ASKERÎ CEZA HUKUKUNA GİRİŞ
1. Askerî Ceza Hukukunun Gerekliliği
29
2. Tarihsel Arka Planı ile Askerî Ceza Hukuku
32
3. Askerî Ceza Hukuku – Genel Ceza Hukuku İlişkisi
36
4. Askerî Ceza Hukukunun Kaynakları
38
4.1. Doğrudan Kaynaklar
38
4.2. Dolayısıyla Kaynaklar
41
5. Askerî Ceza Kanunu’nun Zaman Bakımından Uygulanması
42
5.1. Askerî Ceza Kanunlarının Yayımı, İlanı ve Yürürlüğüne İlişkin Esaslar
42
5.2. Savaş ve Seferberlik Hükümlerinin Uygulanması
43
5.3. Geçmişe Uygulanma Yasağı ve Failin Lehine Olan Kanunun Uygulanması
46
5.4. Ceza Kanunlarının Yürürlük Süreleri
47
6. Askerî Ceza Kanunu’nun Kişi İtibarıyla Uygulanması
48
6.1. Muvazzaf Askerî Şahıslar
48
6.2. Yedek Askerî Şahıslar
51
6.3. TSK ve MSB Kadrolarında Çalışan Sivil Personel
52
6.5. Yabancı Askerî Şahıslar
57
6.5.1. Savaşan Türk Ordusu Nezdinde Bulunan Yabancı Subaylar
57
6.5.2. Mülteci Askerî Şahıslar
58
6.5.4. NATO Kuvvetler Statüsüne Tabi Personel
59
7. Askerî Ceza Kanunu’nun Yer Bakımından Uygulanması
60
7.2. Türkiye’de İşlenen Suçlar Bakımından AsCK’nın Uygulanması
62
7.3. Ülke Dışında İşlenen Suçlar Bakımından AsCK’nın Uygulanması
65
8. Askerî Ceza Hukukundaki Temel Kavramların Açıklanması
66
8.4.1. Kanunlara, Nizamlara ve Amirlere İtaat
70
8.4.2. Astın ve Üstün Hukukuna Riayet
70
8.8.2. Amirlik Sıfatının Kazanılması
78
8.8.2.1. Bir Göreve Tayin Edilmekle
78
8.8.2.2. Bir Göreve Vekâlet Etmekle
78
8.8.3. Bazı Görevlerden Doğan Sınırlı Amirlik
79
8.8.3.1. Garnizon Komutanlığı
79
8.8.3.2. Kışla, Konak ve Ordugâh Komutanlığı
80
8.8.3.3. Nöbetçi Amirliği
80
8.8.3.4. Diğer Nöbetçi Personel
80
8.8.3.5. Askerî Karakol, Nöbetçi ve Devriyelerin Amirliği
81
8.8.3.6. Askerî İnzibat Personelinin Amirliği
82
8.8.4. Üstlerin Emir Verebileceği Hâller
83
8.9.2. Hukuka Aykırı Emir
87
8.9.3. Konusu Suç Teşkil Eden Emir
89
8.10.1. Emir Hizmete İlişkin Olmalıdır
94
8.10.2. Emir Yetkili Amir Tarafından Verilmelidir
107
8.10.2.1. Emirle İlgili Şekil ve Öze İlişkin Koşullara Sahip Olmalıdır
108
8.10.2.1.1. Şekle İlişkin Koşullar
108
8.10.2.1.2. Öze İlişkin Koşullar
111
3. Askerî Suç Kavramı
116
3.1. Sırf Askerî Suçlar
121
3.1.1. Failin Askerî Şahıs Olması
121
3.1.2. Eylemin Askerî Bir Hizmet veya Görevin İhlâlini İfade Etmesi
121
3.1.3. Eylemin Kısmen veya Tamamen Başka Bir Kanunda Suç Olarak Öngörülmemiş Olması
122
3.1.4. Sırf Askerî Suçların Sonuçları
123
3.2. Askerî Suç Benzerleri
124
4.1. Kanuni Unsur (Tipiklik)
125
4.2.1.1. Genel Açıklamalar
129
4.2.1.2. Hareketin Niteliğine Göre Askerî Suçların Tasnifi
129
4.2.1.2.1. Hareketin Sayısına Göre Tasnif
130
4.2.1.2.1.1. Tek Hareketli Suçlar
130
4.2.1.2.1.2. Birden Fazla Hareketli Suçlar
130
4.2.1.2.1.2.1. Birleşmiş Hareketli Suçlar
130
4.2.1.2.1.2.2. Bölünebilen veya Kesintili Suçlar
131
4.2.1.2.1.2.3. Seçimlik Hareketli Suçlar
131
4.2.1.2.2. Hareketin Şekline Göre Tasnif (İcrai veya İhmali Suçlar)
131
4.2.1.2.3. Hareketin Önemine Göre Tasnif (Bağlı veya Serbest Hareketli Suçlar)
133
4.2.2.1. Genel Açıklamalar
134
4.2.2.2. Neticeye Göre Suçların Tasnifi
134
