Siparişlerim

Ana Sayfa

Hukuk Kitapları

Ceza Hukuku

Ceza Muhakemesi Hukuku

Yargılamanın Yenilenmesi

Ceza Muhakemesi Hukukunda

Yargılamanın Yenilenmesi

Dr. Eylem Baş

1. Baskı,

Mart 2025

Kitabın Detayları

Dili:

Türkçe

Ebat:

16x24

Sayfa Sayısı:

1102

Barkod / ISBN:

9789750299902

Kapak Türü:

Karton Kapaklı

Yayınevi:

Seçkin Yayıncılık

Kitabın Fiyatı:

1.500,00₺

24 saat içerisinde temin edilir.

Kitabın Açıklaması

Yargılamanın lehe yenilenmesinin son derece önemli ve gerekli bir kurum olduğu konusunda neredeyse tartışma yokken, söz konusu durum aleyhe yenilenmesi bakımından geçerli değildir. Hatta hem Anglo-Sakson hem de Kıta Avrupası hukuk sistemlerinde yalnızca yargılamanın lehe yenilenmesini kabul eden devletler de vardır. Buna karşın Alman Ceza Muhakemesi Kanunu'nun "hükümlü aleyhine yargılamanın yenilenmesi" başlığını taşıyan 362. paragrafının 1. fıkrasına, 30.12.2021 tarihinde yürürlüğe giren 5. bendi eklenerek aleyhe yenileme nedenleri genişletilmiştir. Türkiye'de söz konusu 5. bende benzer bir aleyhe yargılama nedeni yoktur. Ancak 5. bent Federal Alman Anayasa Mahkemesi tarafından incelenmiş ve bu bendin anayasaya aykırı olduğuna karar verilmiştir. Bu bentten hareketle, çalışma konusunun temel sorularını, yargılamanın aleyhe yenilenmesinin gerekli olup olmadığı ve genişletilmesi ya da tam tersi kaldırılması önerisinde bulunup bulunulamayacağı oluşturmuştur. Başta çalışma konusu yalnızca yargılamanın aleyhe yenilenmesiyle sınırlı tutulmak istenmişse de yargılamanın lehe ve aleyhe yenilenmesi bakımından ortak hususların oldukça fazla olması nedeniyle bu şekilde bir sınırlamadan vazgeçilmiş, ceza muhakemesi hukukunda yargılamanın yenilenmesi bütünüyle çalışma konusu olarak belirlenmiştir.

Üç bölüm altında incelenen bu çalışmanın birinci bölümü, hukuki güvenliğe karşı maddi gerçeğe ulaşma çabası olarak yargılamanın yenilenmesine, ikinci bölümü yargılamanın yenilenmesinde lehe ve aleyhe ayrımına, üçüncü bölümüyse yargılamanın yenilenmesi muhakemesine ayrılmıştır. Çalışmanın sonucunda yargılamanın aleyhe yenilenmesi nedenlerinin tümüyle yürürlükten kaldırılabileceği önerisi yanında, hali hazırda sorunlu hususlar tespit edilerek, sorunların giderilebilmesi ve özellikle de yargılamanın lehe yenilenmesinin etkinleştirilebilmesi adına kanun koyucuya ve uygulamacıya öneriler getirilmiştir.

