Türk ve Alman Ceza Hukukunda Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi Dr. Alparslan Dereli - Kitap
Türk ve Alman Ceza Hukukunda

Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi

1. Baskı, 
Mart 2025
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
402
Barkod:
9789750299971
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Yayınevi:
Seçkin Yayıncılık
Fiyatı:
720,00₺
24 saat içerisinde temin edilir.
Kitabın Açıklaması
Zor ve silah kullanma yetkisi; anayasa hukuku, idare hukuku, ceza hukuku ve ceza muhakemesi hukuku gibi birçok hukuk alanına konu olan bir yetkidir. Bu yönüyle zor ve silah kullanma yetkisi çok geniş bir alana sahiptir. Ancak söz konusu çalışmada, zor ve silah kullanma yetkisi ağırlıklı olarak ceza hukuku bağlamında ele alınmaktadır. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu'nun, Alman Ceza Kanunu'ndan (AlmCK/StGB)'dan esinlenmiş olması sebebiyle çalışmada zor ve silah kullanma yetkisi, önemli oranda Alman hukukuyla mukayeseli olarak açıklanmıştır.
Zor ve silah kullanma yetkisinin bireylerin temel hak ve özgürlerine müdahale teşkil etmesi ve devletin kolluk aracılığıyla kullandığı en önemli müdahale araçlarından biri olması sebebiyle, çeşitli ulusal ve uluslararası düzenlemelerle çok sıkı şekil şartlarına tabi tutulmuştur. Bu düzenlemelerle hem yetkiden etkilenen bireylerin temel hak ve özgürlükleri koruma altına alınmak istenmiş hem de yetkinin uygulama alanı belirginleştirilerek kamu düzeninin sağlamasına imkân tanınmıştır. Bu çerçevede Türk hukukunda başta PVSK'nın 16. maddesi olmak üzere birçok kanunda zor ve silah kullanma yetkisine ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Alman hukukunda ise zor ve silah kullanma yetkisi, "doğrudan zorlama (unmittelbarer Zwang) yetkisi" olarak adlandırılmış ve söz konusu yetki Federal Kolluk Kuvvetleri Tarafından Kamu Yetkisinde Doğrudan Zorlama Yetkisinin Kullanılmasına İlişkin Kanun'la (UZwG) düzenlenmiştir. Doğrudan zorlama yetkisi, ayrıca eyaletlerin polis yasalarında UZwG'yle benzer şekilde hüküm altına alınmıştır.
İlgili düzenlemeler uyarınca kolluk görevlilerinin de zor ve silah kullanma yetkisine başvururken hukuka aykırı bir müdahalede kaçınmak için hangi durumlarda ve orantıda yetkiyi kullanması gerektiğine hâkim olması gerekir. Kolluk kuvvetlerinin genellikle bu yetkiye, şüpheliyi etkisiz hale getirmek isterken ya da toplumsal olaylara müdahale sırasında başvurduğu görülmektedir. Bundan dolayı zor ve silah kullanma yetkisi sıkça yargı kararlarına konu olmaktadır. Çalışmada söz konusu yetki incelenirken, Anayasa Mahkemesi (AYM), Almanya Anayasa Mahkemesi (BVerfG), İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), Yargıtay ve Alman Federal Yüksek Mahkeme (BGH) kararlarına yer verilmiştir.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Zor ve Silah Kullanma Yöntem ve Şartları
.
Orantılılık İlkesi
.
Hukuka Uygunluk Nedenleri
.
Mazeret Sebepleri
.
