VERGİ HUKUKUNA GİRİŞ VE TEMEL KAVRAMLAR
2. HUKUKUN SINIFLANDIRILMASI
24
2.1. Kamu Hukuku–Özel Hukuk Ayrımı
24
2.2. İdeal Hukuk–Pozitif Hukuk Ayrımı
26
2.3. Ulusal Hukuk–Uluslararası Hukuk Ayrımı
26
2.4. Maddi Hukuk–Biçimsel (Şekli) Hukuk Ayrımı
26
2.5. Objektif Hukuk – Sübjektif Hukuk Ayırımı
27
2.6. Maliye Hukuku (Mali Hukuk)
28
3. VERGİ HUKUKUNUN KAPSAMI
30
3.1. Vergi Usul Kanunu’nun Kapsamı
35
4. VERGİ HUKUKUNUN KONULARINA GÖRE BÖLÜMLERİ
37
4.1. Vergi Usul Hukuku
37
4.2. Vergi Ceza Hukuku
38
4.3. Vergi İcra Hukuku
38
4.4. Vergi Yargılama Hukuku
39
4.5. Uluslararası Vergi Hukuku
39
4.6. Bireysel (Ferdi) Vergi Hukuku
41
5. VERGİ(LENDİRME)YE İLİŞKİN ANAYASAL İLKELER
41
5.1. Hukuk Devleti İlkesi
41
5.1.1. Belirli Olma İlkesi
42
5.1.2. Vergi Yasalarının Geçmişe Yürümemesi
42
5.1.3. Ölçülülük İlkesi
43
5.2. Vergi(leme)de Kanunilik İlkesi
48
6. VERGİYİ DOĞURAN OLAY
57
6.1. Türk Ceza Kanunu Kapsamında “Müsadere”
59
6.2. Müsadere Sonucunda Vergilendirme
65
6.3. Vergilendirme İşleminin Unsurları
67
10.1. “Süre” ile “Vade” Aynı Şey mi?
