin Verilerine Göre Zorunlu ve Bu Verilere Uygun Tıbbi Müdahale
211
A. Endikasyon (Zorunluluk)
211
2. Tıbbi Endikasyon Olmaksızın Yapılan Tıbbi Müdahaleler
215
a. Deneysel Nitelikli Tıbbi Müdahaleler
217
b. Şekil veya Fonksiyon Değiştirici Tıbbi Müdahaleler
218
c. Üçüncü Kişi Yararına Yapılan Tıbbi Müdahaleler
219
B. Özenli Tıbbi Müdahale
221
ÖZELLİK ARZ EDEN TIBBİ MÜDAHALELER
§ 1. ORGAN VE DOKU NAKLİ
223
II. Hukuksal Temel ve Kapsam
224
III. Organ ve Doku Nakli Çeşitleri
225
A. Ölülerden (Kadavradan) Organ Nakli
225
1. Ölüm Halinin Belirlenmesi
226
2. Kişinin Kendi Geleceğini Belirleme Hakkına Saygı Gösterilmesi
229
3. Beyin Ölümü Tespitinden Sonra Yapılması Gereken İşlemler
234
4. Otopsi mi Nakil mi?
235
5. Organ ve Doku Dağıtımı
238
B. Canlılardan Organ Nakli
239
§ 2. KLİNİK ARAŞTIRMA (İNSAN ÜZERİNDE DENEY VE DENEME)
244
II. İnsan Üzerinde Deney ve Denemenin Hukuka Uygunluğuna İlişkin Koşullar
246
A. İnsan Üzerinde Deneyin Şartları
248
1. Yetişkinler Üzerinde Deneyin Şartları
248
2. Özel Durumlarda Araştırma
250
3. Çocuklar Üzerinde Deneyin Şartları
251
B. İnsan Üzerinde Denemenin Şartları
254
1. Yetişkinler Üzerinde Denemenin Şartları
255
2. Çocuklar Üzerinde Denemenin Şartları
257
§ 3. ESTETİK MÜDAHALELER
259
II. Estetik Müdahalelerde Hekim–Hasta Arasındaki Hukuksal İlişkinin Niteliği
261
III. Tanı İşlemlerinin Hukuksal Niteliği
266
IV. Hukuksal Sorumluluk
268
V. Yasaklar ve Yaptırım
269
§ 5. CİNSİYET DEĞİŞİKLİĞİNE YÖNELİK TIBBİ MÜDAHALELER
271
II. Yapay Döllemenin Şartları
274
III. Yapay Dölleme Neticesinde Oluşan Embriyonun ve Dünyaya Gelen Çocuğun Hukuksal Statüsü
276
A. Yapay Dölleme Neticesinde Ana Rahmi Dışında Oluşturulan Embriyonun Hukuksal Durumu
276
B. Yapay Dölleme Neticesinde Meydana Gelen Çocuğun Hukuksal Durumu
277
IV. Yapay Döllemeye İlişkin Yasaklar
278
VI. Üreme Hücreleri ve Gonad Dokularının Saklanması
283
VII. Embriyoların Dondurulması
284
§7. GELENEKSEL VE TAMAMLAYICI TIBBİ MÜDAHALELER
285
A. Genel Bir Mevzuat İhtiyacı
286
B. Ülkemizdeki Mevcut Durum
287
C. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Alanındaki Mevcut Düzenleme
288
1. Tıbbi Müdahaleyi Yapma Yetkisi
288
§ 8. KİMYASAL KASTRASYON
292
HEKİM VE HASTANIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
§ 1. HEKİMİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
301
II. Hekimin Özen Yükümlülüğü
301
III. Hekimin Kişisel Edim Yükümlülüğü
302
A. Kişisel Edim Kavramı
302
B. Temsil Edilebilir Edimler
303
C. Temsil Edilemeyen Edimler
304
IV. Öykü Alma Yükümlülüğü
306
V. Muayene Yükümlülüğü
307
VI. Teşhis Yükümlülüğü
308
B. Teşhis Yükümlülüğünün İçeriği
308
C. Uzaktan Teşhis Yasağı
311
D. Teşhisi Kontrol Yükümlülüğü
312
VII. Tedavi Yükümlülüğü
312
A. Hukuksal Temelleri
312
a. Hekimin Hastayı Reddetmesi
313
B. Zamanında Tedavi Yükümlülüğü
315
C. Uzaktan Tedavi Yasağı
316
D. Hekimin Tedavi Yükümlülüğünün Sınırları
317
1. Hastanın Tedaviyi Ret Hakkı
318
b. Tedaviyi Ret Hakkının İçeriği
319
2. Hekimin Etkisiz Tedaviyi Sona Erdirme Hakkı
321
VIII. Reçete Yazma Yükümlülüğü
322
IX. Tıbbi Teknik Kullanma Yükümlülüğü
324
A. Tıbbi Teknik Standardın Uygulanması Yükümlülüğü