4.2.2.2.1. Sırf Hareket Suçları – Neticeli Suçlar
134
4.2.2.2.2. Ani Suç – Mütemadi Suç
134
4.2.2.2.3. Kalkışma Suçları
136
4.2.3. Nedensellik Bağı
136
4.2.5. Suçun Nitelikli Unsurları
139
4.2.5.1. Fiille İlgili Nitelikli Unsurlar
141
4.2.5.2. Fail ve Mağdurla İlgili Nitelikli Unsurlar
144
4.2.5.3. Suçun Konusu İle İlgili Nitelikli Unsurlar
145
4.2.5.4. AsCK’da Yer Alan Ortak Nitelikli Unsurlar
145
4.2.5.4.1. Astlarla Birlikte Bir Suçu İşlemek veya Astının Suçuna İştirak Etmek
147
4.2.5.4.2. Suçun Silahın veya Resmi Nüfuzun Kötüye Kullanılması Suretiyle Hizmet Esnasında İşlenmesi
148
4.2.5.4.3. Suçun Müteaddit Kişiler Tarafından Toplu Olarak veya Herkesin Gözü Önünde Birlikte İşlenmesi
151
4.3.1. Genel Açıklamalar
153
4.3.2.1. Genel Açıklamalar
154
4.3.2.2. Kastın Bilme Unsuru
154
4.3.2.3. Kastın İsteme Unsuru
155
4.3.2.4. Kastın Çeşitleri
156
4.3.2.4.1. Genel Kast – Özel Kast
156
4.3.2.4.2. Ani Kast – Tasarlama (Taammüt) Kastı
157
4.3.3.1. Genel Açıklamalar
157
4.3.3.2. Fiilin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması
158
4.3.3.3. Hareketin İradiliği
158
4.3.3.4. Neticenin İradi Olmaması
158
4.3.3.5. Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağının Bulunması
159
4.3.3.6. Neticenin Öngörülebilir Olması
159
4.3.3.7. Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık
160
4.3.3.8. Bilinçsiz Taksir – Bilinçli Taksir Ayrımı
160
4.3.4. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar
162
4.4. Hukuka Aykırılık Unsuru
164
4.4.1. Genel Açıklamalar
164
4.4.2. Hukuka Uygunluk Sebepleri
165
4.4.2.1. Kanun Hükmünü Yerine Getirme
166
4.4.2.1.1. Silah Kullanma Yetkisi
166
4.4.2.1.2. Emre İtaati Sağlamak İçin Zor Kullanma
172
4.4.2.1.3. Astı Tenkid ve Muaheze Yetkisi
175
4.4.2.2. Meşru Savunma
175
4.4.2.2.1. Genel Açıklamalar
175
4.4.2.2.2. Meşru Savunmanın Şartları
177
4.4.2.2.2.1. Saldırıya İlişkin Şartlar
178
4.4.2.2.2.1.1. Bir Saldırının Bulunması
178
4.4.2.2.2.1.2. Saldırının Haksızlığı
178
4.4.2.2.2.1.3. Saldırının Bir Hakka Yönelmiş Olması
179
4.4.2.2.2.1.4. Saldırının Hâlen Mevcut Olması
179
4.4.2.2.2.2. Savunmaya İlişkin Şartlar
180
4.4.2.2.2.2.1. Savunmada Zorunluluk Olması
180
4.4.2.2.2.2.2. Savunmanın Saldırıya ve Saldırana Karşı Yapılması
181
4.4.2.2.2.2.3. Savunmanın Tecavüz ile Orantılı Olması
181
4.4.2.3. Hakkın Kullanılması
182
4.4.2.4. İlgilinin Rızası
184
4.4.2.5. Yükümlülüklerin Çatışması
185
4.4.2.6. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması
186
4.5.2. Kusurluluğu Etkileyen Hâller
189
4.5.2.1. Yaş Küçüklüğü
189
4.5.2.2. Sağır ve Dilsizlik
191
4.5.2.3. Akıl Hastalığı
192
4.5.2.4. Geçici Nedenler
194
4.5.2.6. Korkutma ve Tehdit
197
4.5.2.7. Mücbir Sebep
198
4.5.2.8. Hukuka Aykırı Emrin Yerine Getirilmemesi
199
4.5.2.9. Zorunluluk Hâli
202
4.5.2.9.1. Genel Açıklamalar
202
4.5.2.9.2. Zorunluluk Hâlinin Şartları
203
4.5.2.9.2.1. Tehlikeye İlişkin Şartlar
203
4.5.2.9.2.1.1. Ağır Bir Tehlikenin Varlığı
203
4.5.2.9.2.1.2. Tehlikenin Muhakkak Olması
203
4.5.2.9.2.1.3. Tehlikenin Kişinin Kendisine veya Başkasına Yönelik Olması
204