Kitabın Konu Başlıkları

Hukuki Güvenliğe Karşı Maddi Gerçeğe Ulaşma Çabası

Yargılamanın Yenilenmesinde Lehe ve Aleyhe Ayrımı

Yargılamanın Yenilenmesi Muhakemesi

Kitapla İlgili Kategoriler

Hukuk Kitapları>Ceza Hukuku>Ceza Muhakemesi Hukuku

Yorumlar

Kitabın İçindekileri

Teşekkür

Kısaltmalar

Giriş

Birinci Bölüm

HUKUKİ GÜVENLİĞE KARŞI MADDİ GERÇEĞE ULAŞMA ÇABASI: YARGILAMANIN YENİLENMESİ

I. YARGILAMANIN YENİLENMESİNİN AMACI

II. YARGILAMANIN YENİLENMESİNİN İSTİSNAİ BİR KURUM OLMASININ TEMELİNDE YATAN NEDEN: CEZA MUHAKEMESİNDE KESİN HÜKÜM

A. Hüküm

B. Hükmün “Kesin” Olma Niteliği

1. Şekli Kesinlik

2. Maddi Kesinlik

3. Kısmi Kesinlik

a. Dikey Kesinleşme

b. Yatay Kesinleşme

C. Tarihsel Perspektif Çerçevesinde Kesin Hükmün Ortaya Çıkışı ve Ceza Muhakemesi Sistemleriyle Yargılamanın Yenilenmesi Arasındaki İlişki

III. ADLİ HATA OLASILIĞI VE ADLİ HATANIN GİDERİLMESİ YOLU OLARAK YARGILAMANIN YENİLENMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ

A. Adli Hata Olasılığı

B. “Yargılamanın Yenilenmesi” İfadesinin Yerinde Olup Olmadığı

101

C. Yargılamanın Yenilenmesinin Hukuki Niteliği

107

Ç. Olağan Kanun Yollarının Varlığı Karşısında Yargılamanın Yenilenmesinin Gerekli Olup Olmadığı Sorunu

128

D. Diğer Olağanüstü Kanun Yollarıyla Karşılaştırılması

131

1. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının İtiraz Yetkisi

131

2. Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığının İtiraz Yetkisi

134

3. Kanun Yararına Bozma

135

E. Afla Karşılaştırılması

143

IV. YARGILAMANIN YENİLENMESİNİN “NE BIS IN IDEM” İLKESİ İLE İLİŞKİSİ

148

A. Şartları

166

1. Sanığın Aynı Olması

167

2. Çok Bilinmeyenli Bir Denklem: Fiilin Aynı Olması

176

B. Ne Bis In Idem İlkesinin İhlali Neticesinde Birden Fazla Hükmün Bulunması Hali

206

İkinci Bölüm

YARGILAMANIN YENİLENMESİNDE LEHE VE ALEYHE AYRIMI

I. GENEL OLARAK

217

II. KANUN KOYUCUNUN TERCİHİ VE KANUNİ DÜZENLEME

222

III. HEM LEHE HEM DE ALEYHE YARGILAMANIN YENİLENMESİ BAKIMINDAN ÜZERİNDE DURULMASI GEREKEN ORTAK HUSUSLAR

225

A. Yargılamanın Yenilenmesine Konu Olması Mümkün Olan Kararlar

225

B. Mahkûmiyet Hükmünün İnfaz Edilmiş Olmasının Yargılamanın Yenilenmesine Engel Oluşturup Oluşturamayacağı Sorunu

241

C. Yargılamanın Yenilenmesi Yoluna Gidilebilmesi Bakımından Üzerinde Tartışmaların Bulunduğu Kararlar

247

1. İstinaf – Temyiz Kararları ile Yalnızca Usule İlişkin Olarak Verilen Kararlar

247

2. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı

252

3. Uzlaşma

254

4. Önödeme

255

5. Kabahatler Nedeniyle Uygulanan İdari Yaptırımlara İlişkin Kararlar

256

6. Olağanüstü Mahkemelerce Verilen Kararlar

261

Ç. Yargılamanın Yenilenmesinin Kural Olarak Süreye Bağlı Olmaması

263

D. Yargılamanın Yenilenmesi ile Zamanaşımı Arasındaki İlişki

270

E. Yargılamanın Yenilenmesi ile Yasaklanan Hakların Geri Verilmesinin Karşılaştırılması

282

F. Yargılamanın Yenilenmesinin Kabul Edilmeyeceği Haller

283

1. “Kanunun Aynı Maddesinde Yer Almış Sınır İçinde Olmak Üzere Cezanın Değiştirilmesi”Ne İlişkin Engel