324
B. Tıbbi Teknik Araçların Bakımı ve Kontrolü
325
X. Kayıt Tutma Yükümlülüğü
325
B. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün İçeriği
326
1. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün Amacı
326
2. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün Kapsamı
327
C. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün İhlalinin Sonuçları
331
D. Kayıtları İnceleme Hakkı
333
2. Kayıtları İnceleme Hakkının Çeşitleri
334
a. Dava Dışı İnceleme Hakkı
334
b. Dava Dolayısıyla İnceleme Hakkı
335
3. Kayıt İnceleme Hakkına İlişkin Diğer Hususlar
336
4. Kayıtların Verilmemesine Karşı Hukuksal Yollar
336
XI. Sır Saklama Yükümlülüğü
338
XII. Organizasyon Yükümlülükleri
339
XIII. Kullanılan Ürün ve İlaçlarla İlgili Yükümlülükler
339
XIV. Mesleki Bilgisini Geliştirme Yükümlülüğü
339
XV. Kimlik Tespiti Yapma Yükümlülüğü
340
§ 2. HASTANIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
341
HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ, HATALI TIBBİ UYGULAMA VE
§ 1. HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ
343
A. Bağımsız Çalışan Hekim ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
343
B. Aile Hekimi ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
346
C. Hastane ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
347
1. Özel Hastane ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
347
2. Kamu Hastanesi ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
349
II. Görevli Yargı Kolu
350
B. Yargıtay Kararları
351
1. Bağımsız Çalışan Hekimler Bakımından
354
2. Özel Hastaneler Bakımından
354
3. Kamu Hastaneleri Bakımından
354
4. Yeni Tüketici Kanunu ile Yapılan Değişiklik
354
§2. HATALI TIBBİ UYGULAMA (MALPRAKTİS)
355
B. Tıbbi Standarttan Sapma: Yeni Yöntemler
364
III. Uygulama Hatası (Tıbbi Hata)
366
B. Hata (Malpraktis) Örnekleri
368
b. Eksik Ön Muayene ve Yetersiz Hasta Öyküsü Alma
373
c. Teşhise Yönelik Gerekli Tetkiklerin Yapılmaması
374
a. Müdahalenin Yapılmaması
376
b. Hasta Vücudunda Yabancı Madde Unutulması
377
c. Yanlış Tedavi Yöntemi Seçme
379
d. Gerekli Testlerin Yapılmaması
380
e. Yanlış İlaç, Hasta Karıştırma, Yanlış Taraf Cerrahisi
381
f. Enfeksiyon ve Hijyen Kurallarına Uyulmaması
383
3. Tedavi Sonrası Yükümlülüklerin İhlali
384
4. Organizasyon Kusuru
386
6. Hekimin Uygulama Hatasını Hastaya Bildirme Yükümlülüğü
398
7. Hatalı Tıbbi Uygulamanın Belirlenmesi (Bilirkişi)
398
§ 3. TAZMİNAT SORUMLULUĞU
401
I. Özel Hukukta Tazminat Sorumluluğu
402
B. Tazminat Sorumluluğunun Şartları
402
D. Hastanın Kusurunun Tazminata Etkisi
408
G. Sorumsuzluk Anlaşmaları
411
II. İdare Hukukunda Tazminat Sorumluluğu
411
A. Tazminatın Şartları
412
a. Zararın Nitelikleri
412
aa. Zarar Gerçek ve Kesin Olmalıdır
412
bb. Zarar Özel Olmalıdır
413
cc. Zarar Para ile Takdir Edilebilir Olmalıdır
413
(1) Ölüm Nedeniyle Oluşan Zarar
413
(c) Ölenin Yardımından Yoksunluk Zararı
414
(2) Yaralama Nedeniyle Oluşan Zarar
414
(1) Ölüm Nedeniyle Oluşan Zarar
415
(2) Yaralama Nedeniyle Oluşan Zarar
415
§ 4. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU
419
I. Tıbbi Hatalara İlişkin Davalarda Hukuki Başvuru Yollarının Tüketilmiş Olması Şartı