4.5.2.9.2.1.4. Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemesi
204
4.5.2.9.2.2. Korunmaya İlişkin Şartlar
204
4.5.2.9.2.2.1. Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkânının Bulunmaması
204
4.5.2.9.2.2.2. Zorunluluk Hâlinde İşlenen Fiil ile Tehlike Arasında Oran Bulunması
204
4.5.2.9.2.2.3. Tehlikeye Göğüs Germe Mükellefiyetinin Olmaması
205
4.5.2.9.3. Meşru Savunma ile Zorunluluk Arasındaki Farklar
205
4.5.2.10. Haksız Tahrik
205
4.6. Ceza Hukukunda Yanılma (Hata)
208
4.6.1. Yanılma (Hata) Kavramı
208
4.6.2. Kanunu Bilmemek Mazeret Sayılmaz Kuralı
209
4.6.3. Kastı Kaldıran Yanılma Hâlleri
212
4.6.3.1. Suçun Maddi Unsurlarında Yanılma
212
4.6.3.2. Suçun Nitelikli Unsurlarında Yanılma
215
4.6.3.3. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Maddi Şartlarında Yanılma
217
4.6.4. Kusurluluğu Etkileyen Yanılma Hâlleri
219
4.6.4.1. Ceza Sorumluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde Yanılma
219
4.6.4.2. Yasak (Haksızlık) Yanılgısı
221
5. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
221
5.1. Genel Açıklamalar
221
5.1.1. Genel Açıklamalar
222
5.1.2. Teşebbüsün Şartları
223
5.1.2.1. Suçun İşlenmek İstenmesi
223
5.1.2.2. Suçun Kasten İşlenen Suçlardan Olması
223
5.1.2.3. İcra Hareketlerine Başlanması
223
5.1.2.4. Gerçekleştirilen Fiilin Neticeyi Meydana Getirmeye Elverişli Olması
223
5.1.2.5. Neticeli Bir Suçun veya İcra Hareketleri Kısımlara Bölünebilen Sırf Hareket Suçunun Olması
224
5.1.2.6. İcra Hareketlerinin Tamamlanamaması veya Neticenin Gerçekleşmemiş Olması
225
5.1.3. Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık
225
5.2.1. Genel Açıklamalar
226
5.2.2. İştirak Çeşitleri
226
5.2.2.2.1. Azmettirme
227
5.2.2.2.2. Yardım Etme
228
5.2.2.2.1. Maddi Yardım Etme
228
5.2.2.2.2. Manevi Yardım Etme
229
5.3. Suçların İçtimaı
229
5.3.1. Genel Açıklamalar
229
5.3.2.1. Genel Açıklamalar
230
5.3.2.2. Fiilin Tek Olması
231
5.3.2.3. Birden Fazla Suçun Oluşmasına Sebebiyet Verme
231
5.3.4. Zincirleme Suç
234
5.3.4.1. Genel Açıklamalar
234
5.3.4.2. Aynı Suçun Değişik Zamanlarda Birden Çok İşlenmesi
234
5.3.4.3. Birden Fazla Suçun Bir Suç İşleme Kararıyla İşlenmesi
234
5.3.4.4. Suçun Aynı Kişiye Karşı İşlenmiş Olması
235
1.2.3. Hapis Cezaları
240
1.2.4. Adli Para Cezaları
242
1.3.2. Türk Silahlı Kuvvetlerinden Çıkarma (AsCK m. 30)
243
1.3.3. Rütbenin Geri Alınması (AsCK m. 35)
250
1.3.4. Askerî Öğrencilik Hukukunu Kaybettirme (AsCK m. 32)
252
2. Güvenlik Tedbirleri
253
2.2. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakma
253
ASKERÎ CEZA HUKUKU ÖZEL HÜKÜMLER
2. Askerî Suçların Tasnifi
260
3. Vazife ve Memuriyete Gitmeme Suçu (AsCK m. 65)
260
3.2. Korunan Hukuki Menfaat
261
3.3.1. Maddi Unsurlar
262
3.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
266
4. Firar Suçu (AsCK m. 66)
268
4.2. Korunan Hukuki Menfaat
269
4.3.1. Maddi Unsurlar
270
4.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
286
5. Yurt Dışına Firar Suçu (AsCK m. 67)
291
5.2. Suçun Maddi Unsuru
295
5.3. Suçun Manevi Unsuru
299
6. Sözleşerek Firar Suçu (AsCK m. 70)
301