75
10.4. Vergi Hukukunda Sürelerin Uzamasını Gerektiren Haller
84
10.4.1. Mücbir Sebepler
84
10.3.1.1. Mücbir Sebep, Yargı Yoluna Başvuru Süresini Uzatır mı?
87
10.3.1.2. Mücbir Sebep Dolayısıyla Süreler Ne Kadar Uzar?
90
10.4.2. Zor Durum Hali
91
10.4.3. Ölüm Halinde Sürelerin Uzaması
91
VERGİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI
2. BAĞLAYICILIĞINA GÖRE AYIRIM
94
2.1. Asli Kaynaklar (Birincil ya da Bağlayıcı Kaynaklar)
94
2.1.1.1. Benzeri Mali Yükümlülükler
96
2.1.1.2. “Kamu Gideri” Kavramı
97
2.1.3. Uluslararası Vergi An(d)laşmaları
103
2.1.4. Kanun Hükmünde Kararnameler
106
2.1.6. Bakanlar Kurulu Kararları
106
2.1.8. Anayasa Mahkemesi Kararları
107
2.1.9. İçtihadı Birleştirme Kurulu Kararları
107
2.1.10. Genel Tebliğler
108
2.1.12. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
109
2.1.13. Cumhurbaşkanı Kararı
110
2.2. Tali Kaynaklar (Yardımcı, Bağlayıcı Olmayan, Fer’i ya da İkincil Kaynaklar)
113
2.2.1. Muktezalar (Özelgeler)
114
2.2.2. Doktrin (Bilimsel İçtihat/Öğreti)
116
2.2.3. Diğer Yargı Kararları
117
3. KAYNAĞI ÇIKARAN MERCİİYE GÖRE AYRIM
118
4. ÖRF VE ÂDETTEN (TEAMÜLDEN) DOĞAN KAYNAKLAR
119
VERGİ HUKUKUNDA YORUM, İSPAT VE KANUN BOŞLUĞU
2. VERGİ HUKUKUNDA “KIYAS (YASAĞI)”
123
3. TİPLEŞTİRME–TİPİKLİK
126
4. FONKSİYON (İŞLEV) GASPI
127
4.1. Mahkemeler ve Kamu İdareleri “Fonksiyon Gaspı” Yapıyor mu?
127
5. VERGİ HUKUKUNDA İSPAT
133
5.1. Delil Serbestisi
134
5.2. Şahit/Tanık İfadesi
136
5.3. Vergi Hukukunda Ekonomik Yaklaşım İlkesi ve Peçeleme
140
5.5. İspata İhtiyaç Duyulmayan Hususlar
148
2.1. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Görevleri
149
2.2. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Hizmet Birimleri (4 sayılı CB Kararnamesi m.140)
151
2.3. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Taşra Teşkilatı
151
2.4. Vergi Dairesi Başkanlığının Amacı
152
2.6. Takdir Komisyonları
152
3. “HAK” ve HAK EHLİYETİ KAVRAMI
154
5. VERGİNİN YÜKÜMLÜSÜ
157
5.2.1. Vergi Kesen Durumunda Olanların Vergi Sorumluluğu
161
5.2.2. Temsilcilerin Sorumluluğu
164
5.2.2.1. Kanuni Temsil
164
5.2.2.1.1. VUK Uyarınca Kanuni Temsil
165
5.2.2.1.1.1. Küçük ve Kısıtlıların Kanuni Temsilcilerinin Vergi Sorumluluğu
165
5.2.2.1.1.2. Tüzel Kişilerin ve Tüzel Kişiliği Olmayan Teşekküllerin Kanuni Temsilcilerinin Vergi Sorumluluğu
166
5.2.2.1.1.3. Türkiye’de Bulunmayan Mükelleflerin Türkiye’deki Kanuni Temsilcilerinin Vergi Sorumluluğu
172
5.2.2.1.1.4. Tasfiye Dönemine İlişkin Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğu
173
5.2.2.1.2. 6183 sayılı AATUHK mük. m.35 Uyarınca Kanuni Temsil
174
5.2.2.1.3. 6183 sayılı Yasa m.35 Uyarınca Limited Şirket Ortaklarının Vergi Borçlarından Dolayı Sorumluluğu
179
5.2.2.2. İradi Temsil
183
5.3. Mirasçıların Sorumluluğu
183
5.4. Emlak Vergisi Kanunu’nda Sorumluluk
186
5.5. Vergi Hukukunda Müteselsil (Zincirleme) Sorumluluk
186
5.5.1. Motorlu Taşıt Alımına İlişkin Sorumluluk
187
5.5.2. Tasfiye Memurlarının Müteselsil Sorumluluğu
188
5.5.3. ÖTV Kanunu’nda Müteselsil Sorumluluk
189
5.5.4. KDV Kanunu’nda Müteselsil Sorumluluk
190
5.5.5. Damga Vergisinde Müteselsil Sorumluluk
191
5.5.6. Harçlar Kanunu’nda Müteselsil Sorumluluk
192
5.5.7. Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nda Müteselsil Sorumluluk
192
5.5.8. Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir veya Yeminli Mali Müşavirlerin Müteselsil Sorumluluğu
