II) Asıl Taşıyan / Alt Taşıyan Kavramları
20
III) Fiili Taşıyan / Akdi Taşıyan Kavramları
21
§ 2) TAŞIYANIN SORUMLULUĞU
22
I) Taşıyanın Sorumluluğunun Tarihsel Gelişimi
22
II) Taşıyanın Sorumluluğunu Düzenleyen Uluslararası Anlaşmalar
24
A) Lahey Kuralları / The Hague Rules
24
B) Visby Protokolü / Visby Protocol
26
C) Hamburg Kuralları / Hamburg Rules
27
D) Rotterdam Kuralları / Rotterdam Rules
29
III) Türk Ticaret Kanunu Kapsamında Taşıyanın Sorumluluğu
30
A) Türk Ticaret Kanunu Hükümlerinin Kaynağı
30
B) Türk Ticaret Kanunu’nda Düzenlenen Sorumluluk Halleri
32
a) Geminin Denize, Yola ve Yüke Elverişsiz Olması Sebebiyle Taşıyanın Sorumluluğu (TTK m. 1141)
32
i) Denize Elverişlilik (Seaworthiness)
33
ii) Yola Elverişlilik (Voyageworthiness)
35
iii) Yüke Elverişlilik (Cargoworthiness)
36
b) Yükün Zıyaı, Hasara Uğraması veya Geç Teslimi Neticesinde Meydana Gelen Zararlardan Taşıyanın Sorumluluğu (TTK m. 1178)
38
i) Taşıyanın Beklenen Dikkat ve Özeni Göstermesi
38
ii) Yükün Zıyaı, Hasara Uğraması veya Geç Teslimi
39
bb) Yükün Hasara Uğraması
40
cc) Yükün Tesliminde Gecikme
40
iii) Taşıyanın Kendisinden Beklenen Dikkat ve Özeni Göstermekle Yükümlü Olduğu Dönem
43
aa) Yükleme ve Boşaltmada Yüke Özen Yükümlülüğü
45
bb) İstifte Özen Yükümlülüğü
46
cc) Yolculuk Esnasında Özen Yükümlülüğü
47
dd) FIO / FIOS / FIOST Klozu
47
c) Yükün İzinsiz Olarak Başka Bir Gemiye Yüklenmesi ve Aktarılması
d) Yükün İzinsiz Olarak Güvertede Taşınması (TTK m. 1151)
51
e) Haklı Sebep Olmaksızın Rotadan Sapma (TTK m. 1113)
54
§ 3) TAŞIYANIN SORUMLULUKTAN KURTULDUĞU HALLER
57
I) Taşıyana Yüklenemeyecek Sebep (TTK m. 1179)
59
B) Taşıyanın Kusuru ve İspat Yükü
60
b) Taşıyanın İşletmesinde Çalışan Kişiler
62
c) Taşıyanın Temsilcileri
62
d) Taşıyanın İşletmesinde Çalışmayan Ancak Navlun Sözleşmesinin İfasında Rol Alan Kişiler
62
II) Sevk ve Başkaca Teknik Yönetim Sebebiyle Oluşan Zarardan Taşıyanın Sorumsuzluğu (TTK m. 1180/1)
65
B) Teknik Kusur Kavramı
68
a) Sevk Kusuru (Errors in the Navigation of the Ship)
68
ii) Çatma Halinde Sevk Kusurundan Doğan Zarardan Sorumluluk
70
b) Geminin Başkaca Teknik Yönetimine İlişkin Kusur (Teknik Yönetim Kusuru) (Errors in the management of the ship)
73
C) Teknik Kusura Taşıyanın Şahsi Kusuru ile Yol Açması Hali
74
a) Taşıyanın Şahsi Kusuru Kavramı
74
b) Taşıyanın Şahsi Kusurunun Uluslararası Güvenli Yönetim Kodu Kapsamında İncelenmesi
75
D) Teknik Kusur – Ticari Kusur Ayrımı
76
E) Uluslararası Konvansiyonlarda Teknik Kusurdan Sorumsuzluk Hali
80
a) Lahey Kuralları Düzeni
80
b) Hamburg Kuralları Düzeni
80
c) Rotterdam Kuralları Düzeni
80
III) Yangın Sebebiyle Sorumsuzluk Hali (TTK m. 1180/1)
81
B) Yangının Sebebinin Sorumsuzluk Haline Etkileri
83
a) Yangının Başlangıçtaki Elverişsizlik Nedeniyle Çıkması Hali
83
b) Yangının Teknik Kusur Nedeniyle Çıkması Hali
85
c) Yangının Taşıyanın Şahsi Kusuru Sebebiyle Çıkması Hali
85
d) Yangının Ticari Kusur Nedeniyle Çıkması Hali
86
e) Yangının Yüke Has Özelliklerden Dolayı Çıkması Hali
87
C) Uluslararası Konvansiyonlarda Taşıyanın Yangından Sorumluluğu
87
a) Lahey Kuralları Düzeni
87
b) Hamburg Kuralları Düzeni
87
c) Rotterdam Kuralları Düzeni
88
IV) Denizde Can veya Eşya Kurtarma Sebebiyle Sorumsuzluk
A) Denizde Can Kurtarma Nedeniyle Sorumsuzluk Hali
90
B) Denizde Mal Kurtarma Nedeniyle Sorumsuzluk Hali
