Mülteciler ve Sığınmacılar

Önsöz 

Kısaltmalar 

GİRİŞ 

1.1. ULUSLARARASI KORUMA KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ 

1.1.1 Birinci Dünya Savaşı Sonrası: Milletler Cemiyeti Dönemi 

1.1.2 İkinci Dünya Savaşı Sonrası: BMMYK ve 1951 Cenevre Sözleşmesi 

1.1.3 Uluslararası Koruma Fikrinin Evrenselleşmesi 

1.1.4 Uluslararası Korumada Sınırlayıcı Gelişmeler 

1.2. MÜLTECİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 

1.2.1 Uluslararası Mülteci Hukuku 

1.2.1.1 Evrensel Sözleşmeler 

1.2.1.2 Bölgesel Düzenlemeler 

1.2.1.3 Uluslararası Teamül Hukuku 

1.2.1.4 Yargısal Kararlar ve Doktrin 

1.2.1.5 Bağlayıcı Olmayan (Soft Law) Uluslararası Belgeler 

1.2.2 Uluslararası İnsan Hakları Hukuku 

1.2.3 Uluslararası İnsancıl Hukuk 

1.2.4 Uluslararası Ceza Hukuku 

1.2.5 İç Hukuk 

2. MÜLTECİ VE SIĞINMACI KAVRAMI 

2.1 Milletler Cemiyeti ve Birleşmiş Milletler Bünyesinde Yapılan Mülteci Tanımları 

2.1.1 Milletler Cemiyeti Bünyesinde Yapılan Mülteci Tanımları 

2.1.2 Birleşmiş Milletler Bünyesinde Yapılan Mülteci Tanımları 

2.2 1951 Cenevre Sözleşmesi ve 1967 Protokolünde Mülteci Tanımı 

2.3 Bölgesel Düzenlemelerde Mülteci Kavramı 

2.3.1 Afrika Birliği Örgütü (ABÖ) Mülteci Tanımı 

2.3.2 Cartagena Deklarasyonu Mülteci Tanımı 

2.3.3 Avrupa Birliği Hukukunda Mülteci Tanımı 

2.4 Ulusal Mevzuatta Mülteci ve Sığınmacı Kavramı 

3. MÜLTECİ STATÜSÜ BELİRLEME 

3.1 Mülteci Statüsünün Kazanılması 

3.1.1 Zulme Uğramaktan Haklı Nedenlerle Korkma 

3.1.2 Zulüm Korkusunun Irk, Din, Tabiiyet, Belirli Bir Toplumsal Gruba Mensubiyet ya daSiyasi Düşüncelerden Kaynaklanması 

3.1.2.1 Irka Dayalı Zulüm 

3.1.2.2 Dine Dayalı Zulüm 

3.1.2.3 Milliyete Dayalı Zulüm 

3.1.2.4 Toplumsal Grup Mensubiyetine Dayalı Zulüm 

3.1.2.5 Siyasi Düşünceye Dayalı Zulüm 

3.1.3 Ülkesi Dışında Bulunma 

3.1.4 Ülkesinin Himayesinden Yoksun Bulunma veya Yararlanmak İstememe ya daÜlkesine Geri Dönememe veya Dönmek İstememe 