283

2. “Hatanın Giderilebilmesini Sağlayacak Başka Bir Yol”un Bulunmasına İlişkin Engel

295

IV. YARGILAMANIN YENİLENMESİ NEDENLERİ

303

A. “Hükümlü Lehine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri”

311

1. “Duruşmada Kullanılan ve Hükmü Etkileyen Bir Belgenin Sahteliği”nin Anlaşılması (CMK m. 311/1–a)

316

a. Sahte Belge

317

b. Duruşmada Kullanılmış Olma

325

c. Hükmü Etkileme

329

ç. Sahteliğin Anlaşılması

332

2. “Yemin Verilerek Dinlenmiş Olan Bir Tanık veya Bilirkişinin Hükmü Etkileyecek Biçimde Hükümlü Aleyhine Kasıt veya İhmal ile Gerçek Dışı Tanıklıkta Bulunduğu”nun “veya Oy Verdiği”nin Anlaşılması (CMK m. 311/1–b)

333

a. Gerçek Dışı Tanıklık

335

b. Gerçeğe Aykırı Bilirkişilik

345

c. Hükmü Etkileme

354

ç. Hükümlü Aleyhine Olma

356

3. “Hükme Katılmış Olan Hâkimlerden Biri”nin, “Hükümlünün Neden Olduğu Kusur Dışında, Aleyhine Ceza Kovuşturmasını veya Bir Ceza ile Mahkûmiyetini Gerektirecek Biçimde Görevlerini Yapmada Kusur Et”mesi (CMK m. 311/1–c)

356

a. Hâkimin Hükme Katılması

358

b. Hâkimin Görevlerini Yapmada Kusur Etmesi

363

c. Hâkimin Görevlerini Yapmadaki Kusurunun Hükme Etki Etmesinin Gerekli Olmaması

368

ç. Hükümlünün Etkisine Bağlanan Sonuçlar

370

4. “Ceza Hükmü”nün “Hukuk Mahkemesinin Bir Hükmüne Dayandırılmış Olup da Bu Hük”mün “Kesinleşmiş Diğer Bir Hüküm ile Ortadan Kaldırılmış” Olması (CMK m. 311/1–d)

374

a. Hukuk Mahkemesi

375

b. “Ceza hükmü”nün “Hukuk Mahkemesinin Bir Hükmüne Dayandırıl”ması

378

c. “Hukuk Mahkemesinin” Hükmünün “Kesinleşmiş Diğer Bir Hüküm ile Ortadan Kaldırılmış” Olması

382

5. Genel Bir Neden: “Yalnız Başına veya Önceden Sunulan Delillerle Birlikte Göz Önüne Alındıklarında Sanığın Beraatini veya Daha Hafif Bir Cezayı İçeren Kanun Hükmünün Uygulanması ile Mahkûm Edilmesini Gerektirecek Nitelikte Ol”an “Yeni Olaylar”ın “veya Yeni Deliller”in Ortaya Konulması (CMK m. 311/1–e)

383

a. Olaylar ve Delillerden Neyin Anlaşılması Gerektiği

388

b. Olayların veya Delillerin Taşıması Gereken Nitelik Olarak “Yeni” İfadesi

399

c. “Yeni Olaylar”ın “veya Yeni Deliller”in, “Yalnız Başına veya Önceden Sunulan Delillerle Birlikte Göz Önüne Alındıklarında Sanığın Beraatini veya Daha Hafif Bir Cezayı İçeren Kanun Hükmünün Uygulanması ile Mahkûm Edilmesini Gerektirecek Nitelikte Ol”ması

415

aa. İstemle Düşme Kararının Hedeflenmesinin Olanaklı Olup Olmadığı Sorunu

428

bb. İçtima Halinde Varılacak Sonuçlar

431

ç. Bu Bent Kapsamında Üzerinde Durmayı Gerektiren Özellik Arz Eden Hususlar

432

aa. Bilirkişi (Bilirkişinin Görüşünü Değiştirmesi ya da Yeni Bilirkişi)