419
§ 1. TIBBİ MÜDAHALENİN CEZA HUKUKU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
421
§ 2. KAMU GÖREVLİSİ SAĞLIK ÇALIŞANLARI BAKIMINDAN SORUŞTURMA İZNİ SÜRECİ
423
§ 3. HEKİMLER TARAFINDAN İŞLENEBİLECEK SUÇLAR VE KABAHATLER
425
I. Kasten Öldürme ve Yaralama Suçları
426
B. Aydınlatma, Rıza ve Kasten Öldürme/Yaralama Suçları
429
C. Hekimin Hastanın Ölümüne Yardımı (Ötanazi)
430
2. Çeşitli Ötanazi Türleri ve Hukuksal Sonuçları
432
II. Kasten Öldürmenin İhmali Davranışla İşlenmesi
436
III. Taksirle Öldürme ve Yaralama Suçları
442
A. Taksirle Öldürme ve Yaralama Suçlarına İlişkin Müşterek Açıklamalar
443
1. Ön Açıklama: Aydınlatma, Rıza ve Malpraktis İlişkisi
444
4. Neticenin Öngörülebilir Olması ve Bilinçli–Basit Taksir Ayırımı
447
5. Özen Yükümlülüğünün İhlali
449
6. Özen Yükümlülüğü İhlalinin Tespiti
450
B. Taksirle Öldürme Suçu
451
C. Taksirle Yaralama Suçu
452
IV. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama
454
V. Hasta ile Cinsel İlişki Kurma
455
VI. İnsan Üzerinde Deney ve Denemenin Cezalandırılabilirliği
456
VII. Organ veya Doku Nakli ve Ceza Sorumluluğu
462
A. Organ veya Doku Naklinin ve Ticaretinin Cezalandırılabilirliği
462
B. Organ ve Doku Nakli Kanunu ve Türk Ceza Kanunu İlişkisi
464
C. Organ veya Doku Ticareti Suçu
470
E. Hukuka Uygunluk Nedenleri
480
1. Süre Esaslı İsteğe Bağlı Rahim Tahliyesi
481
2. Çocuk ile Onu Takip Edecek Nesiller Açısından Ağır Maluliyet (Özürlülük Endikasyonu)
482
G. Teşebbüs ve İştirak
484
IX. Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu
489
X. Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme (Sır Saklama Yükümlülüğünün İhlali) Suçu
490
a. Kişisel Veri Kavramı
491
b. Kişisel Verilerin Kapsamı
493
d. Maddi Unsuru Oluşturan Eylemler
496
3. Hukuka Uygunluk Nedenleri
497
b. Bildirme Yükümlülüğü
498
XII. Belgede Sahtecilik
506
B. Kamu Görevlisi Tarafından İşlenen Sahtecilik Suçu
507
C. Kamu Görevlisi Olmayan Sağlık Mesleği Mensubunun Belgede Sahteciliği
509
XIII. Çocuğun Soybağını Değiştirme Suçu
513
B. İrtikap ile Rüşvet Suçu Arasındaki Farklar
521
XVI. Görevi Kötüye Kullanma
521
A. Görevin Gereklerine Aykırı Hareket Etmek Suretiyle, Kişilerin Mağduriyetine veya Kamunun Zararına Neden Olmak ya da Kişilere Haksız Bir Menfaat Sağlamak
522
B. Görevin Gereklerini Yapmakta İhmal veya Gecikme Göstererek, Kişilerin Mağduriyetine veya Kamunun Zararına Neden Olmak ya da Kişilere Haksız Bir Menfaat Sağlamak
524
C. Kişilerin Mağduriyetine veya Kamunun Zararına Neden Olmak ya da Kişilere Haksız Bir Menfaat Sağlamak Koşulu
527
D. Yükümlülüklerin Çatışması
528
XVII. Kamu Görevlisinin Ticareti Suçu
529
XVIII. Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi
530
B. Korunan Hukuksal Yarar ve Suçun Konusu
535
C. Suçun Faili ve Mağduru
535
F. Hukuka Aykırılık Unsuru
540
G. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
541
XX. Hekim Olmadığı Halde Hasta Tedavi Etme veya Hekim Unvanını Takınma
541
B. Bazı Normlara Aykırılık
546
C. Yetkisiz Diş Hekimliği Yapmak
547
D. Sağlık Meslek Mensubu Gibi Çalışmak veya Unvanı Takınmak
548
E. Hastanın Rızası Olmaksızın Tıbbi Müdahale Yapmak
548