91
C) Uluslararası Konvansiyonlarda Denizde Can veya Eşya Kurtarma Sebebiyle Sorumsuzluk Hali
92
a) Lahey Kuralları Düzeni
92
b) Hamburg Kuralları Düzeni
92
c) Rotterdam Kuralları Düzeni
93
V) Eşyanın Cins veya Değerinin Kasten Yanlış Bildirilmesi Halinde Sorumsuzluk (TTK m. 1186/5)
93
B) Taşıyanın Sorumsuzluk Halinden Yararlanmasının Şartları
94
C) Uluslararası Konvansiyonlarda Eşyanın Cins veya Değerinin Kasten Yanlış Bildirimi Sebebiyle Sorumsuzluk Hali
96
VI) Can veya Eşya Kurtarmak veya Başka Bir Haklı Sebep İçin Rotadan Sapma Halinde Sorumsuzluk (TTK m. 1220)
96
A) Can Kurtarmak için Rotadan Sapma
97
B) Mal Kurtarmak için Rotadan Sapma
97
C) Başka Bir Haklı Sebep için Rotadan Sapma
97
D) TTK m. 1181 ile TTK m. 1220 Bağlantısı
99
E) Sapmanın Sonuçları
100
F) Uluslararası Konvansiyonlarda Denizde Can veya Eşya Kurtarmak
veya Başka Bir Haklı Sebep İçin Rotadan Sapma Halinde Sorumsuzluk
101
a) Lahey Kuralları Düzeni
101
b) Hamburg Kuralları Düzeni
101
c) Rotterdam Kuralları Düzeni
102
§ 4) TAŞIYANIN KUSURSUZLUK VE UYGUN İLLİYET BAĞI KARİNELERİNDEN YARARLANDIĞI HALLER
102
II) Taşıyanın Kusursuzluk ve Uygun İlliyet Bağından Yararlandığı Haller
105
A) Deniz veya Geminin İşletilmesine Elverişli Diğer Suların Tehlike ve Kazaları
105
B) Harp Olayları, Karışıklık ve Ayaklanmalar, Kamu Düşmanlarının Hareketleri, Yetkili Makamların Emirleri veya Karantina Sınırlamaları
109
b) Karışıklık ve Ayaklanmalar
111
c) Kamu Düşmanlarının Hareketleri
111
d) Yetkili Makamların Emirleri
111
e) Karantina Sınırlamaları
112
C) Mahkemelerin El Koyma Kararları
113
D) Grev, Lokavt veya Diğer Çalışma Engelleri
113
E) Yükleten, Taşıtan ve Eşyanın Maliki ile Bunların Temsilcilerinin ve Adamlarının Fiil veya İhmalleri
114
F) Hacim veya Tartı İtibarıyla Kendiliğinden Eksilme veya Eşyanın Gizli Ayıpları ya da Eşyanın Kendisine Özgü Doğal Cins ve Niteliği
115
a) Hacim veya Tartı İtibariyle Yükün Kendiliğinden Eksilmesi
115
b) Eşyanın Gizli Ayıpları
118
c) Eşyanın Kendisine Özgü Doğal Cins ve Niteliği
118
G) Ambalajın Yetersizliği
118
H) İşaretlerin Yetersizliği
120
§ 5) SEBEPLERİN BİRLEŞMESİ (TAŞIYANIN KISMİ SORUMLULUĞU)
120
§ 6) SÖZLEŞME DIŞI TALEPLER
123
§ 7) TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNA DAİR EMREDİCİ OLMAYAN HÜKÜMLER UYARINCA TAŞIYANIN SORUMLULUKTAN KURTULMASI
124
II) Emredici Hükümlere Aykırı Düzenlemeler
127
III) Emredici Hükümlerin İstisnaları
127
a) Canlı Hayvan Yükü ve Güverte Yükü (TTK m. 1244/1/a)
128
b) Olağan Ticari Taşıma İşlerinden Olmayan Taşımalar (TTK m. 1244/1/b)
130
c) Yüklemeden Önceki ve Boşaltmadan Sonraki Safha (TTK m. 1244/1/c)
131
d) Müşterek Avaryaya İlişkin Kayıtlar (TTK m. 1244/2)
133
e) Yolculuk Çarteri Sözleşmeleri (TTK m. 1245)
133
f) Taşımanın Fiili Taşıyan Tarafından Gerçekleştirilen Bölümü
ULUSLARARASI KONVANSİYONLARDA
ÖNGÖRÜLEN ANCAK TÜRK TİCARET KANUNU SİSTEMİNDE YER ALMAYAN HALLER
§ 8) LAHEY / HAMBURG / ROTTERDAM KURALLARI’NDA
DÜZENLENEN ANCAK TÜRK TİCARET KANUNU’NDA YER ALMAYAN SORUMSUZLUK HALLERİ
139
B) Lahey Kurallarında Öngörülüp TTK’ya Alınmayan Sorumsuzluk Halleri
140
II) Hamburg Kuralları
141
B) Hamburg Kurallarında Öngörülüp TTK’ya Alınmayan Sorumsuzluk Halleri
142
III) Rotterdam Kuralları
143
B) Rotterdam Kurallarında Öngörülüp TTK’ya Alınmayan Sorumsuzluk Halleri
145