MAKRO EKONOMİ’NİN KAVRAMSAL VE
1.1. Toplam Çıktı Düzeyi ve Ölçütleri: GSMH, GSYİH ve Milli Gelir
23
1.1.1. GSMH ve GSYİH Tanımları
23
1.1.2. GSMH ve GSYİH’nin Ekonomik Performansı Ölçme Yeterlilikleri
25
1.1.3. Nominal GSYİH ve Reel GSYİH
26
1.1.4. Potansiyel Milli Gelir Düzeyi (Yn) – Cari Milli Gelir Düzeyi (Yc) Ayrımı:
28
1.1.5. İstihdam Kavramı: Tanım ve Türleri
29
1.2. İş Çevrimleri ve Milli Gelir Açığı
30
1.2.1. Parasal (Nominal) Etkenler, Reel Şoklar ve İş Çevrimleri
30
1.2.2. İş Çevrimleri’nin Başlıca Özellikleri
34
1.4. Düzeysel TEB’ler Arasındaki İlişki: Toplam Arz–Toplam Talep Analiz Çerçevesi
37
1.4.1. Kısa Dönem Toplam Arz Eğrisi ve “P – Yc” İlişkisi:
39
1.4.2. Alternatif Makro Ekonomi Kuramları ve Kısa Dönem Toplam Arz Eğrisi
40
1.4.3. Toplam Talep Düzeyi (AD) ve Toplam Arz Eğrisi (AS)’nin Eğimi
43
1.4.4. Toplam Talep Değişmesi ve Neokeynesyen Kısa Dönem Toplam Arz Eğrisi
45
2.1. Milli Gelir Hesaplama Yöntemleri: Milli Gelir Muhasebesi
50
2.1.1. Milli Gelir Düzeyi’nin Üretim Yöntemi’yle Hesaplanması:
50
2.1.2. Milli Gelir Düzeyi’nin Gelir Yöntemi’yle Hesaplanması:
51
2.1.3. Cari Milli Gelir Düzeyi (Yc)’nin Harcama Yöntemi’yle Hesaplanması:
53
2.2. Temel Makro Ekonomik Denkliğin Matematiksel ve Geometrik Gösterimi
54
DENGE CARİ MİLLİ GELİR DÜZEYİ
3.1. Mutlak Gelir Hipotezi ve Kısa Dönem Toplam Tüketim Eğrisi
59
3.1.1. Otonom Tüketim Harcamaları
59
3.1.2. Uyarılmış Tüketim Harcamaları ve Marjinal Tüketim Eğilimi
60
3.1.3. Toplam Tüketim Harcamaları ve Kısa Dönem Toplam Tüketim Eğrisi
65
3.1.4. Ortalama Tüketim Eğilimi (APC)
66
3.1.5. Kısa Dönem Toplam Tüketim Eğrisi‘nin Konumu ve Eğimi
67
3.2. Mutlak Gelir Hipotezi ve Kısa Dönem Toplam Tasarruf Eğrisi
68
3.2.1. Toplam Tasarruf Fonksiyonu’nun Matematiksel Analizi
69
3.2.2. Kısa Dönem Toplam Tasarruf Eğrisi’nin Geometrik Çıkarımı
70
3.2.3. Ortalama Tasarruf Eğilimi (APS)
72
3.2.4. Kısa Dönem Toplam Tasarruf Eğrisi’nin Konumu ve Eğimi
73
3.3. Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’nin Belirlenmesi: Stok Uyumlama Mekanizması
75
3.3.1. Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’nin Belirlenmesi: “Üretim–Harcama Denkliği”
76
3.3.1.1. Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’nin Matematiksel Analizi
76
3.3.1.2. Basit Çarpan Katsayısı ve Denge Cari Milli Gelir Düzeyi
77
3.3.2. Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’nin Geometrik Analizi
78
3.3.2.1. Efektif Talep ve Denge Cari Milli Gelir Düzeyi
78
3.3.2.2. Stok Uyumlama Mekanizması
80
3.4. Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’nin Belirlenmesi: “Sızıntı–Enjeksiyon Denkliği”