6.2.1. Maddi Unsurlar
301
6.3. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
306
7. Kendisini Askerliğe Elverişsiz Hâle Getirme Suçu (AsCK m.79)
306
7.2. Korunan Hukuki Menfaat
307
7.3.1. Maddi Unsurlar
308
7.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
313
8. Askerlikten Kurtulmak İçin Hile Yapma Suçu (AsCK m. 81)
315
8.2. Korunan Hukuki Menfaat
316
8.3.1. Maddi Unsurlar
316
8.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
320
8.6. AsCK m. 79 ile AsCK m. 81’in Karşılaştırılması
323
9. Amir veya Üstü Tehdit Suçu (AsCK m. 82)
324
9.2. Korunan Hukuki Menfaat
325
9.3.1. Maddi Unsurlar
325
9.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
333
10. Amir veya Üste Hakaret Suçu (AsCK m. 85).
334
10.2. Korunan Hukuki Menfaat
335
10.3. Suçun Unsurları
336
10.3.1. Maddi Unsurlar
336
10.3.3. Hukuka Aykırılık Unsuru
348
10.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
352
11. Emre İtaatsizlikte Israr Suçu (AsCK m. 87).
355
11.2. Korunan Hukuki Menfaat
356
11.3. Suçun Unsurları
356
11.3.1. Maddi Unsurlar
356
11.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
365
12. Amire veya Üste Mukavemet Suçu (AsCK m. 90)
369
12.2. Korunan Hukuki Menfaat
369
12.3. Suçun Unsurları
370
12.3.1. Maddi Unsurlar
370
12.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
376
13. Amire veya Üste Fiilen Taarruz Suçu (AsCK m. 91)
379
13.2. Korunan Hukuki Menfaat
379
13.3. Suçun Unsurları
379
13.3.1. Maddi Unsurlar
379
13.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
387
14. Muharriklik Suçu (AsCK m. 93)
388
14.2. Korunan Hukuki Menfaat
388
14.3. Suçun Unsurları
388
14.3.1. Maddi Unsurlar
388
14.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
390
15. İsyan Muharriki (AsCK m. 94)
391
15.2. Korunan Hukuki Menfaat
391
15.3. Suçun Unsurları
391
15.3.1. Maddi Unsurlar
391
15.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
393
16. Fesad Suçu (AsCK m. 97)
393
16.2. Korunan Hukuki Menfaat
394
16.3. Suçun Unsurları
394
16.3.1. Maddi Unsurlar
394
16.4. Etkin Pişmanlık
397
16.5. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
397
17. Askerî İsyan Suçu (AsCK m. 100)
398
17.2. Korunan Hukuki Menfaat
398
17.3. Suçun Unsurları
399
17.3.1. Maddi Unsurlar
399
17.4. Etkin Pişmanlık
401
17.5. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
402
18. Astına Suç İşlemek İçin Emir Vermek (AsCK. m.109)
404
18.2. Korunan Hukuki Menfaat
404
18.3. Suçun Unsurları
405
18.3.1. Maddi Unsurlar
405
18.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
408
19. Hak Edilmemiş veya Müsaade Olunmamış Disiplin Cezası Vermek
19.2. Korunan Hukuki Menfaat
411
19.3. Suçun Unsurları
411
19.3.1. Maddi Unsurlar
411
19.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
418
20. Erleri Kanuna Aykırı Olarak Hizmetçiliğe Verme Suçu (AsCK. m.114/3)
418
20.2. Korunan Hukuki Menfaat
419
20.3. Suçun Unsurları
420
20.3.1. Maddi Unsurlar
420
20.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
424
21. Memuriyet Nüfuzunun Kötüye Kullanılması Suçu (AsCK. m.115)
425
21.2. Korunan Hukuki Menfaat
425