432

bb. Tanık (Tanığın Beyanını Değiştirmesi ya da Yeni Tanık)

437

cc. İkrarın Geri Alınması

440

çç. Birbiriyle Çelişen ve Bu Çerçevede Bağdaşması Olanaklı Olmayan Ceza Mahkemesi Kararlarının Yeni Delil Olup Olmadığı Sorunu

443

dd. Keşif

444

ee. İlk Yargılamada Varlığı Kabul Edilen Bir Halin Tam Tersinin İleri Sürülmesi

445

ff. Hukuksal Hata

446

aaa. İçtihat Değişikliği

456

bbb. Kanun Değişikliği

463

ccc. AYM’nin İptal Kararlarının Geriye Yürümemesi Karşısında Ayrıksı Bir Hal: Al. AYMK’nın 79. Paragrafı

469

6. “Ceza Hükmünün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya Eki Protokollerin İhlâli Suretiyle Verildiğinin ve Hükmün Bu Aykırılığa Dayandığının, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kesinleşmiş Kararıyla Tespit Edilmiş Olması veya Ceza Hükmü Aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılan Başvuru Hakkında Dostane Çözüm ya da Tek Taraflı Deklarasyon Sonucunda Düşme Kararı Verilmesi” (CMK m. 311/1–f)

474

a. AİHM’in İhlal Kararının Niteliği ve Yerine Getirilmesi

478

b. Bu Bende İlişkin Kanuni Düzenlemenin Geçirdiği Dönüşüm

487

c. AİHM Tarafından Türkiye Aleyhine İhlal Kararının ya da AİHM’e “Yapılan Başvuru Hakkında Dostane Çözüm ya da Tek Taraflı Deklarasyon Sonucunda Düşme Kararı”nın Verilmesi

491

ç. AİHM’in Kararıyla Kesin Hüküm Arasındaki Nedensellik Bağı

496

d. “Kanunun Aynı Maddesinde Yer Almış Sınır İçinde Olmak Üzere Cezanın Değiştirilmesi Amacı”nın Bu Bendin Uygulanması Bakımından Engel Oluşturup Oluşturmadığı Sorunu

505

e. Aykırılığın Tazminatla Giderilebiliyor Olmasının Bu Bent Bakımından Engel Oluşturup Oluşturamayacağı Sorunu

505

f. Kural Olarak İstemin AİHM’in “Kararının Kesinleştiği Tarihten İtibaren Bir Yıl İçinde” İstenmesi

508

7. Kendine Özgü Bir Yargılamanın Lehe Yenilenmesi Nedeni: Kesin Hükümle İlgili Olarak AYM’ye Bireysel Başvuru Neticesinde Verilen İhlal Kararı Üzerine Gerçekleştirilen Yeniden Yargılama

509

a. AYM’ye Bireysel Başvuru Neticesinde Verilen İhlal Kararı

509

b. Kendine Özgü Bir Yargılamanın Lehe Yenilenmesi Nedeni Olması

512

c. AYM’ye Bireysel Başvuru Neticesinde Verilen İhlal Kararı Üzerine Gerçekleştirilen Yeniden Yargılama

514

aa. İlgili Mahkeme

515

bb. “İhlali ve Sonuçlarını Ortadan Kaldırmak İçin Yeniden Yargılama Yapmak Üzere Dosya”nın “İlgili Mahkemeye Gönderilmesi” Kararının Bağlayıcılığı

516

cc. Yeniden Yargılama

519

d. Aleyhe Yargılamanın Yenilenmesi Nedenini Oluşturup Oluşturamayacağı

522

B. “Sanık veya Hükümlünün Aleyhine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri”

524

1. “Duruşmada Sanığın veya Hükümlünün Lehine İleri Sürülen ve Hükme Etkili Olan Bir Belgenin Sahteliği”nin Anlaşılması (CMK m. 314/1–a)

