SU HAKKININ ORTAYA ÇIKIŞI
1. SU HAKKININ YENİ BİR İNSAN HAKKI OLARAK ORTAYA ÇIKIŞININ NEDENLERİ
21
1.1. Su Kaynaklarının Kirletilmesi ve Sömürülmesi
22
1.2. Suyun Özelleştirilmesi ve Metalaştırılması
27
1.2.1. Suyun Özelleştirilmesini Destekleyen Başlıca Uluslararası Kuruluşlar
28
1.2.1.1. Dünya Bankası
28
1.2.1.2. Uluslararası Para Fonu (IMF)
34
1.2.1.3. Dünya Ticaret Örgütü
35
1.2.1.4. Birleşmiş Milletler
37
1.2.1.5. Uluslararası Su Kaynakları Birliği
39
1.2.1.6. Küresel Su Ortaklığı
40
1.2.1.7. Dünya Su Konseyi
41
1.2.1.8. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü
42
1.2.2. Suyun Özelleştirilmesine Dünyadan Örnekler
43
1.2.3. Suyun Özelleştirilmesinin Toplumsal Sonuçları
46
2. SU HAKKI İÇİN TOPLUMSAL MÜCADELELER
48
2.1. Su Hakkını Savunan Sivil Toplum Kuruluşları
48
2.1.1. Narmada’yı Kurtar Hareketi
48
2.1.2. Uluslararası Nehirler Ağı (IRN – International Rivers Network)
49
2.1.3. Barajlardan Etkilenen Toplulukların Uluslararası Buluşması
49
2.1.4. Mavi Gezegen Projesi
50
2.1.6. Tatlı Su Eylem Ağı (FAN)
51
2.1.7. Uluslararası Yeşil Haç
51
2.2. Su Hakkı ile İlgili Forumlar
52
2.3. Dünyadan Toplumsal Mücadele Örnekleri
55
ULUSLARARASI VE ULUSAL HUKUK SİSTEMLERİNDE
1. ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI HUKUKUNDA SU HAKKININ GELİŞİMİ
59
1.1. Su Hakkına Açıkça Yer Veren Uluslararası ve Bölgesel Sözleşmeler
59
1.1.1. Cenevre Sözleşmeleri ve Ek Protokolleri
59
1.1.2. BM Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Tasfiye Edilmesine Dair Sözleşme
61
1.1.3. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi
61
1.1.4. Afrika Çocuk Hakları ve Esenliği Şartı
62
1.1.5. Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme
63
1.2. Su Hakkına Dolaylı Olarak Yer Veren Uluslararası ve Bölgesel Sözleşmeler
63
1.2.1. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
63
1.2.2. İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi
64
1.2.3. Avrupa Sosyal Şartı
64
1.2.4. Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme
65
1.2.5. BM Uluslararası Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi
65
1.2.6. Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi–San Jose Paktı
66
1.2.7. Afrika İnsan ve Halklarının Şartı
66
1.2.8. Amerikan Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Alanda İnsan Hakları Sözleşmesi Ek Protokolü– San Salvador Protokolü
67
1.2.9. 169 No.lu Bağımsız Ülkelerdeki Yerli ve Kabile Halklarına Dair ILO Sözleşmesi
67
1.3. BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesinin Su Hakkı ile ilgili Genel Yorumu
68
1.4. Su Hakkının Bir İnsan Hakkı Olarak BM tarafından Açıkça Tanınması
70
2. SU HAKKININ İÇERİĞİ VE UNSURLARI
75
2.1. Suyun Miktar Bakımından Yeterli Olması
75
2.2. Suyun Güvenli Olması
76
2.3. Suyun Erişilebilir Olması
76
2.3.1. Fiziksel Erişilebilirlik
77
2.3.2. Ekonomik Erişilebilirlik
77
2.3.3. Suya Erişilebilirlikte Ayrım Gözetmeme
78
2.3.4. Bilgiye Erişebilme
79
3. SU HAKKININ ÖZNELERİ
80
3.1.3. Gelecek Kuşaklar
83
3.2. Su Hakkının Yükümlüleri
85
3.2.4. Uluslararası Kuruluşlar
87
3.2.5. Sivil Toplum Örgütleri
88
4. SU HAKKININ ULUSAL HUKUK SİSTEMLERİNE GİRİŞİ
88
5. SU HAKKININ SOSYAL HAK NİTELİĞİ
92
6. SU HAKKININ DİĞER İNSAN HAKLARI İLE İLİŞKİSİ
93
6.1. Yaşam Hakkıyla İlişkisi
93
6.2. Sağlık Hakkıyla İlişkisi
94
6.3. Yeterli Beslenme Hakkıyla İlişkisi
94
6.4. Çevre Hakkıyla İlişkisi
95
6.5. Konut Hakkıyla İlişkisi
95
7. SU HAKKININ DAVA EDİLEBİLİRLİĞİ
96
1. TÜRKİYE'DE SU HAKKININ GELİŞİMİ
103
1.1. Türkiye’de Su Hukukunun Geçmişi
103
1.2. Su Hakkına İlişkin Pozitif Hukuk
105
1.2.1. Anayasal Düzenleme
105
1.2.2. Yasal Düzenlemeler
106
2. TÜRKİYE’DE SU HAKKININ DAVA EDİLEBİLİRLİĞİ
111
3. YARGI KARARLARINDA SU HAKKI
115
3.1. Anayasa Yargısında Su Hakkı
115
3.1.1. AYM’nin 26/1/2012 Tarih 2011/6 – 2012/12 Sayılı Kararı
115
3.1.2. AYM’nin 1/2/2018 Tarihli Kararı
117
3.1.3. Mehmet Bolat ve Diğerleri Başvurusu
119
3.1.4. Ahmet Bilgin ve Diğerleri Başvurusu
119
3.1.5. Demirdöven Köyü Tüzel Kişiliği ve Diğerleri Başvurusu
121
3.2. İdari Yargıda Su Hakkı
121
3.3. Adli Yargıda Su Hakkı
125
4. TÜRKİYE’DE SU İLE İLGİLİ KURULUŞLAR
126
4.1. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
127
4.2. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
127
4.3. Su Yönetimi Genel Müdürlüğü
127
4.4. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
128
4.5. Sulama Birlikleri
128
4.6. Sulama Kooperatifleri
129
5. TÜRKİYE’DE SU İLE İLGİLİ SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ
129
5.1. Sivil ve Ekolojik Haklar Derneği
129
5.3. Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF)
130
5.4. Türkiye Su Meclisi
130
5.5. Derelerin Kardeşliği Platformu
131
5.6. Fındıklı Derelerini Koruma Platformu
131
6. TÜRKİYE’DE SU HAKKI İLE İLGİLİ TOPLUMSAL MÜCADELELERDEN ÖRNEKLER
131