83
3.5. Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’nin Değişmesi:
84
3.6. Tasarruf Paradoksu
89
MODERN TÜKETİM HİPOTEZLERİ
4.1. Tüketim Bulmacası
93
4.2. Nispî Gelir Hipotezi
94
4.3. Modern Tüketim Hipotezleri
96
4.3.1. Irving Fisher’in “Dönemlerarası Tüketici Dengesi” Analizi
96
4.3.1.1. Dönemlerarası Bütçe Doğrusu ve Dönemlerarası Farksızlık Eğrisi
98
4.3.1.2. Dönemlerarası Tüketici Dengesi Analizi
100
4.3.1.3. Dönemlerarası Tüketici Dengesi’ni Değiştiren Faktörler
102
4.3.1.3.1. Gelecek Kullanılabilir Gelir Düzeyi’nin Dönemlerarası Tüketici Dengesi’ne Etkisi
102
4.3.1.3.2. Reel Faiz Oranı Değişmesinin Dönemlerarası Tüketici Dengesi’ne Etkisi: Gelir ve İkame Etkileri
103
4.3.2. Hayat Devreleri Hipotezi
108
4.3.3. Sürekli Gelir Hipotezi: Uyarlamalı Bekleyişler Hipotezi ve Tüketim Harcamaları
111
4.3.4. Rassal Yürüme: Akılcı Bekleyişler ve Sürekli Gelir Hipotezi
122
5.1. Yatırım Harcamaları Matrisi: Makro Ekonomik Anlamda Yatırım Harcamaları
128
5.2. Toplam Yatırım Düzeyi’ni Belirleyen Faktörler
129
5.2.1. Piyasa Faiz Oranı’na Duyarsız Otonom Yatırım Harcamaları
129
5.2.2. Piyasa Faiz Oranı’na Duyarsız Uyarılmış Yatırım Harcamaları
131
5.2.3. Piyasa Faiz Oranı’na Duyarlı Otonom Yatırım Harcamaları
133
5.2.3.1. Piyasa Faiz Oranı (i) ve Gelecekteki Toplam Getiri (R)’in Hesaplanması
133
5.2.3.2. Sermaye’nin Marjinal Etkinliği (r)’nin Hesaplanması
134
5.2.3.3. Piyasa Faiz Oranı’na Duyarlı Otonom Yatırım Harcamaları Fonksiyonu
135
5.3. Toplam Yatırım Fonksiyonu ve Toplam Yatırım Talep Eğrisi
138
5.3.1. Toplam Yatırım Talep Eğrisi’nin Eğimini Belirleyen Faktörler:
140
5.3.2. Toplam Yatırım Talep Eğrisi’nin Konumunu Belirleyen Faktörler:
141
5.4. Toplam Yatırım Harcamaları’nın Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’ne Etkisi
142
5.4.1. Toplam Yatırım Harcamaları’nın Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’ne Etkisinin Matematiksel Analizi
142
5.4.2. Denge Cari Milli Gelir Düzeyi (Yc)’nin Geometrik Analizi
144
5.4.2.1. Otonom Yatırım Harcamaları’nın Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’ne Etkisi
144
5.4.2.1.1. Piyasa Faiz Oranına Duyarsız Otonom Yatırım Harcamaları’nın Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’ne Etkisi
144
5.4.2.1.2. Piyasa Faiz Oranına Duyarsız Otonom Yatırım Harcamaları ve Tasarruf Paradoksu
148
5.4.2.1.3. Piyasa Faiz Oranına Duyarlı Otonom Yatırım Harcamaları’nın Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’ne Etkisi
149
5.4.2.1.3.2. Cari Piyasa Faiz Oranı (i)’ndaki Bir Azalışın Denge Cari Milli Gelir Düzeyi (Yc)’ne Etkisi
153