192
2.1. Beyana Dayalı Tarh
195
2.1.2. İdare Tarafından Matrahın Belirlenmesi
196
2.1.2.1. İkmalen Tarh
196
2.1.2.3. İdarece Tarh
201
2.1.2.4. Düzeltme Sonucunda Tarh
202
3.1. Tebliğ Yapılacak Kişiler
205
3.3. Tebliğ Edilecek Belgeler
210
3.4. Tebliğin Koşulları
211
3.5.1. Posta Yoluyla Tebliğ
211
3.5.2. İlan Yoluyla Tebliğ
216
3.5.3. Memur Vasıtasıyla Tebliğ
217
3.5.4. Elektronik Ortamda Tebliğ
217
3.6. Tebliğde Sıralama
218
3.7. Tebliğle Alakalı Bazı Özellikli Hususlar
219
VERGİ USUL KANUNU’NDA YER ALAN
2. VERGİ USUL KANUNU’NDA YER ALAN GÜVENLİK MÜESSESELERİ
227
2.2. Vergi İncelemesi
230
2.2.1. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı
233
2.2.2. Vergi İncelemesinin Türleri
234
2.2.3. Kimler Vergi İncelemesine Alınır?
235
2.2.4. Vergi İncelemesine Tabi Olanların Uyması Gerekenler
238
2.2.5. Vergi İncelemesi Yapanların Uyması Gerekenler
238
2.2.6. Vergi İncelemesi Esnasında İnceleme Elemanlarının Yetkileri
245
2.2.7. Vergi İncelemesinde Süre
246
2.2.8. Vergi İncelemesi Sonucunda Düzenlenen Raporlar
248
2.2.9. Vergi İncelemesi Tamamlandığı Halde Defter ve Belgeler İade Edilmeyebilir mi?
249
2.4. Bilgi Toplama (VUK m.148 ila 152)
253
2. GENEL OLARAK SUÇ VE KABAHAT AYIRIMI
257
2.2. Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi
265
3.1. Vergi Ziyaı Kabahati
270
3.1.1. Vergi Ziyaı Cezası
270
3.1.2. Beyannamenin Kanuni Süresi Geçtikten Sonra Kendiliğinden Verilmesi Durumunda Vergi Ziyaı Cezası
272
3.1.3. Vergi Ziyaına Uğratılan Vergiler için Özel Kanunlarına Göre Kesilecek Cezalar
273
3.1.3.1. Emlak Vergisi İçin
273
3.1.3.2. Geçici Vergiye İlişkin Vergi Ziyaı Cezası
275
3.1.3.3. Veraset ve İntikal Vergisi İçin
275
3.1.3.4. Harçlar Kanunu İçin
275
3.1.3.6. Kurumlar Vergisi İçin
276
3.2. Usulsüzlük Kabahati
276
3.2.1. Usulsüzlük Cezası
278
3.2.1.1. Genel Usulsüzlük (VUK m.352)
278
3.2.1.1.1. Birinci Derece Usulsüzlükler (VUK m.352)
278
3.2.1.1.2. İkinci Derece Usulsüzlükler
282
3.2.1.2. Özel Usulsüzlük
286
3.2.1.2.1. Vergi Usul Kanunu m.353 Uyarınca Özel Usulsüzlük Kabahatleri ve Cezaları
286
3.2.1.2.2. Damga Vergisinde Özel Usulsüzlük Cezası
296
3.2.1.2.3. Elektronik Ortamda Bildirim veya Form Verilmesi Mecburiyetine Uyulmaması Hâlinde Özel Usulsüzlük Cezaları
296
3.2.1.2.4. Tahsilat ve Ödemelerini Banka ya da Benzeri Finans Kuruluşlarca Yapmayanlarla Alakalı Özel Usulsüzlük Cezaları
297
3.2.1.2.5. Elektronik Ortamda Beyanname Verilmemesi Durumunda Özel Usulsüzlük Cezaları
298
3.3. Fiil Ayrılığı–İçtima (Birleşme)
300
3.3.1. VUK’taki Kabahatler ile Suçların Birleş(me)mesi
300
3.3.2. Tek Fiil ile Birden Çok Verginin Ziyaa Uğratılmış Olması Durumunda
301
3.3.3. Tek Fiil ile İşlenen Suçların Birden Çok Vergi Cezasını Gerektirmesi Durumunda
301
3.3.4. Ayrı Fiillerle Başka Türden Vergi Kabahatlerinin Yapılması
302
3.3.5. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin Verilmemesi Durumunda
