Dördüncü Baskıya Önsöz
11
İDARİ YARGININ TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ VE
TÜRK İDARİ YARGI TEŞKİLATI
I. YARGI İŞLEVİ, İDARİ YARGI VE TÜRK İDARİ YARGISI
25
A. İdarenin Denetlenmesi ve İdarenin Yargısal Denetimi
25
1. Genel Olarak İdarenin Denetlenmesi
25
2. İdarenin Yargı Dışı Denetimi
29
a. İdarenin İç Denetimi
29
b. İdarenin Dış Denetimi
31
3. İdarenin Yargısal Denetimi, Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı
39
a. Genel Olarak İdarenin Yargısal Denetimi
39
b. Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı İlkesi
40
b1. Hâkimin Çekinmesi ve Hâkimin Reddi
44
b1a. Hâkimin Çekinmesi (=Hâkimin Davaya Bakmasının Yasak Olması)
45
b2. Çekilme ve Reddin Karara Bağlanması
54
B. İdari Yargıya İlişkin Genel Bilgiler
58
C. Türkiye’de İdari Yargı Teşkilatının Yapısı ve İşleyişinin Tarihsel Gelişimi
65
D. Türk İdari Yargısının Genel Özellikleri
68
E. İdari Yargılama Hukukunun Özellikleri
72
1. İdari Yargıda Geçerli Olana Anayasal Yargılama İlkeleri
75
a. Usul Ekonomisi İlkesi
75
b. Adil Yargılanma Hakkı
78
c. Aleni Yargılama ve Gerekçe İlkesi
79
2. İYUK’da Öngörülen İlkeler
83
a. Yazılılık ve Evrak (=Belge) Üzerinde İnceleme İlkesi
83
b. Delil Serbestîsi İlkesi
85
c. Re’sen İnceleme (=Kendiliğinden Araştırma/Tetkik) İlkesi
88
d. Yerindelik Denetiminin Yapılamazlığı İlkesi
95
e. Hukuk Muhakemesi Kanunu’na Yapılan Atıfların İdari Yargının Bünyesine Uygunluğu Ölçüde Uygulanması İlkesi
96
f. Taleple Bağlılık İlkesi
98
3. İçtihadın Öngördüğü İlke: Usuli Kazanılmış (=Müktesep) Hak İlkesi
99
II. İDARİ YARGININ GÖREV ALANI
104
A. İdari Yargının Görev Alanına Giren Konular
104
B. İdari Yargının Görev Alanı Dışında Kalan Konular
107
III. İDARİ YARGI MERCİİLERİ
125
A. İlk Derece Mahkemeleri
125
3. Bölge İdare Mahkemeleri (=İstinaf Mahkemeleri)
127
b. Bölge İdare Mahkemeleri Dairelerinin Görevleri
128
B. İdari Yargı Düzeninin Üst Derece Mahkemesi (=Yüksek Mahkemesi): Danıştay
130
1. Danıştay’ın İlk Derece Mahkemesi Olarak Baktığı Davalar
132
2. Danıştay’ın İç Yapılanması
135
3. Danıştay 1. Dairesi’nin Görevleri (2575 sayılı Danıştay Kanunu, mad. 42)
137
İDARİ YARGININ GÖREV ALANI VE
I. İDARİ YARGININ GÖREV ALANI VE DENETİM SINIRI
139
A. İdari Yargının Görev Alanı
139
B. İdari Yargının Görev Alanının Belirlenmesinde Kullanılan Ölçütler
140
2. Kamu Hizmeti Ölçütü
143
C. İdari Yargının Denetiminin Sınırı
144
3. Yargı Yetkisinin Kullanılmasına Getirilen Sınırlamalar
148
b. Anayasa’nın 125. Maddesi Düzenlemesinin Anlam ve Kapsamı
151
II. ADLİ VE İDARİ YARGI KOLLARI ARASINDAKİ GÖREV VE HÜKÜM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ: UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
163
B. Uyuşmazlık Mahkemesi’nin Yetkileri
165
a. Olumlu Görev Uyuşmazlığı
165
b. Olumsuz Görev Uyuşmazlığı
167
C. Uyuşmazlık Çıkarılamayacak Durumlar ve Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarının Sonuçları
169
İDARİ YARGILAMA USULÜNDE DAVA TÜRLERİ
I. İPTAL DAVASI VE YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARI
172
A. İptal Davası Tanımı ve Özellikleri
172
B. İptal Davasının Ön Koşulları
185
1. İptal Davasında Göreve İlişkin Koşullar