527

2. “Hükme Katılmış Olan Hâkimlerden Biri”nin, “Aleyhine Ceza Kovuşturmasını veya Bir Ceza ile Mahkûmiyetini Gerektirecek Nitelikte Olarak Görevlerini Yapmada Sanık veya Hükümlü Lehine Kusur Et”mesi (CMK m. 314/1–b)

531

3. Sanığın “Beraat Ettikten Sonra Suçla İlgili Olarak Hâkim Önünde Güvenilebilir Nitelikte İkrarda Bulun”ması (CMK m. 314/1–c)

534

a. İlk Yargılama Neticesinde Verilen Kesinleşmiş Beraat Hükmünün Bulunması

536

b. Sanığın İkrarda Bulunması

542

aa. İkrarın Hâkim Önünde Olması

545

bb. İkrarın Güvenilir Nitelikte Olması

549

cc. İkrarın Yalnızca İkrarda Bulunan Sanık Bakımından Sonuç Doğurması

553

4. Kasten ya da Taksirle Yaralama yahut da Kasten Öldürmeye Teşebbüs Suçundan Dolayı Kesinleşmiş Bir Mahkûmiyet Hükmünün Verilmesinin Ardından, Mağdurun Ölmesinin Yargılamanın Aleyhe Yenilenmesi Kapsamında mı Değerlendirilmesi Gerektiği Sorunu

554

V. “SANIK VEYA HÜKÜMLÜNÜN ALEYHİNE YARGILAMANIN YENİLENMESİ NEDENLERİ”NE İLİŞKİN OLASI ÖNERİLER

558

A. “Sanık veya Hükümlünün Aleyhine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri”nin Genişletilmesine Yönelik Öneriler

558

1. Aleyhe Yargılamanın Yenilenmesi Nedenlerinin Mahiyeti İzin Verdiği Ölçüde Lehe Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleriyle Aynı Şekilde Kabul Edilmesi Gerektiği Önerisi

560

2. “Yemin Verilerek Dinlenmiş Olan Bir Tanık veya Bilirkişinin Hükmü Etkileyecek Biçimde” Sanığın Lehine Kasıt veya Taksirle “Gerçek Dışı Tanıklıkta Bulunduğu”nun “veya Oy Verdiği”nin Anlaşılmasının Yargılamanın Aleyhe Yenilenmesi Nedeni Oluşturabilmesi Önerisi

561

3. Önemli Kısıtlamalara Tabi Tutularak Genel Bir Neden Olan “Yeni Olaylar”ın “veya Yeni Deliller”in Ortaya Konulmasının Yargılamanın Aleyhe Yenilenmesi Nedeni Oluşturabilmesi Önerisi

564

a. Karşılaştırmalı Hukuktan Bir Örnek: Al. CMK’nın 362. Paragrafının 1. Fıkrasının Yürürlükten Kalkan 5. Bendi

572

aa. Diğer Yargılamanın Aleyhe Yenilenmesi Nedenleriyle Karşılaştırılması ve Bu Bentle İlgili Olarak Getirilen Kısıtlamalar

575

aaa. İlk Yargılamada Beraat Kararının Verilmiş Olması

578

bbb. Katalog Halinde Sayılan Suçlar ve Özellikleri

579

aaaa. Zamanaşımına Tabi Olmamaları

584

bbbb. Nispeten İstisnai Nitelikte Olmaları

585

ccc. Mahkûm Edilmesi İçin Tek Başlarına veya Daha Önce İleri Sürülmüş Delillerle Beraber Zorunlu Gerekçeler Oluşturması

586

bb. Al. CMK’nın 362. Paragrafının 1. Fıkrasının Yürürlükten Kalkan 5. Bendinin Al. Ay’sına Aykırılığı

588

çç. Yeni Olayın ya da Delilin Ne Şekilde Elde Edilebileceğinin Nemo Tenetur İlkesi Çerçevesinde Değerlendirilmesi