5.4.2.2. Piyasa Faiz Oranı’na Duyarsız Uyarılmış Yatırım Harcamaları’nın Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’ne Etkisi
157
5.5. Tobin’in q Kuramı: Stok Piyasaları ve Toplam Yatırım Düzeyi
161
DEVLET VE DENGE MİLLİ GELİR DÜZEYİ
6.1. Makro Ekonomik Anlamda Devlet: Bütçe
163
6.2. Devlet Aktivitelerinin Denge Cari Milli Gelir Düzeyi (Yc)’ne Etkisi
166
6.2.1. Devlet’in Denge Cari Milli Gelir Düzeyi (Yc)’ne Etkisi: Matematiksel Analiz
166
6.2.2. Kamu Harcamaları’nın Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’ne Etkisi: Geometrik Analiz
169
6.2.3. Transfer Harcamaları (TR)’nın Denge Cari Milli Gelir Düzeyi (Yc)’ne Etkisi: Geometrik Analiz
173
6.2.4. Vergilerin Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’ne Etkisi
180
6.2.4.1. Spesifik Vergiler (TA)’in Denge Cari Milli Gelir Düzeyi (Yc)’ne Etkisi: Geometrik Analiz
180
6.2.4.2. Vergi Oranı (t)’nın Denge Cari Milli Gelir Düzeyi (Yc)’ne Etkisi: Geometrik Analiz
188
6.3. Bütçe Açıkları’nın Denge Cari Milli Gelir Düzeyi’ne Etkisi
196
VARLIK PİYASALARI: TOPLAM PARA ARZI
7.1.Para’nın Tanımı, İşlevleri ve Özellikleri
200
7.3. Kaydi Para Mekanizması: Kredi’nin Mevduat Yaratma Süreci
206
7.3.1. Merkez Bankası Analitik Bilançosu ve Parasal Taban
210
7.3.2. Toplam Vadesiz Mevduat Düzeyi’nin Hesaplanması ve Mevduat Çarpanı
211
7.3.3. Toplam Kredi Düzeyi’nin Hesaplanması ve Kredi Çarpanı
213
7.3.4. Toplam Para Stoku (M)’nun Hesaplanması ve Para Stoku Çarpanı
215
7.4. Para Politikası Araçları
218
7.5. Dışsal Para Stoku ve İçsel Para Stoku Ayrımı
220
7.6. Toplam Para Arzı Fonksiyonu ve Toplam Para Arzı Eğrisi
221
VARLIK PİYASALARI: TOPLAM PARA TALEBİ
8.1. Klasik Miktar Kuramı ve Mübadele Denklemi
225
8.2. Para Talebi (Likidite Tercihi) Kuramı
227
8.2.1. Aktif Para Balansları
227
8.2.1.1. İşlem Güdüsü ile Para Talebi
227
8.2.1.2. İhtiyat Güdüsü İle Para Talebi
229
8.2.1.3. Aktif Para Balansları Fonksiyonu
231
8.2.1.4. Cari Milli Gelir Düzeyi ve Aktif Para Balansları: Geometrik Analiz
233
8.2.1.5. Cari Piyasa Faiz Oranı ve Aktif Para Balansları: Geometrik Analiz
235
8.2.2. Atıl Para Balansları: Spekülasyon Güdüsü ile Para Talebi
236
8.2.2.1. Tahvil Piyasası’nda Cari Piyasa Faiz Oranı’nın Belirlenmesi
236
8.2.2.2. Atıl Para Balansları Fonksiyonu
239
8.2.2.3. Cari Piyasa Faiz Oranı ve Atıl Para Balansları: Geometrik Analiz
240
8.2.2.4. Cari Milli Gelir Düzeyi ve Atıl Para Balansları: Geometrik Analiz
242
8.2.3. Toplam Para Talebi Fonksiyonu
243
8.2.3.1. Paradan Kaçış Bölgesi: Dikey Eksene Paralel Para Talebi Eğrisi
246
8.2.3.2. Likidite Tuzağı Bölgesi: Yatay Eksene Paralel Para Talebi Eğrisi
247