303
3.4. Kabahate Konu Fiillerin Tekrarı Halinde Cezanın Artırıldığı Noktalar–Tekerrür
304
4. VERGİ SUÇLARI VE CEZALARI
307
4.1. Genel Olarak Vergi Kaçakçılığı Suçu
307
4.1.1. Vergi Usul Kanunu’nun 359’uncu Maddesi Uyarınca Suç Teşkil Eden Eylemler
312
4.1.1.1. Muhasebe Hilesi Yapmak
312
4.1.1.1.1. Hesap Hatası ile Hesap Hilesi Nasıl Ayırt Edilmeli?
315
4.1.1.2. Çift Defter Tutmak
318
4.1.1.3. Gerçek Olmayan ya da Kayda Konu İşlemlerle İlgisi Olmayan Kişiler Adına Hesap Açmak
320
4.1.1.4. Defter, Kayıt ve Belgeleri “Tahrif Etmek”
320
4.1.1.5. Defter, Kayıt ve Belgeleri “Gizlemek”
322
4.1.1.6. Sahte ya da Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenlemek ve Kullanmak
326
4.1.1.7. Sahte ya da Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanımı Suçunun İlzamında Kastın Rolü
327
4.1.1.8. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Anlaşması Olmayanların Belge Basması ve Bunların Kullanılması
330
4.1.1.9. Ödeme Kaydedici Cihazla Üretilen Belgelere İlişkin Suçlar
332
4.1.2. İştirak–Cezadan İndirim
334
4.1.3. Dava Şartı Olarak; Rapor Değerlendirme Komisyonu Mütalaası
337
4.2. Vergi Mahremiyetini İhlal Suçu ve Cezası
339
4.3. Mükellefin Özel İşini Takip Suçu ve Cezası
344
4.4. Vergi Kimlik Numarası Kullanımı ile İlgili Düzenlemelere Uymayanlar
345
5. “NE BİS İN İDEM” KURALI
346
1. MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ
353
1.1. Bildirim Ödevleri
354
1.1.1. İşe Başlamayı Bildirme Ödevi
354
1.1.1.1. İşe Başlamada Teminat Uygulaması
358
1.1.2. Adres, İş Değişikliğini ve İşletmede Değişikliği Bildirme Ödevi
359
1.1.3. İşi Bırakmayı Bildirme Ödevi
360
1.1.4. Mükellefiyet Kaydının Analiz ve Değerlendirme Sonuçlarına Bağlı Olarak Terkini
362
1.2. Defter Tutma Ödevi
363
1.2.1. Tasdike Tabi Defterler
370
1.2.2. Defterlerin Tasdik Zamanı
370
1.2.3. Elektronik Ortamda Tutulabilecek Defterler
371
2. VUK’A GÖRE BELGE DÜZENLEME ÖDEVİ KAPSAMINDA DÜZENLENMESİ MECBURİ BELGELER
371
2.1.1. Elektronik Fatura
374
2.2. Serbest Meslek Makbuzu
375
2.4. Müstahsil Makbuzu
377
2.6. İrsaliyeli Fatura
379
2.8. Taşıma İrsaliyesi
380
3. DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ
384
3.1. Maliyet Bedeli (Cost Value)
384
3.2. Borsa Rayici (Stock Exchange Price)
386
3.3. Tasarruf Değeri (Store of Value)
387
3.4. Mukayyet Değer (Book Value)
388
3.5. İtibari Değer (Face Value)
