ULUSLARARASI YATIRIMA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
(GENERAL INFORMATION ON INTERNATIONAL INVESTMENT)
I. ULUSLARARASI YATIRIM (INTERNATIONAL INVESTMENT)
21
1. Yatırım (Investment)
22
a. Doğrudan Yabancı Yatırım (Foreign Direct Investment)
30
b. Dolaylı Yatırım (Indirect Investment)
33
2. Yatırımcı (Investor)
34
B. Yabancı Yatırıma İlişkin Ekonomik Teoriler
39
1. Klasik Teori (Classical Theory)
39
2. Bağımlılık Teorisi (Addiction Theory)
40
3. Ilımlı Görüş (Moderate Vision)
40
C. Yatırım Alanında Rol Oynayan Önemli Aktörler
41
1. Ev Sahibi Devlet (Host State)
41
2. Kaynak Devlet (Home State)
42
3. Özel Yatırımcılar (Private Investor)
43
4. Karma Girişimcilik (Mixed Enterprised)
44
ULUSLARARASI YATIRIM HUKUKUNA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
(GENERAL INFORMATION ON INTERNATIONAL INVESTMENT LAW)
I. ULUSLARARASI YATIRIM HUKUKU (INTERNATIONAL INVESTMENT LAW)
45
A. Uluslararası Yatırım Hukukunun Gelişimi
49
1. Sömürge Öncesi Dönem (Pre–Colonial Period)
49
2. Sömürge Dönemi (Colonial Period)
50
3. Sömürge Sonrası Dönem (Post–Colonial Era)
58
4. Küresel Dönem (Global Era)
63
B. Uluslararası Ticaret Hukuku ile Uluslararası Yatırım Hukukunun Mukayesesi
64
C. Uluslararası Yatırım Hukukuna İlişkin Kaynaklar
68
1. Yatırım Anlaşmaları (Investment Treaties)
68
a. Çok Taraflı Anlaşmalar (Multilateral Agreements)
68
b. İki Taraflı Anlaşmalar (Bilateral Agreements)
69
aa. Dostluk, Ticaret ve Denizcilik Anlaşmaları (Treaties of Friendship, Commerce and Navigation)
71
bb. Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmaları – YKTK (Agreement on the Mutual Protection and Promotion of Investments)
72
c. Sektörel ve Bölgesel Anlaşmalar (Sectoral and Regional Agreements)
81
aa. Sektörel Anlaşmalar (Sectoral Agreements)
81
aaa. Enerji Şartı Anlaşması (Energy Charter Treaty)
81
bb. Bölgesel Anlaşmalar (Regional Agreements)
87
aaa. Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (North American Free Trade Agreement – NAFTA)
87
2. Uluslararası Teamül (International Custom)
89
3. Tek Yanlı Beyan (Unilateral Statement)
90
4. Hukukun Genel İlkeleri (General Principles of Law)
92
5. Mahkeme veya Tahkim Kararları (CourtArbitration Decisions)
92
D. Türk Hukukunda Uluslararası Hakemlik ile İlgili Kaynaklar
93
1. Türkiye Cumhuriyet Anayasası
93
2. Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun
94
3. Milletlerarası Tahkim Kanunu
95
4. Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Hakemlik Yoluna Başvurulması Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun
95
ULUSLARARASI YATIRIM ANLAŞMALARINDA YER ALAN
ORTAK KORUMA STANDARTLARI VE BUNLARIN
YATIRIM MAHKEMELERİ TARAFINDAN UYGULANMASI VE
(THE COMMON PROTECTION STANDARDS CONTAINED IN INTERNATIONAL
INVESTMENT AGREEMENTS AND THEIR APPLICATION AND INTERPRETATION BY
I. YATIRIM KORUMA STANDARTLARI
(STANDARDS OF INVESTMENT PROTECTION)
97
A. Genel Olarak Yatırım Koruması
97
B. Yatırımcı Korumasına Tarihsel Bakış
100
C. Yatırım Korumasına Eleştirel Bir Bakış
102
D. Uluslararası Yatırım Anlaşmalarında Yer Alan Ortak Koruma Standartları
105
1. Şemsiye Hüküm (Umbrella Clause)
105
a. Şemsiye Hükmün Tarihçesi
108
b. Şemsiye Hükmün Düzenleniş Biçimleri
113
2. Adil Hakkaniyetli Muamele (Fair and Equitable Treatment)
115
a. Adil ve Hakkaniyetli Muamelenin Tanımı
115
b. Adil ve Hakkaniyetli Muamelenin Tarihsel Gelişimi
120
3. Keyfi veya Ayrımcı Muamele Tedbirleri
(Arbitrary UnreasonableDiscriminatory Measures)
124
4. Ulusal Muamele (National Treatment)
126
a. Ulusal Muamele Tanımı
126
b. Ulusal Muamele İlkesinin Tarihi
128
c. Ulusal Muamele İlkesine Yönelik Eleştiri ve Kaygılar
134