8.2.3.3. Ara Bölge: Negatif Eğimli Toplam Para Talebi Eğrisi
249
8.2.3.4. Doğrusal Toplam Para Talebi Eğrisi’nin Eğimi
249
8.2.3.5. Toplam Para Talebi Eğrisi’nin Konumunu Belirleyen Faktörler
254
8.3. Modern Miktar Kuramı ve Toplam Para Talebi Fonksiyonu
256
DENGE CARİ PİYASA FAİZ ORANI:
9.1. Denge Cari Piyasa Faiz Oranı’nın Belirlenmesi
259
9.2. Denge Cari Piyasa Faiz Oranı’nın Değişmesi
261
9.2.2. Toplam Para Stoku’ndaki Değişme’nin Denge Cari Piyasa Faiz Oranı’na Etkisi: Likidite Etkisi
263
Ek–9. 1. Paracı Makro Ekonomi Kuramı’na Göre “Toplam Para Stoku–Cari Piyasa Faiz Oranı” İlişkisi
267
Ek–9. 2.: Neoklasik Faiz Kuramı
269
IS–LM ANALİZ ÇERÇEVESİ (HICKS–HANSEN MODELİ)
10.1. Mal ve Hizmet Piyasaları ile Varlık Piyasaları Arasındaki Aktarım Mekanizması
273
10.2. IS Fonksiyonu: Varlık Piyasaları’ndan Mal ve Hizmet Piyasaları’na Aktarım Mekanizması
275
10.2.1. IS Fonksiyonu’nun Matematiksel Çıkarımı
275
10.2.2. IS Eğrisi’nin Geometrik Çıkarımı
276
10.2.3. IS Eğrisi’nin Tanımı:
278
10.2.4. IS Eğrisi’nin Sağındaki ve Solundaki Noktalar
278
10.2.5. IS Eğrisi’nin Eğimini belirleyen Faktörler
280
10.2.6. IS Eğrisi’nin Konumunu Belirleyen Faktörler: Co, Io, Go, TRo, TAo
282
10.2.7. İstikrarsız IS Eğrisi
283
10.3. LM Fonksiyonu: Mal ve Hizmet Piyasaları’ndan Varlık Piyasaları’na Aktarım Mekanizması
284
10.3.1. LM Fonksiyonu’nun Matematiksel Çıkarımı
284
10.3.2. LM Eğrisi’nin Geometrik Çıkarımı
284
10.3.2.1. Ara Bölge: Pozitif Eğimli LM Eğrisi
286
10.3.2.2. Paradan Kaçış Bölgesi: Dikey Eksene Paralel LM Eğrisi
287
10.3.2.3. Likidite Tuzağı Bölgesi: Yatay Eksene Paralel LM Eğrisi
288
10.3.3. LM Eğrisi’nin Tanımı:
289
10.3.4. LM Eğrisi’nin Sağındaki ve Solundaki Noktalar
290
10.3.5. LM Eğrisi’nin Eğimini Belirleyen Faktörler: k ve h
290
10.3.6. LM Eğrisi’nin Konumunu Belirleyen Değişkenler
292
11.1. Genel Denge’nin Matematiksel Analizi
295
11.2. Genel Denge’nin Geometrik Analizi
298
11.3. Genel Denge’nin Değişmesine Yol Açan Faktörler
301
11.3.2. “b, c, a ve t”deki Değişmelerin Genel Denge’ye Etkisi
303
11.4. Toplam Para Stoku’ndaki Değişmenin Genel Denge’ye Etkisi
306
EKONOMİ POLİTİKALARI VE GENEL DENGE
12.1. Para Politikası ve Genel Denge
311
12.1.1. Para Politikası’nın Ara Hedefleri
311
12.1.3. Optimal Para Politikası Seçimi
313
12.1.3.1. “IS Eğrisi LM Eğrisi’nden İstikrarsız”ken Optimal Para Politikası
313
12.1.3.2. “LM Eğrisi, IS Eğrisi’nden İstikrarsız” Olduğunda Optimal Para Politikası
315
12.1.4. Para Politikası’nın Başarımını Belirleyen Faktörler
318
12.1.4.1. IS Eğrisi’nin Eğimi ve Para Politikası’nın Başarımı
319