185
2. Bağlantılı Davalar
188
3. İptal Davasında Yetkiye İlişkin Koşullar
193
a. Genel Yetki Kuralı
193
b. Özel Yetki Kuralları
195
b1. Kamu Görevlilerine İlişkin Özel Yetki Kuralları
195
b2. Taşınmaz Mallara İlişkin Özel Yetki Kuralları
197
b3. Taşınır Mallara İlişkin Özel Yetki Kuralları
198
b4. Vergi Davalarında Yetki Kuralları
198
b5. Tam Yargı Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
199
4. İptal Davasında Süreye İlişkin Koşullar
201
5. İptal Davasının Konusuna İlişkin Koşullar
209
6. İptal Davasının Davacıya İlişkin Koşulları
210
7. İptal Davasının Davalıya İlişkin Koşulları
232
8. İptal Davasının Biçimine (=Şekline) İlişkin Koşullar
234
9. İptal Davasının Esasına İlişkin Koşullar
235
C. İptal Davasının Sonuçları
235
1. İptal Davasının Reddedilmesinin Sonuçları
236
2. İptal Kararı Verilmesinin Sonuçları
237
D. İptal Davasının Esasın İncelenmesi
238
1. İdari İşlemlerin Tanımı ve Özellikleri
238
b. İdari İşlemlerin Özellikleri
246
b1. İdari İşlemler Kural Olarak İdari Makamlar Tarafından Kamu Gücüne Dayanılarak Yapılır
246
b2. İdari İşlemler Tek Yanlı İrade Açıklamasıdır
247
b3. İdari İşlemler İcrailik (=Etkili Karar Olma, Lazimul İcra) Niteliğini Taşır ve Re’sen İcra Edilebilir
248
b4. İdari İşlemler Hukuka Uygunluk Karinesinden Yararlanır ve Yargısal Denetime Tabidir
256
2. İdari İşlemin Unsurları
258
a1a. Kişi Yönünden Yetki
259
a1aa. Fiili Memur Teorisi
260
a1ac. Yetki ve İmza Devri
262
a1b. Konu Yönünden Yetki
264
a1c. Yer Yönünden Yetki
265
a1d. Zaman Yönünden Yetki
266
a2. Yetkide Paralellik İlkesi
266
a3. Yetki Unsurunda Sakatlık Halleri
269
a3a. Fonksiyon (=Görev) Gaspı
269
a3c. Yetki Tecavüzü (=Aşımı)
273
b. Şekil (=Biçim, Usul ve Prosedür) Unsuru
274
c. Sebep (=Neden) Unsuru
282
e. Amaç (=Maksat) Unsuru
286
f. Takdir Yetkisi ve Bağlı Yetki
290
3. İdari İşlemlerin Sona Ermesi
294
a. İdari İşlemi Yapan İdarenin İradesi Dışında Gerçekleşen Sona Erdirici Nedenler
294
b. İdari İşlemin Kendiliğinden Sona Ermesi
295
c. İdari İşlemi Yapan İdarenin İradesine Bağlı Olarak Gerçekleşen Sona Erdirici Nedenler
296
E. Yürütmeyi Durdurma Kararı
300
1. Yürütmeyi Durdurma Kararının Verilmesinin Şekli Koşulları
303
2. Yürütmeyi Durdurma Kararı Verilmesinin Esasa İlişkin Koşulları
305
3. Temyiz veya İstinaf İstemlerinde Yürütmenin Durdurulması
308
4. Yürütmeyi Durdurma Kararlarının Hukuki Niteliği
308
5. Yürütmeyi Durdurma İstemleri Hakkında Verilen Kararların Denetimi
311
A. İptal Davalarının Tam Yargı Davaları ile Karşılaştırılması
313
B. Tam Yargı Davalarının Ön Koşulları
314
C. Tam Yargı Davalarında Yetkili Yargı Yerleri
314
D. Tam Yargı Davalarının Konusuna İlişkin Koşulları
315
E. Tam Yargı Davalarının Davacıya İlişkin Koşulları
320
F. Tam Yargı Davalarının Davalıya İlişkin Koşulları
320
G. Tam Yargı Davalarının Biçime (=Şekle) İlişkin Koşulları
321
H. Tam Yargı Davalarının Süreye İlişkin Koşulları
322
I. Tam Yargı Davasının Esası ve Sorumluluk Nedenleri
329
1. Genel Olarak İdarenin Sorumluluğu
329
2. İdarenin Sorumluluğun Şartları
336
b1. Zarar, Gerçek ve Kesin Olmalıdır
343
b2. Zarar Özel Olmalıdır
345
b3. Zarar, Meşru Bir Menfaat ya da Hakka Yönelik Olmalıdır
