Finansal Krizler Erken Uyarı Sistemleri ve 2008 Krizi İçin TR–ABD Örneği

Çalışmada 2008 Krizi, kriz teorileri, İktisat düşünce okulları ve ekonometrik kriz modelleri çerçevesinde ele alınmıştır. Geleneksel kriz teorileri ve tek bir iktisat düşünce okulu ile açıklanamayacağı anlaşılan 2008 Krizinin Türkiye için erken uyarı ve rip ve rmediği gerek geleneksel KLR Sinyal Yaklaşımı gerekse Logit-Probit modeller ile test edilmiştir. Ekonometrik analiz öncesi ABD ile Türkiyedeki öncü kriz göstergeleri grafiksel analiz yöntemi ile incelenmiş ve krizin ABD’de Türkiye’ye göre çok daha güçlü hissedildiği karşılaştırmalı olarak gözlenmiştir. Probit-Logit modelleri, 1998-1999 ve 2001 krizi ve 2008 krizlerine yönelik ilişki çıkarabilmek için ve ri seti 1996 Ocak - 2010 Kasım dönemini kapsamaktadır. ve riler aylık alınmıştır. Değişkenler olarak Bankacılık Kesimi ve rilen Krediler, TUFE, İhracatın İthalatı Karşılama Oranı, Brüt Rezervler, Vadesiz Döviz Tevdi¬at Hesabı, İç Borç Stoku ve Otomotiv Üretimi, değişkenleri kullanılmış ve probit-logit modellerle erken uyarı sistemi arasındaki ilişki sınanmıştır.

Genişletilmiş Dickey Fuller Testi sonuçlarına göre Logit modelde diğer değişkenler sabitken iç borç stoklarındaki artışın, ihracatın ithalatı karşılama oranındaki artışın ve vadesiz döviz tevdiat hesabındaki artışın krize ilişkin ve rilen sinyal olasılığını artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Probit modelde ise yalnızca vadesiz döviz tevdiat hesabındaki artışının, diğer değişkenler sabitken, krize ilişkin ve rilen sinyal olasılığını artırdığı sonucuna ulaşılmıştır Sinyal yaklaşımında ise Türkiye Ekonomisi’nin 2002:01 -2009:12 dönemi, devamlı kullanılan Yurt içi krediler, büyüme oranı, rezerv yeterliliği, ihracat, sanayi üretim endeksi, reel efektif döviz kuru, ithalat, dış ticaret dengesi, reel faiz oranı ve cari işlemler dengesi değişkenleri kullanılmış ve bileşik öncü gösterge endeksinin 2008 krizini öngörmede başarılı olduğunu ve seçilen öncü göstergelerin bütün olarak krizi öngörmede iyi performans sergilediğini göstermektedir.