12.1.4.2. Para Politikası’nın Varlık Piyasaları ile ve Mal ve Hizmet Piyasaları’nı Etkileme Mekanizması
321
12.1.4.3. LM Eğrisi’nin Eğimi ve Para Politikası’nın Başarımı
324
12.2. Maliye Politikası’nın Başarımını Belirleyen Faktörler
328
12.2.1. LM Eğrisi’nin Eğimi’nin Maliye Politikası’nın Başarımına Etkisi: Dışlama Etkisi
330
12.2.2. Maliye Politikası’nın Varlık Piyasaları ile Mal ve Hizmet Piyasaları’na Etki Mekanizması
332
12.2.3. Likidite Tuzağı Bölgesi’nde Maliye Politikası’nın Başarımı: Sıfır Dışlama Etkisi
337
12.2.4. Paradan Kaçış Bölgesi’nde Maliye Politikası’nın Başarımı: Tam Dışlama Etkisi
338
12.2.5. IS Eğrisi’nin Eğimi, Dışlama Etkisi ve Maliye Politikası’nın Başarımı
339
12.3. Borç Monetizasyonu ve Genel Denge
341
12.4. Büyük Bunalım ve Ekonomi Politikaları: Keynesyen ve Paracı Makro Ekonomi Kuramları Tartışması
344
12.5. Ekonomi Politikalarının Başarımında İçsel ve Dışsal Gecikmelerin Etkisi
346
Ek–12.1: Alternatif Parasal Aktarım Mekanizmaları
348
KAPALI EKONOMİ MODELİ’NDE
CARİ GENEL FİYAT DÜZEYİ (P) VE GENEL DENGE–
13.1. Keynesyen (Faiz) Etkisi ve Toplam Talep Fonksiyonu (AD)
351
13.1.1. Toplam Talep Fonksiyonu (AD)’nun Matematiksel Gösterimi
351
13.1.2. Doğrusal Olmayan Toplam Talep Eğrisi (AD)’nin Geometrik Çıkarımı:
352
13.1.3. Toplam Talep Eğrisi (AD)’nin Tanımı:
356
13.1.4. Toplam Talep Eğrisi (AD)’nin Sağı’ndaki ve Solu’ndaki Noktalar
356
13.1.5. Toplam Talep Eğrisi’nin Eğimini Belirleyen Faktörler
357
13.1.5.1. LM Eğrisi’nin Eğiminin Toplam Talep Eğrisi (AD)’nin Eğimine Etkisi
359
13.1.5.2. IS Eğrisi’nin Eğimi’nin Toplam Talep Eğrisi’nin Eğimi’ne Etkisi
363
13.1.6 Toplam Talep Eğrisi’nin Konumunu Belirleyen Faktörler
365
13.2. Ekonomi Politikaları ve Toplam Talep Eğrisi (AD)
367
13.2.1. Genişletici Para Politikası ve Toplam Talep Eğrisi (AD)
368
13.2.2. Daraltıcı Maliye Politikası ve Toplam Talep Eğrisi (AD)
369
13.3. Pigou (Reel Servet) Etkisi ve Negatif Eğimli Toplam Talep Eğrisi
371
AÇIK EKONOMİ MODELİ: NET İHRACAT FONKSİYONU
14.1. Ödemeler Dengesi (BP)
375
14.2. Net İhracat Fonksiyonu (NX) ve Sermaye Arz Fonksiyonu (SK)
376
14.3. Toplam İhracat Fonksiyonu (EX)
377
14.3.1. Yabancı Kullanılabilir Gelir Düzeyi (YdF)’nin Toplam İhracat Düzeyi (EX)’ne Etkisi
378
14.3.2. Cari Reel Döviz Kuru (ER)’nun Toplam İhracat Düzeyi (EX)’ne Etkisi
379
14.4. Nominal Döviz Kuru (EN) ve Döviz Kuru Rejimleri
381
14.4.1. Uzun Dönemde Nominal Döviz Kuru (EN)’nun Belirleyicileri
383
14.4.2. Kısa Dönem Denge Cari Nominal Döviz Kuru (EN)’nun Belirlenmesi
384
14.4.2.1. “Yurtiçi – Yurtdışı Piyasa Faiz Oranları Farkı”nın Yurtiçi Varlık Talebi’ne Etkisi: Sermaye Arz Fonksiyonu (SK)