Yetkide Sınır Aşımının Cezai Sonuçları
Yorumlar
Kitabın İçindekileri
Sunuş 
7
Önsöz 
9
Kısaltmalar 
19
Giriş 
23
Birinci Bölüm
KOLLUK KAVRAMI VE TÜRLERİ
I. KOLLUK KAVRAMI VE KOLLUĞUN TARİHÇESİ 
27
A. Kavram 
27
B. Kolluk Tarihçesi 
32
1. Antik Yunan Döneminde Kolluk 
32
2. Roma İmparatorluğu Döneminde Kolluk 
33
3. Batı Devletlerinde Kolluğun Tarihçesi 
34
a. İngiltere 
34
b. Fransa 
35
c. Almanya 
37
d. Amerika Birleşik Devletleri 
40
4. Türkiye’de Kolluğun Tarihçesi 
41
a. İslamiyet Öncesi Türklerde Kolluk 
41
b. İslamiyet Sonrası Türk Devletlerinde Kolluk 
42
aa. Osmanlı Dönemi’nde Kolluk 
44
aaa. Tanzimat Öncesi Dönem 
44
bbb. Tanzimat Sonrası Dönem 
45
bb. Cumhuriyet Dönemi’nde Kolluk 
48
II. KOLLUĞUN TÜRLERİ 
49
A. İşlevsel Olarak Kolluğun Türleri 
49
1. Adli Kolluk 
51
2. İdari Kolluk 
57
B. Faaliyet Alanı Olarak Kolluğun Türleri 
61
1. Genel Kolluk 
62
a. Polis Teşkilatı 
63
b. Jandarma Teşkilatı 
65
c. Sahil Güvenlik Komutanlığı 
68
d. Genel Kolluk Yardımcısı: Çarşı ve Mahalle Bekçileri 
69
2. Özel Kolluk 
78
a. Belediye Zabıtası 
79
b. Köy Korucuları ve Güvenlik Korucuları 
79
c. Orman Muhafaza Memurları 
82
d. Gümrük Muhafaza Memurları 
83
e. Çiftçi Mallarını Koruma Bekçisi 
84
f. Kara Avcılığı Kolluğu 
85
3. Sivil Kolluk: Özel Güvenlik Görevlileri 
85
4. Kolluk Yetkisi Kullanan Diğer Kamu Görevlileri 
89
a. Millî İstihbarat Teşkilâtı Personeli 
89
b. İnfaz ve Koruma Memurları 
92
c. Gemi Kaptanları 
93
d. Hava Taşıtlarının Kaptan Pilotları 
93
İkinci Bölüm
KOLLUĞUN ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİ
I. GENEL OLARAK 
95
II. YETKİ KAVRAMI VE KOLLUĞUN YETKİLERİ 
96
A. Yetki Kavramı 
96
B. Bağlı Yetki 
97
C. Takdir Yetkisi 
98
D. Bağlı Yetki ile Takdir Yetkisinin Zor ve Silah Kullanma Yetkisinde Uygulanması 
99
III. DEVLETİN ŞİDDET TEKELİ OLARAK KOLLUĞUN ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİ 
100
IV. ZOR VE SİLAH KULLANMA KAVRAMLARI 
104
A. Zor Kullanma Kavramı 
104
B. Silah Kullanma Kavramı 
107
1. TCK ve StGB Bağlamında Silah 
107
2. Kolluğun Silah Kullanma Yetkisi Kapsamında Silah 
112
C. Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Kolluğun Uyguladığı Diğer Önleme ve Koruma Tedbirleriyle İlişkisi 
116
D. Zor ve Silah Kullanma Yetkilerinin Aralarındaki İlişki 
118
V. ZOR VE SİLAH KULLANMA YÖNTEMLERİ 
119
A. İkaz (Uyarma) 
119
B. Bedeni Kuvvet 
122
C. Maddi Güç Araçları 
124
1. Kelepçeleme 
125
2. Cop Kullanma 
128
3. Basınçlı veya Boyalı Su Kullanılması 
128
4. Göz Yaşartıcı Gaz veya Toz Kullanılması 
130
5. Fiziki Engellerin Koyulması 
134
6. Kolluk Köpek ve Atları 
134
D. Silah Kullanma 
136
VI. İHAM İÇTİHATLARI KAPSAMINDA ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİNİN ŞARTLARI 
140
A. Kanunilik İlkesi 
141
B. Son Çare Olma İlkesi (Mutlak Gereklilik) 
143
C. Orantılılık İlkesi 
150
D. Kademelilik İlkesi 
157
VII. ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİNİN HUKUKA AYKIRILIK HALİ: ORANTISIZ GÜÇ KULLANIMI 
160
A. Hukuka Aykırılık Kavramı 
160
B. Hukuka Aykırılık ve Tipiklik İlişkisi 
163
C. Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Orantısız Güç Olarak Kullanıldığı Bazı Durumlar 
164
1. Kolluğun Görevi Olmadığı Durumlarda Zor ve Silah Kullanma Yetkisine Başvurması 
165
2. Kolluğun Düzenlemelerde Belirtilenlerin Dışında Başka Yöntem ve Araçlar Kullanması 
166
3. Kolluğun Direnmeye Nazaran Orantısız Müdahalede Bulunması 
167