21.3. Suçun Unsurları
426
21.3.1. Maddi Unsurlar
426
21.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
430
22. Asta Müessir Fiil Suçu (AsCK. m.117)
432
22.2. Korunan Hukuki Menfaat
433
22.3. Suçun Unsurları
433
22.3.1. Maddi Unsurlar
433
22.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
439
23. Hizmete Mahsus Eşyayı Tahrip, Terk Etmek veya Kaybetmek (AsCK. m.130)
442
23.2. Korunan Hukuki Menfaat
442
23.3. Suçun Unsurları
443
23.3.1. Maddi Unsurlar
443
23.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
454
24. Eşyayı ve Malları Çalma, Satma, Rehin Verme veya Alma Suçu (AsCK. m.131)
455
24.2. Korunan Hukuki Menfaat
456
24.3. Suçun Unsurları
458
24.3.1. Maddi Unsurlar
458
24.4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
472
25. Mazarratı Mucip Nöbet Talimatına Aykırı Hareket Etmek Suçu (AsCK. m.136)
476
25.2. Korunan Hukuki Menfaat
477
25.3. Suçun Unsurları
477
25.3.1. Maddi Unsurlar
477
25.4. Objektif Cezalandırılma Koşulu
480
25.5. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
480
2. Türk Askerî Disiplin Hukukunun Gelişimine Kısa Bir Bakış
486
3. Karşılaştırmalı Askerî Disiplin Hukuku
488
3.2. Uygulanan Disiplin Yaptırımları
490
5. Askerî Disiplin Hukukuna Ait Genel Kavramlar
496
5.4. Disiplin Amirleri
497
5.5. Disiplin Cezaları
498
5.6. Disiplin Soruşturması
498
6. Askerî Disiplin Hukukuna Hâkim Genel İlkeler
499
6.1. Disiplinsizliklerde Manevi Unsur:
499
6.2. Disiplinsizliklerde Non Bis in Idem İlkesinin Uygulaması:
500
6.3. Ceza Soruşturmasının Disiplin Soruşturmasından Bağımsızlığı
502
6.4. Takdir Hakkının Kullanımı
502
6.4.1. Disiplin Cezasının Hiç Verilmemesi
503
6.4.2. Hafif Ceza Uygulanması
503
6.4.3. Temel Cezanın Tespiti
504
6.4.4. Disiplin Kuruluna Sevk
504
7. Disiplin Amirlerinin Ceza Verme Yetkisi
508
7.1. Disiplin Soruşturmasının Yapılması
508
7.2. Disiplin Amirinin Ceza Uygulaması
512
7.3. Üst Disiplin Amirlerinin Ceza Vereceği Durumlar
517
7.4. Disiplin Amirlerinin İkaz ve Disiplin Eğitimine Alma Yetkisi
518
8. Disiplin Cezaları ve İnfaz Şekilleri
519
8.2. Disiplin Cezalarının İnfaz Şekilleri
520
9. Disiplin Cezalarını Gerektiren Eylemler
525
9.2. Uyarma Cezasını Gerektiren Eylemler
526
9.3. Kınama Cezasını Gerektiren Eylemler
527
9.4. Hizmete Kısmi Süreli Devam Cezasını Gerektiren Eylemler
528
9.5. Aylıktan Kesme Cezasını Gerektiren Eylemler
529
9.6. Hizmet Yerini Terk Etmeme Cezasını Gerektiren Eylemler
530
9.7. Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezasını Gerektiren Eylemler
531
9.8. Disiplin Ceza Puanına Bağlı Ayırma Cezası
532
10. Disiplin Cezaları Dışındaki İdari Yaptırımlar
534
10.1. Geçici Kontrol Altına Alma Tedbiri
534
10.2. Geçici Olarak Görevden Uzaklaştırma veya Görev Yerini Değiştirme
535
11. Disiplin Kurulları
535
11.2. Disiplin Kurullarının Oluşumu
536
11.3. Disiplin Subayı Nitelikleri ve Görevi
536
11.4. Disiplin Kurullarının Yetkisi
537
11.5. Disiplin Kurulları Tahkikat Usulü
538
11.6. Disiplin Kurullarının Kararı
539
12.3. Cezalara İtiraz ve Cezanın Kesinleşmesi
546
12.4. Cezaların İnfazı
547