386
14.4.2.2. Sermaye Arz Fonksiyonu ve Uluslararası Sermaye Hareketliliği
387
14.4.2.3. “Kur Farkı Beklentisi”nin Yurtiçi Varlık Talebi’ne Etkisi
390
14.4.3. Kısa Dönem Denge Cari Nominal Döviz Kuru (EN)’nun Değişmesi
395
14.5. Cari Nominal Döviz Kuru (EN) Değişmelerinin Toplam İhracat Düzeyi (EX)’ne Etkisi
396
14.6. Yurtiçi ve Yurtdışı Cari Genel Fiyat Düzeylerinin Toplam İhracat Düzeyi (EX)’ne Etkisi
398
14.7. Toplam İhracat Fonksiyonu (EX)’nun Geometrik Analizi: Toplam İhracat Eğrisi
399
14.8. Toplam İthalat Fonksiyonu (IM)
400
14.8.1. Toplam İthalat Fonksiyonu (IM)’nun Matematiksel Gösterimi
400
14.8.2. Toplam İthalat Fonksiyonu (IM)’nun Geometrik Gösterimi: Toplam İthalat Eğrisi
403
14.9. Net Dış Ticaret Fonksiyonu (NX):
405
14.9.1. İkiz Açıklar Hipotezi: Bütçe Dengesi’nin Dış Ticaret Dengesi’ne Etkisi
406
14.9.2. Net İhracat Eğrisi ’nin Eğimini Belirleyen Faktörler:
409
14.9.3. Net İhracat Eğrisi (NX)’nin Konumunu Belirleyen Faktörler
411
14.10. Marshall–Lerner Koşulu ve J Eğrisi
413
AÇIK EKONOMİ MODELİ’NDE GENEL DENGE
15.1. Net İhracat Düzeyi (NX)’nin Denge Cari Milli Gelir Düzeyi (Yc)’ne Etkisi: Matematiksel Analiz
415
15.1.1. Açık Ekonomi’de Üretim–Harcama Denkliği: Matematiksel Çıkarım
416
15.1.2. Açık Ekonomi’de “Sızıntı–Enjeksiyon Denkliği”: Matematiksel Çıkarım
418
15.2. Net İhracat Düzeyi (NX)’nin “Genel Denge”ye Etkisi: Geometrik Analiz
421
MUNDELL–FLEMING (IS–LM–BP) MODELİ:
AÇIK EKONOMİDE EKONOMİ POLİTİKALARI VE
16.1. Ödemeler Dengesi Fonksiyonu (BP)’nun Matematiksel Çıkarımı
433
16.2. Ödemeler Dengesi Eğrisi (BP)’nin Geometrik Çıkarımı
434
16.3. Ödemeler Dengesi Eğrisi (BP)’nin Eğimini Belirleyen Faktörler
438
16.4. Ödemeler Dengesi Eğrisi (BP)’nin Konumunu Belirleyen Faktörler
441
16.5. IS–LM–BP Modeli: Genel Denge, İç Denge ve Dış Denge
446
16.6. Alternatif İç ve Dış Dengesizlik Bileşimlerine Karşı Optimal Politika Karmaları
448
16.7. IS–LM–BP Modeli’nde Ekonomi Politikaları’nın Başarımını Belirleyen Faktörler
450
16.7.1. IS–LM–BP Modeli’nde Maliye Politikası’nın Başarımını Belirleyen Faktörler
451
16.7.1.1. Esnek Kur Rejimi–Tam Sermaye Hareketliliği: Maliye Politikası’nın Başarısızlığı
451
16.7.1.2. Sabit Kur Rejimi –Tam Sermaye Hareketliliği: Maliye Politikası’nın Başarısı
455
16.7.2. IS–LM–BP Modeli’nde Para Politikası’nın Başarımını Belirleyen Faktörler
458
16.7.2.1. Esnek Kur Rejimi–Tam Sermaye Hareketliliği: Para Politikası’nın Başarımı
458
16.7.2.2. Sabit Kur Rejimi–Tam Sermaye Hareketliliği: Para Politikası’nın Başarısızlığı
461
16.8. Cari Reel Döviz Kuru Etkisi ve Toplam Talep Eğrisi
464