4. Kolluğun Kademeli Olarak Yöntem ve Araçlara Başvurmaması 
169
VIII. DEĞERLENDİRME 
170
Üçüncü Bölüm
ALMAN HUKUKUNDA ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE YETKİDE SINIRIN AŞILMASININ
CEZAİ SONUÇLARI
I. HUKUKA UYGUNLUK SEBEBİ OLARAK ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİ 
175
A. Kanunun Hükmünün Yerine Getirilmesi 
176
1. Kanunun Hükmünün Yerine Getirilmesinin Şartları 
176
2. Alman Hukukunda Doğrudan Zorlama Yetkisinin Yer Aldığı Düzenlemeler 
178
a. Federal Kamu Görevlilerinin Doğrudan Zor Kullanımı Hakkında Kanun (UZwG) ve Eyalet Polis Kanunlarında (BW–PolG; PAG; PolG–NRW; HSOG) Yer Alan Doğrudan Zorlamaya İlişkin Düzenlemeler 
178
b. UZwG ve Eyalet Polis Kanunlarında (BW–PolG; PAG; PolG–NRW; HSOG) Yer Alan Ateşli Silah Kullanımına İlişkin Düzenlemeler 
182
B. Meşru Savunma (StGB § 32) 
190
1. Genel Açıklamalar 
190
2. Meşru Savunmada Saldırının Varlığı 
192
3. Meşru Savunma Eyleminin Hukuka Uygunluğu 
197
4. Meşru Savunmanın Sübjektif Unsuru (Manevi Unsur) 
203
5. Meşru Savunma Kapsamında Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 
205
C. Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Zorunluluk Hali (StGB § 34) 
215
1. Genel Açıklamalar 
215
2. Zorunluluk Halinde Tehlikenin Varlığı 
216
3. Zorunluluk Hali Bağlamında Gerçekleştirilen Eylemin Hukuka Uygunluğu 
219
4. Tehlikeyi Önleme İradesi (Manevi Unsur) 
223
5. Zorunluluk Hali Kapsamında Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 
224
D. Amirin Emrinin İfası 
227
1. Genel Açıklamalar 
227
2. Zor ve Silah Kullanma Yetkisine İlişkin Hukuka Aykırı Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi 
231
II. MAZERET SEBEBİ OLARAK ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİ 
235
A. Meşru Savunmada Sınırın Aşılması (StGB § 33) 
236
1. Genel Açıklamalar 
236
2. Objektif Şartlar 
238
3. Sübjektif Şartlar 
242
4. Meşru Savunmada Sınırın Aşılması Kapsamında Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 
245
III. ALMAN HUKUKUNDA ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİNDE SINIR AŞIMININ CEZAİ SONUCU 
246
A. Alman Ceza Kanununda Yer Alan Kamu Görevi Esnasında Yaralama Suçu
(StGB § 340) 
247
1. Genel Açıklamalar 
247
2. Suçla Korunan Hukuki Değer 
248
3. Suçun Unsurları 
248
a. Suçun Maddi (Objektif) Unsurları 
248
aa. Fail, Mağdur ve Suçun Konusu 
248
bb. Fiil ve Netice 
250
cc. Suçun Nitelikli Halleri 
251
b. Suçun Manevi (Sübjektif) Unsuru 
251
c. Hukuka Aykırılık Unsuru 
252
4. Suçun Özel Görünüş Biçimleri 
252
a. Teşebbüs 
252
b. İştirak 
253
c. İçtima 
253
B. Doğrudan Zorlama Yetkisinde Sınır Aşımının Diğer Suçlar Bakımından Değerlendirilmesi 
253
1. Doğrudan Zorlama Yetkisinde Sınır Aşımının Kasten ve Taksirle Öldürme Suçları (StGB § 212 ve § 222) Bakımından Değerlendirilmesi 
254
2. Doğrudan Zorlama Yetkisinde Sınır Aşımının Kasten ve Taksirle Yaralama Suçları (StGB § 224 vd.) Bakımından Değerlendirilmesi 
255
IV. DEĞERLENDİRME 
257
Dördüncü Bölüm
TÜRK HUKUKUNDA ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE YETKİDE SINIRIN AŞILMASININ
CEZAİ SONUÇLARI
I. HUKUKA UYGUNLUK SEBEBİ OLARAK ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİ 
261
A. Kanun Hükmünün Yerine Getirilmesi (TCK m. 24/1) 
262
1. Kanun Hükmünün Yerine Getirilmesinin Şartları 
263
2. Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Yer Aldığı Düzenlemeler 
266
a. PVSK’da Yer Alan Düzenlemeler 
266