3.2 Mülteci Statüsü Dışında Bırakma 

3.2.3 Uluslararası Korumaya İhtiyacı Olmayan Kişiler 

3.2.4 Uluslararası Korumaya Layık Görülmeyen Kişiler 

3.2.4.1 Barışa Karşı Suç, Savaş Suçu ve İnsanlığa Karşı Suç 

3.2.4.2 Ağır Siyasi Olmayan Suçlar 

3.2.4.3 Birleşmiş Milletlerin Amaç ve İlkelerine Aykırı Eylemler 

3.3 Mülteci Statüsünün Sona Ermesi 

3.3.1 Mülteci Statüsünü Sona Erdiren İradi Nedenler 

3.3.2 Menşei Ülkedeki Koşulların Değişmesi 

3.4 Avrupa Birliği Vasıf Yönergesi 

3.5 İç Hukukta Mülteci Statüsü Belirleme 

4. TAMAMLAYICI KORUMA 

4.1 1951 Cenevre Sözleşmesinde Geri Gönderilmeme (Non-Refoulement) İlkesi 

4.1.1 Geri Gönderilmeme İlkesinin Kapsam ve İçeriği 

4.1.1.1 İlkenin Sorumlu Tuttuğu Devlet 

4.1.1.2 İlkenin Yasakladığı Eylemler 

4.1.1.3 İlkenin Koruma Sağladığı Kişiler 

4.1.1.4 Geri Göndermenin Yasak Olduğu Yerler 

4.1.1.5 Hayat ya da Özgürlüğe Yönelik Tehdit 

4.1.2 Geri Göndermeme İlkesinin İstisnaları 

4.1.2.1 Geri Göndermeme İlkesinin Cenevre Sözleşmesinin 1(F)(b) Maddesiyle İlişkisi 

4.1.2.2 Geri Göndermeme İlkesinin İstisnalarının Uygulanması 

4.1.2.3 “Ulusal Güvenlik” Nedeniyle Geri Gönderme 

4.1.2.4 ‘Topluma Yönelik Tehlike’ Nedeniyle Geri Gönderme 

4.2 Uluslararası İnsan Hakları Hukuku ve Tamamlayıcı Koruma 

4.2.1 Birleşmiş Milletler İşkenceyi Önleme Sözleşmesi 

4.2.2 Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi 

4.2.3 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 

4.2.3.1 Sözleşmenin 3. Maddesi 

4.2.3.2 Sözleşmenin 8. Maddesi 

4.2.3.3 Sözleşmenin 13. Maddesi 

4.2.3.4 Sözleşmenin 34. Maddesi 

4.2.4 AB Hukukunda İkincil (Tamamlayıcı) Koruma 

4.2.5 İç Hukukta Tamamlayıcı Koruma 

5. KİTLESEL SIĞINMA VE GEÇİCİ KORUMA 

5.1 Kitlesel Sığınma 

5.2 Geçici Koruma 

5.3 AB Hukukunda Kitlesel Sığınma ve Geçici Koruma 

5.4 İç Hukukta Kitlesel Sığınma ve Geçici Koruma 

6. İLTİCA/SIĞINMA PROSEDÜRÜ 

6.1 İltica/Sığınma Prosedürüne İlişkin Temel Standartlar 

6.1.1 İltica/Sığınma Prosedürüne Erişim 

6.1.2 İltica/Sığınma Başvurusunun İncelenmesi 

6.1.3 Sığınmacıya Sağlanan Usul Güvenceleri 

6.1.4 Güvenli Ülke Kavramı ve Özel Sığınma Usulleri 

6.1.5 Mülteci ve Sığınmacıların Gözetim Altında Tutulması 

6.1.6 İtiraz ve Yargı Yolu 

6.2 Avrupa Birliği Sığınma Prosedürü 

6.2.1 Sığınma Prosedürüne Erişim 

6.2.2 Sığınma Başvurusunun İncelenmesi 

6.2.3 Sığınmacıya Sağlanan Usul Güvenceleri 

6.2.4 Özel Sığınma Usulleri ve Güvenli Ülke Kavramı 

6.2.4.1 Özel Sığınma Usulleri 

6.2.4.2 Güvenli Ülke Uygulamaları 

6.2.5 İtiraz ve Temyiz Usulleri 

6.3 İç Hukukta İltica ve Sığınma Prosedürü 

6.3.1 Mülteci/Sığınmacının Ülkeye Girişi 

6.3.2 İltica ve Sığınma Başvurusu 

6.3.3 Ön Görüşme ve Mülakat 

6.3.4 İltica ve Sığınma Kararı 

6.3.5 BMMYK’nın Rolü 

6.3.6 Gözetim Altına Alma 

6.3.7 İtiraz ve Yargı Yolu 

7. MÜLTECİ VE SIĞINMACILARIN HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ 

7.1 Kalıcı Çözümler 

7.1.1 Gönüllü Dönüş 

7.1.2 Yerel Entegrasyon 

7.1.3 Yeniden Yerleştirme 

7.2 Hak ve Özgürlüklere İlişkin Uluslararası Hukuk Çerçevesi 

7.2.1 Uluslararası İnsan Hakları Hukuku 

7.2.2 Uluslararası Mülteci Hukuku 

7.3 Mültecilerin Maddi (Esasa İlişkin) Hak ve Özgürlükleri 

7.3.1 İkamet ve Seyahat Özgürlüğü 

7.3.2 Aile Hayatı Hakkı 

7.3.3 Çalışma Hakkı 

7.3.4 Eğitim ve Öğretim Özgürlüğü 

7.3.5 Sağlık ve Sosyal Yardım Hakları 

7.3.6 Entegrasyon ve Vatandaşlık 

7.4 AB Hukukunda Mülteci ve Sığınmacıların Hak ve Özgürlükleri 

7.4.1 Kabul Koşulları Yönergesi 

7.4.2 Vasıf Yönergesi 

7.5 İç Hukukta Mültecilerin Hak ve Özgürlükleri 

SONUÇ 

EK 1: MÜLTECİLERİN HUKUKİ DURUMUNA DAİR SÖZLEŞME 

EK 2: MÜLTECİLERİN HUKUKİ STATÜSÜNE İLİŞKİN 1967 PROTOKOLÜ 

EK 3: BİRLEŞMİŞ MİLLETLER MÜLTECİLER YÜKSEK KOMİSERLİĞİ TÜZÜĞÜ 

EK 4: TÜRKİYE’YE İLTİCA EDEN VEYA BAŞKA BİR ÜLKEYE İLTİCA ETMEK ÜZERE TÜRKİYE’DEN İKAMET İZNİ TALEP EDEN MÜNFERİT YABANCILAR İLE TOPLUCA SIĞINMA AMACIYLA SINIRLARIMIZA GELEN YABANCILARA VE OLABİLECEK NÜFUS HAREKETLERİNE UYGULANACAK USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK 

EK 5: 57 SAYILI UYGULAMA TALİMATI 

Kaynakça 

Kavram Dizini