İşkence Yasağı ve İşkenceyi Etkili Biçimde Soruşturma Yükümlülüğü

İşkenceyi etkili biçimde soruşturma yükümlülüğü açık bir biçimde AİHS metninde yer almayan, Sözleşme'nin birinci, üçüncü ve on üçüncü maddeleri doğrultusunda AİHM'in yapmış olduğu incelemeler sonucu ortaya çıkmış bir yükümlülüktür. AİHM'e bu yükümlülüğün ihlal edildiği iddiasıyla yapılmış oldukça fazla sayıda başvuru bulunmakta olup, ne yazık ki Mahkeme'nin bu yükümlülüğün ihlali yönünde vermiş olduğu kararların büyük çoğunluğu Türkiye aleyhinedir. Konuya ilişkin olarak Anayasa Mahkemesi'ne yöneltilmiş ve ihlal tespitiyle sonuçlanmış çok sayıda bireysel başvuru da mevcuttur.

Çalışmanın ilk bölümünde, işkence yasağı kavramına, Türk Hukukunda bu yasak kapsamında yapılmış olan düzenlemelere ve işkence görmeme hakkını koruma altına alan sözleşmelere yer verilmiş, bu kapsamda yasağın sağladığı koruma alanı tespit edilmiştir. Yine bu bölümde ayrıntılı biçimde işkence yasağı ile yasaklanmış olan aşağılayıcı ve insanlık dışı muamele ve ceza ile işkence kavramları AİHM kararları ışığında ele alınmış, bu yükümlülük ile birlikte devletlerin yerine getirmeyi taahhüt ettikleri yükümlülükler açıklanmıştır.

Çalışmanın ikinci bölümünde ise, işkence yasağı kapsamında devletlerin yüklenmiş oldukları usuli yükümlülük yani işkenceyi etkili biçimde soruşturma yükümlülüğü ele alınmış, bu yükümlülük kapsamında devletlerin yükümlülükleri tespit edilmiş ve ardından da bu yükümlülükler doğrultusunda AİHM ve Anayasa Mahkemesi kararları değerlendirilerek uygulamamızdaki sorunlu noktalar tespit edilerek, çözüm önerilerinde bulunulmuştur.