b. Diğer Kanunlarda Yer Alan Düzenlemeler 
274
aa. CMK’da Bulunan Düzenlemeler 
274
bb. Terörle Mücadele Kanunu’nda Bulunan Düzenlemeler 
275
cc. Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nda Bulunan Düzenlemeler 
276
dd. Emniyet Teşkilat Kanunu ve Çevik Kuvvet Yönetmeliği’nde Bulunan Düzenlemeler 
279
ee. Olağanüstü Hal Kanunu’nda Bulunan Düzenlemeler 
280
ff. Özel Kolluk, Sivil Kolluk ve Kolluk Yetkisi Kullanan Kamu Görevlilerine İlişkin Düzenlemeler 
281
B. Meşru Savunma (TCK m. 25/1) 
282
1. Genel Açıklamalar 
282
2. Meşru Savunmaya İlişkin Şartlar 
285
3. Meşru Savunmanın Sübjektif Unsuru (Manevi Unsur) 
294
4. Meşru Savunma Kapsamında Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 
296
II. KUSURLULUĞU AZALTAN NEDEN VE MAZERET SEBEBİ OLARAK ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİ 
300
A. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması (TCK m. 27) 
301
1. Genel Açıklamalar 
301
2. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Kast Olmaksızın Sınırın Aşılması (TCK m. 27/1) 
304
a. Objektif Şartlar 
304
b. Sübjektif Şartlar 
309
3. Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilecek Heyecan, Korku veya Telaş Nedeniyle Aşılması (TCK m. 27/2) 
310
a. Objektif Şartlar 
310
b. Sübjektif Şartlar 
313
4. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması Kapsamında Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 
314
B. Amirin Emrinin İfası (TCK m. 24/2–4) 
319
1. Genel Açıklamalar 
319
2. Amirin Emrinin İfasının Şartları 
321
3. Zor ve Silah Kullanma Yetkisine İlişkin Emrin İfasına Dair İhtimaller 
324
a. Zor ve Silah Kullanma Yetkisine İlişkin Hukuka Uygun Emrin İfası 
324
b. Zor ve Silah Kullanma Yetkisine İlişkin İfası Suç Teşkil Eden Emrin İfası 
325
c. Zor ve Silah Kullanma Yetkisine İlişkin Hukuka Aykırı Fakat Suç Teşkil Etmeyen Emrin İfası 
328
C. Zorunluluk Hali (TCK m. 25/2) 
329
1. Genel Açıklamalar 
329
2. Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği 
331
3. Zorunluluk Haline İlişkin Şartlar 
334
III. TÜRK HUKUKUNDA ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİNDE SINIR AŞIMININ CEZAİ SONUCU 
340
A. Zor Kullanma Yetkisine İlişkin Sınırın Aşılması Suçu (TCK m. 256) 
341
1. Genel Açıklamalar 
341
2. Suçla Korunan Hukuki Değer 
342
3. Suçun Unsurları 
342
a. Maddi Unsurlar 
342
aa. Fail, Mağdur ve Suçun Konusu 
342
bb. Fiil ve Netice 
344
cc. Suçun Nitelikli Unsurları 
347
b. Manevi Unsur 
349
c. Hukuka Aykırılık Unsuru 
349
4. Suçun Özel Görünüş Biçimleri 
349
a. Teşebbüs 
349
b. İştirak 
350
c. İçtima 
350
5. Suçun Kovuşturulması ve Yaptırımı 
351
B. TCK m. 256 ve StGB § 340’ın Karşılaştırılması 
351
C. Zor ve Silah Kullanma Yetkisinde Sınır Aşımının Diğer Suçlar Bakımından Değerlendirilmesi 
353
1. Zor ve Silah Kullanma Yetkisinde Sınır Aşımının Kasten Yaralama Suçları (TCK m. 86, m. 87 ve m. 88) Bakımından Değerlendirilmesi 
353
2. Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Sınır Aşımının Kasten Öldürme Suçları (TCK m. 81 ve m. 83) Bakımından Değerlendirilmesi 
356
3. Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Sınır Aşımının Cezai Sonuçlarının Değerlendirmesi 
359
IV. DEĞERLENDİRME VE MUKAYESE 
361
Sonuç 
367
Kaynakça 
377
Kavram Dizini 
399
HakkımızdaUluslararası Yayınevi BelgesiKaynakça Dosyası Kişisel Verilerin Korunması ÜyelikSiparişlerimİade Politikasıİletişim
 
Ana Sayfa
Kategori
Sipariş
Sepetim
Profil