345
b4. Zarar, Maddi ya da Manevi Nitelikte Olabilir
345
b5. Zarar, Parayla Takdir Edilebilen Bir Zarar Olmalıdır
346
b6. Zarar, Anormal Olmalıdır
349
c. Nedensellik Bağı (= Sebep–Sonuç İlişkisi, İlliyet Bağı/Rabıtası)
350
3. Sorumluluğun Kalkması veya Azalması
351
a. Zorlayıcı Nedenler (=Mücbir Sebep, Force Majeur)
351
b. Beklenmeyen Durumlar (=Umulmayan Hal, Kaza, Cas Fortuit)
352
c. Zarar Görenin Kusuru
353
d. Üçüncü Kişinin Kusuru
355
a. Hizmet Kusurunun Özellikleri
363
a1. Hizmet Kusuru, Nesnel (=Objektif Niteliği Haiz) ve Anonimdir
364
a2. Hizmet Kusuru, Genel ve Asli Sorumluluk Türüdür
365
a3. Hizmet Kusuru, Olaylara Göre Değişen, Esnek Bir Kavramdır
365
b. Hizmet Kusuru Sayılan Haller
366
b1. Hizmetin Kötü İşlemesi
366
b2. Hizmetin Geç İşlemesi
369
b3. Hizmetin Hiç İşlememesi
369
c. Hizmet Kusuru – Kişisel (=Şahsi) Kusur Ayrımı
370
5. İdarenin Kusursuz Sorumluluğu
378
a. Risk İlkesi (=Muhataralı Faaliyet, Tehlike Sorumluluğu, Hasar Kuramı)
381
a1. Mesleki Risklerden Doğan Sorumluluk
382
a1a. Daimi Kamu Görevlilerinin Görevleri Nedeniyle Doğan Sorumluluk
384
a1b. Geçici Olarak Kamu Görevlerine Katılanların Görevleri Nedeniyle Doğan Sorumluluk
385
a2. Sosyal Risk İlkesi
385
b. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi
389
c. Bayındırlık Hizmetlerine Katılanların Özel Durumuna Göre Sorumluluk
391
d. Hukuka Uygun İdari İşlemlerden Dolayı Sorumluluk
391
İ. Tam Yargı Davalarının Sonuçları
393
İDARİ YARGI DAVALARINDA UYUŞMAZLIĞIN
I. İDARİ YARGI DAVALARININ İNCELENMESİ
395
II. DİLEKÇELERDE YER ALACAK HUSUSLAR, VERİLECEĞİ MERCİİLER VE DİLEKÇELERİN MAHKEME TARAFINDAN ALINMASI USULÜ
396
III. DİLEKÇELER ÜZERİNDE İLK İNCELEME
399
B. İdari Merci Tecavüzü
402
D. İdari Davaya Konu Olacak Kesin ve Yürütülmesi Gereken Bir İşlem Olup Olmadığı
406
G. Dilekçede Eksiklik Olup Olmadığı
411
H. Tek Dilekçeyle Birden Fazla İşleme Karşı Dava Açılması ve Birden Fazla Kişinin Ortak Dilekçeyle Dava Açması
412
V. AÇIKLAMA VE YANLIŞLIKLARIN DÜZELTİLMESİ
422
VI. DAVA AÇMANIN HUKUKSAL SONUÇLARI
423
VII. İVEDİ YARGILAMA USULÜ
426
A. İvedi Yargılama Usulü Uygulaması
435
2. Üst Makama Başvuru
435
3. İlk İnceleme ve Savunma
436
4. Yürütmeyi Durdurma Kararı
436
B. Karar Verme Aşaması
436
KARARLARA KARŞI BAŞVURU YOLLARI
I. OLAĞAN BAŞVURU YOLLARI (=OLAĞAN KANUN YOLLARI)
443
2. İstinaf Kanun Yolunun Temyizden Farkları
450
3. İstinafa Konu Edilemeyecek Kararlar
451
4. İstinafa Başvuruda Bulunabilecekler
453
6. İstinaf Başvurusunun Süresi ve Şekli
457
7. İstinaf Yoluna Başvurulmasının Mahkeme Kararlarının İcrasına Etkisi
458
8. İstinaf İncelemesi Sonucu Verilebilecek Kararlar
459
1. Temyiz Edilemeyecek Kararlar
466
2. Temyiz Edilebilecek Davalar ve Başvuru Süreleri
467
3. Temyiz Başvurusunun Şekli
469
4. Temyiz İncelemesi Sonucu Verilebilecek Kararlar
470
II. OLAĞANÜSTÜ BAŞVURU YOLLARI (=OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI)
472
A. Kanun Yararına Temyiz
472
B. Yargılamanın Yenilenmesi
475
III. KARARLARIN UYGULANMASI
477
EK: İdari Yargılama Usulü Kanunu Parasal Sınırlar Tablosu
489
Yararlanılan ve Başvurulabilecek Türkçe Temel Kaynaklar
491
Fransızca Temel Kaynaklar
521