Yapay Zekanın Eser Sahipliği

"Yapay Zekânın Eser Sahipliği" adlı bu çalışma, Asimov'un hikâyelerinden farklı bir düzlemde kurgulanıyor: edebiyat, ilim ve sanat ürünleri yaratan makineler. Bu eser, hukuk ve teknolojinin ilişki ağında sınırlı bir alana inşa ediliyor. Bir anlamda, robotların sosyal düzene entegrasyonu gibi büyük bir konuyu ele alma iddiasını taşımıyor. Yaratıcılık dediğimiz sosyal iletişim ve diyalog alanına yapay zekânın kattıkları ve bunlar etrafında cereyan eden hukukî meseleler, bu eserin ana temasını oluşturuyor.

Yapay zekâ, yaratıcı mıdır? Yapay zekâ, eser meydana getirebilir mi?

Annemarie Bridy, Margaret Boden, Ryan Abbott ve Arthur Miller gibi hukuk, felsefe ve teknoloji guruları, bu sorulana karşı olumlu tavır sergileyenlerden. Onlara göre, bu fenomene alışmalı, ona sarılmalı ve Asimov gibi kucaklayıcı kurallar koymalıyız.

Ünal Tekinalp, Fırat Öztan gibi Türk fikrî mülkiyet hukukunun önde gelen isimleri ve Marcus Du Sautoy ile ABD Fikrî Mülkiyet Ofisi, bu fikre soğuk yaklaşanlardan. Bu düşüncede yazarlık, sanatçılık, estetik ve eser sahipliği, hukuken (legally-constructed) veya sosyal olarak inşa edilen (socially-constructed) kurum ve kavramlar. Makine kişiler ve ürettikleri eserler, bu sosyo-realitenin fikrî değil ancak fizikî eşyası olabilirler.

Bir de her hukukî ve felsefî tartışmada olduğu gibi 3. yolu (third way) veya orta yolu (middle way) benimseyenler var. Onlara göre, yapay zekâ sofistike ve bazı yaratma eylemlerini insandan bağımsız ve otomatik olarak gerçekleştiren araçlar. Bu makinelerin eser yaratmadaki kısıtlı otonomileri, insanın yaratma arzusuna hitap eden ve zekâyı taklit eden bir işlevsellik. Bu düşüncede, yaratım sürecinin ve eserin sahibi, yaratıcılık cumhuriyetinin birinci sınıf vatandaşı yine insanlar olmalı.

Bu kitap, yapay zekânın eser sahipliğine ilişkin bu düşünce coğrafyalarındaki kırılmalar üzerine kurulmaktadır. Merkezinde yer alan tez, sade ve yalın bir olguya dayanmaktadır: Hukuk, ampirik olgular ve vakalar çerçevesinde sahneye çıkmalı ve hukukî tahlil bu cereyan üzerinde auteur'leri tespit etmelidir.

(Önsözden)