5. En Çok Gözetilen Ulus Kaydı (The Most–Favoured–Nation Clause)
139
a. En Çok Gözetilen Ulus Kaydının Tanımı
139
aa. Amaç Temelinde En Çok Gözetilen Ulus Kaydı
140
bb. İçeriksel Olarak En Çok Gözetilen Ulus Kaydı
142
b. En Çok Gözetilen Ulus Kaydının Zamansal Kapsamı
144
c. En Çok Gözetilen Ulus Kaydı Uygulamasında İstisnalar
146
d. En Çok Gözetilen Ulus Kaydının Usulü
147
aa. Yatırımcı Lehine En Çok Gözetilen Ulus Kaydının Genişletilmesi
150
bb. Yatırımcı Aleyhine En Çok Gözetilen Ulus Kaydının Daraltılması
151
aa. Küresel Çerçeveden En Çok Gözetilen Ulus Kaydı
153
bb. En Çok Gözetilen Ulus Kaydı, Osmanlı ve Türkiye
157
f. En Çok Gözetilen Ulus Kaydının Konu Olduğu Önemli Davalar
162
aa. Anglo–Iranian Oil Company – United Kingdom v. Iran
163
bb. Ambatielos – Greece v. United Kingdom
165
cc. Emilio Agustin Maffezini v. The Kingdom of Spain
167
dd. Siemens A.G. v. The Argentina Republic
170
6. Transfer Özgürlüğü (Freedom of Transfer)
171
7. Tam Koruma ve Güvence (Full Protection and Security)
173
8. Acil Durum İstisnaları: Zaruret Hali ve Mücbir Sebep (Emergency Exceptions:
State of Necessity and Force Majeure)
176
9. Yargıya Erişim ve Adaletin Reddi (Access to justice and Denial of Justice)
179
10. Uluslararası Yatırım Hukukunda Kamulaştırma
(Expropriation in International Investment Law)
180
b. Toplu Millileştirme
181
c. Seçici Millileştirme
181
aa. Kamulaştırma Türleri
185
aaa. Doğrudan Kamulaştırma
185
bbb. Dolaylı Kamulaştırma
186
bb. Kamulaştırmanın Şartları
189
aaa. Tedbirin Kamu Amacı veya Çıkarı İçin Kabul Edilmiş Olması
189
bbb. Ayrım Gözetmeyen bir Şekilde
190
ccc. Yasal Prosedüre Uygun Olarak
190
ddd. Tazminat Ödenmesi
190
ULUSLARARASI PLATFORMDA EKONOMİK DÜZEN VE
ULUSLARARASI YATIRIM TAHKİMİ
(ECONOMIC ORDER ON THE INTERNATIONAL PLATFORM AND
INTERNATIONAL INVESTMENT ARBITRATION)
I. GENEL OLARAK ULUSLARARASI EKONOMİK DÜZEN
191
A. World Trade Organization – WTO
193
B. Uluslararası Finansal Kurumlar
199
1. World Bank Group – WBG
200
a. International Bank for Reconstruction and Development – IBRD
201
b. International Development Association – IDA
202
c. International Finance Corporation – IFC
202
d. Multilateral Investment Guarantee Agency – MIGA
203
e. International Centre for Settlement of Investment Disputes – ICSID
208
aa. ICSID Sözleşmesinin Kısa Tarihi
210
bb. ICSID Sözleşmesi ve Ekonomik Kalkınma Vaadi
214
cc. Ev Sahibi Devlet ve Yatırımcı Arasında Ortaya Çıkan Uyuşmazlıklar
214
aaa. ICSID ve Arabuluculuk
221
bbb. ICSID ve Hakemlik
222
ccc. ICSID Kararlarının Niteliği
223
eee. Yatırım Tahkiminde Yetki
226
bbbb. Konu Bakımından Yetki
231
cccc. Kişi Bakımından Yetki
232
fff. Uluslararası Yatırım Tahkiminde Şeffaflık Kavramı ve ICSID
234
ggg. Uluslararası Yatırım Tahkiminde Yatırımın Hukuka Aykırılığı
239
hhh. ICSID ve Çekilme
242
2. International Monetary Fund – IMF
242
3. Bank for International Settlements – BIS
244
a. Tarihi Bir Perspektif ve Uluslararası Ödemeler Bankası Politikalarının Evrimi
245
C. Birleşmiş Milletler Kuruluşları
246
1. United Nations Conference on Trade and Development – UNCTAD
246
2. The Economic and Social Council – ECOSOC
248
3. United Nations Commission on International Trade Law – UNCITRAL
248
4. International Labour Organization – ILO
249
5. World Intellectuel Property Organization – WIPO
251
D. Devletler Düzeyinde Yapılanmış Diğer Küresel Kuruluşlar
252
1. Organisation for Economic Co–operation and Development – OECD
252
2. International Institute for the Unifaciton of Private Law – UNIDROIT
253
E. Devletler Düzeyinde Yapılanmış Bazı Bölgesel Kuruluşlar
254
1. European Union – EU
254
2. North American Free Trade Agreement – NAFTA
256