388
3.6. Rayiç Bedel (Fair Value)
389
3.7. Vergi Değeri (Tax Value)
389
3.8. Emsal Bedeli ve Emsal Ücreti (Equivalent Value– Equivalent Wage)
390
3.10. Alış Emsal Bedeli
393
3.11. Ortalama Perakende Satış Fiyatı
393
3.12. Tapu Siciline Kayıtlı Bedel
394
3.13. Kira Ödemelerinin Bugünkü Değeri
394
VERGİ BORÇLARINI SONA ERDİREN HALLER
2.4. Özel Ödeme Zamanları
399
4.1. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma
408
4.2. Tarhiyat Sonrası Uzlaşma (Genel Uzlaşma)
411
4.3. Uzlaşılan Tutarlar Dava Konusu Yapılabilir mi?
414
4.4. Uzlaşma Sonucunda Ayrıca Vergi Ziyaı Cezasında İndirme
417
5.1.1. Tahakkuk Zamanaşımının Durması
418
5.1.2. Tahakkuk Zamanaşımında Vergiyi Doğuran Olayı Takip Eden Yılın İstisnai Durumları
420
5.2. Ceza Kesme Zamanaşımı
425
5.3. Tahsil Zamanaşımı
425
5.3.1. Tahsil Zamanaşımının Durması (6183 m.104)
426
5.3.2. Tahsil Zamanaşımının Kesilmesi
426
6.1. VUK’a göre Terkin
429
6.2. 6183 Sayılı Yasa’ya Göre Terkin
431
6.3. Tahsil İmkânsızlığı Sebebiyle Terkin
432
7. TAHAKKUKTAN VAZGEÇME
433
8.1. Hesap Hataları (VUK m.117)
437
8.2. Vergilendirme Hataları
439
8.3. Vergi Hatalarının Ortaya Çıkarılması
441
8.4. Vergi Hatalarının Düzeltilmesi
442
8.5. Vergi Hatalarının Düzeltme Yolları
443
8.5.1. Re’sen Düzeltme
443
8.5.2. Şikâyet Yoluyla Müracaat
444
8.5.2.1. Dava Açma Süresinden Sonra “Hata” İçin Düzeltme Dilekçesi Verilirse
444
8.5.2.2. Dava Açma Süresinde “Hata” İçin Düzeltme Dilekçesi Verilirse
445
8.5.2.3. Şikâyet Merci Gelir İdaresi Başkanlığı mı yoksa Hazine ve Maliye Bakanlığı mı?
446
8.5.2.4. Yargı ve Vergi İdaresinin VUK m.124’ü Yanlış Okuma Sorunsalı
448
8.6. Düzeltmenin Kapsamı
448
8.7. Düzeltme Zamanaşımı
449
11. KANUN YOLUNDAN VAZGEÇME
450
SADECE VERGİ CEZALARINI SONA ERDİREN HALLER
2.1. Ölüm Durumunda Vergiyle Alakalı Özellikli Hususlar
454
4. PİŞMANLIK VE ISLAH
456
4.1. Pişmanlıktan Yararlanmak İçin Gerekli Şartlar
458
4.2. Pişmanlık Koşullarına Uyulmamasının Sonuçları
460
4.3. Pişmanlıktan Uygulamasında Özellikli Durumlar
460
5.1. İzaha Davet Yazısı
464
6. YANILMA VE GÖRÜŞ DEĞİŞTİRME
465
2. 6183 SAYILI AATUHK’NİN KAPSAMI
470
3. 6183 SAYILI AATUHK KAPSAMINDAKİ KAVRAMLAR
476
3.3. Alacaklı Amme İdaresi
477
3.7. Tahsil Edilemeyen Amme Alacağı Terimi
478
3.8. Takibat Giderleri
478
3.9. Takibata Salahiyetli Tahsil Dairesi
479
4. KAMU ALACAĞININ KORUNMASI
480
4.2. İhtiyati Tahakkuk
486
4.3.1. 6183 Sayılı Yasa’nın 9’uncu Maddesinde Yer Alan Teminat İstenmesi Gerektiren Bir Durumun Varlığı Halinde
492
4.3.2. Borçlunun Kaçmış Olması veya Kaçması, Mallarını Kaçırması ve Hileli Yollara Sapması İhtimallerinin Olması Halinde
493