595

b. Ayrıksı Bir Hal: Al. CMK’nın 373a Paragrafı

603

4. Kanun Koyucunun “Sanık veya Hükümlünün Aleyhine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri”ni Genişletme İhtimalinin Gerçekleşmesi Halinde Zaman Bakımından Uygulamanın Ne Şekilde Olacağı ve Ortaya Çıkaracağı Problemler

608

B. “Sanık veya Hükümlünün Aleyhine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri”nin Tamamen Yürürlükten Kaldırılması Önerisi

620

Üçüncü Bölüm

YARGILAMANIN YENİLENMESİ MUHAKEMESİ

I. GENEL OLARAK

631

II. İSTEM

634

A. Kanun Yollarına İlişkin Genel Hükümlerin Uygulanması

639

B. İstemde Bulunabilecekler

640

1. Hakkında İlk Yargılamada Kesin Hükmün Verildiği Sanığın Hayatta Olması Halinde

644

a. Hakkında İlk Yargılamada Kesin Hükmün Verildiği Sanık

644

b. Avukat

649

c. Yasal Temsilci ve Eş

658

ç. Katılan

664

d. Cumhuriyet Savcısı

673

e. Tüzel Kişinin Organı veya Temsilcisi

680

f. İlgili Kimsenin Gaip Olması

681

2. Hakkında İlk Yargılamada Kesin Hükmün Verildiği Sanığın Ölümü Halinde

682

C. İstemin Şekli

692

Ç. İstemin İçeriği

698

D. İstemden Evvel Müdafi Atanmasının Olanaklı Olup Olmadığı Sorunu

705

E. İstemin Süresi

719

F. İstemin İnfaza Etkisi

720

G. İstemden Vazgeçilmesi

728

H. İstemin Nereye Yapılacağı

744

I. Yargılamanın Yenilenmesinin veya Merciin Belirlenmesinde Hata

770

III. İSTEMİN İNCELENMESİ

783

A. Şekil Bakımından

788

1. Usulü

788

2. “Bir Suça Dayanan Yenileme İstemlerinin” Kanıtlanması

803

3. Verilmesi Mümkün Olan Kararlar

814

B. Esas Bakımından

820

1. Usulü

820

2. Verilmesi Mümkün Olan Kararlar

837

C. Gerek Şekil Gerekse de Esas Bakımından İnceleme Neticesinde Verilen Kararlara Karşı Kanun Yolu

851

IV. YARGILAMANIN YENİLENMESİ SEBEBİYLE GERÇEKLEŞTİRİLEN YARGILAMA VE YARGILAMA SONUCUNDA VERİLEN KARAR

865

A. Yargılamanın Yenilenmesi Kararının Hukuki Niteliği ve Sonuçları

865

B. Yargılamanın Yenilenmesi Kararı Verilmesi Üzerine Gerçekleştirilen Yargılama

875

1. Genel Olarak

875

2. Yargılamanın Duruşma Yapılmak Suretiyle Gerçekleştirilmesi

877

3. Verilmesi Mümkün Olan Kararlar

888

a. Önceki Hükmün Onaylanması

889

b. “Hükmün İptali ile Dava Hakkında Yeniden Hüküm” Verilmesi

898

aa. Genel Olarak

898

bb. “Yargılamanın Yenilenmesi İstemi”nin “Hükümlünün Lehine Olarak Yapıl”ması Halinde, “Yeniden Verilecek” Hükmün “Önceki Hükümle Belirlenmiş Olan Cezadan Daha Ağır Bir Cezayı İçereme”memesi

908

cc. Mahsup ve İade

927

V. DURUŞMA YAPILMAKSIZIN YENİLEME İSTEMİNİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

929

A. Genel Olarak

929

B. Hükümlünün Ölmüş Olması

932

C. Hükümlünün Hayatta Olmasına Karşın Beraat Kararı Verilebilmesi İçin Yeterli Delilin Bulunması

941

Ç. Verilen Karar ve Bu Karara Karşı Kanun Yolu