4.3.3. Mal Bildirimine Çağrılan Borçlunun Belli Bir Müddet İçinde Mal Bildiriminde Bulunmaması veya Noksan Bildirimde Bulunmuş Olması Halinde
494
4.3.4. Hüküm Verilmiş Olsun Olmasın Para Cezasını Gerektiren Bir Fiil Dolayısıyla Kamu Davası Açılması Halinde
495
4.4. Diğer Koruma Hükümleri
497
4.4.1. Amme Alacaklarında Rüçhan Hakkı
497
4.4.2. Amme Alacağı Ödenmeden Yapılmayacak İşlemler
500
4.4.3. Takas (Ödeşme)
502
4.4.4. Hükümsüz Sayılan Tasarruflar
503
4.4.5. Yurt Dışı Çıkış Yasağı
507
5.1. 6183 Sayılı Yasa m.53 Uyarınca “Köylerde Gecikme Zammı”
509
9. CEBREN (ZORLA) TAHSİL
523
9.1. 6183 sayılı Yasa m.70 Uyarınca Haczedilemeyecekler
525
9.2. Kısmen Haczedilebilen Gelirler
526
9.3. Haczin Neticeleri
528
9.4. 6183 Sayılı Yasa m.80 Uyarınca “Zor Kullanma”
528
9.5. İflas Yoluyla Takip
530
9.6. 6183 Sayılı Yasa m.101 Uyarınca “Konkordato”
533
9.1. Tecil İçin Ödenecek Teminata İlişkin Hükümler
537
9.2. Vergiye Uyumlu Mükelleflerin Borçlarının Tecili
538
VERGİ UYUŞMAZLIKLARI İLE İLGİLİ YARGILAMA SÜRECİ
2. İDARİ YARGILAMA USULÜ İLKELERİ
540
2.1. Yazılılık İlkesi (Yazılı Yargılama Esası)
540
2.2. Re’sen Araştırma İlkesi
541
2.3. Delil Serbestisi İlkesi
543
2.5. Ekonomik Yaklaşım
544
2.6. İddia ve Savunmanın Genişletilmesi veya Değiştirilmesi Yasağı
544
3. VERGİ YARGISINDA GÖREVLİ YERLER
545
3.1. Vergi Mahkemeleri
545
3.2. Bölge İdare Mahkemeleri
546
3.3.1. Danıştay Üçüncü Daire
550
3.3.2. Danıştay Dördüncü Daire
550
3.3.3. Danıştay Yedinci Daire
551
3.3.4. Danıştay Dokuzuncu Daire
551
3.3.5. Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu
551
3.3.6. Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu
552
4. VERGİ UYUŞMAZLIKLARINDA YARGI YOLU
552
4.1. Anayasa Mahkemesinde Yargı Yolu
553
4.1.1. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Yolu
555
4.2. Vergilendirme Sürecinde Düzenleyici İşlemlerde Yargı Yolu
556
4.3. Vergi Uyuşmazlıklarının Vergi Mahkemelerinde Çözümlenmesi
557
4.3.1. Vergi Mahkemesinde Dava Açmaya Yetkili Olanlar
562
4.3.2. Tek Dilekçe ile Birden Fazla İşleme Dava Açma
565
4.3.3. Vergi Mahkemesinde Dava Açmanın Verginin Tahsiline Etkisi
566
4.3.4. Uzlaşma Yolu ile Dava Açma Süresinin Uzaması
567
4.3.5. Düzeltme Yolu ile Dava açma Süresinin Uzaması
568
4.3.6. Ödeme Emrinin Dava Konusu Yapılması
568
4.3.6.1. Ödeme Emri ve Haksız Çıkma Zammı
576
4.3.6.2. Ödeme Emri ile Vergi Tahsilinin Durup Durmaması
577
5. VERGİ YARGISINDA İSTİNAF KANUN YOLU
578
7. KANUN YOLUNDAN VAZGEÇME (VUK M.379)
582
8. OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI
589
8.1. Kanun Yararına Temyiz (İYUK m. 51)
590
8.2. Yargılamanın Yenilenmesi
590