I. TAHKİMİN GENEL ÇERÇEVESİ
33
B. Tahkimin Hukuki Veçheleri
34
1. Tahkimin Milli Hukuk Sistemi İçinde Konumlanması
34
2. Tahkimin Hukuki Mahiyeti
35
3. Tahkimin Unsurları (Yapısal Koşullar)
37
4. Tahkime Elverişlilik
38
a. Objektif Tahkime Elverişlilik
39
b. Sübjektif Tahkime Elverişlilik
43
5. Tahkimin Diğer Hukuki Uyuşmazlık Çözüm Yollarından Ayrılması
44
a. Hukuki Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları
44
b. Tahkimin Genel Devlet Yargısından Sınırlandırılması
46
c. Tahkimin Diğer Mahkeme Dışı Uyuşmazlık Çözüm Yollarından Sınırlandırılması
49
cb. Tahkimin Müzakere ve Aracılıktan Sınırlandırılması
50
cc. Tahkimin Hakem Bilirkişilikten Sınırlandırılması
51
cca. Hakem Bilirkişilik
51
ccaa. Hukuki Temeli ve Mahiyeti
51
ccab. Tipik Uygulanma Alanları
53
ccac. İnşaat Konularında Bağlayıcı Değerlendirme
54
II. TAHKİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ
57
A. Milletlerarası Alanda Tarihsel Gelişim
57
B. Milli Alanda Tarihsel Gelişim
62
III. TAHKİMİN OLUMLU VE OLUMSUZ YANLARI
66
A. Tahkimin Olumlu Yanları
66
2. Gizlilik ve Mahremiyet
69
b. Kamu Katılımlı Tahkim
70
3. Milletlerarası Alanda Uygulanabilirlik
72
5. Karar Merciinin (Hakemin) Seçilebilmesi
74
7. Üçüncü Kişilerin Sürece Katılamaması
76
8. Kısa Yargılama Süresi
77
B. Tahkimin Olumsuz Yanları
82
IV. TAHKİMİN YAYGINLIK DURUMU
83
A. Millî Tahkim – Yabancı Tahkim
86
B. İhtiyari Tahkim – Mecburi Tahkim
86
C. Ad Hoc Tahkim – Kurumsal Tahkim
89
D. Vicahi Tahkim – Çevrimiçi Tahkim
95
E. Tek Kademeli Tahkim–İki Kademeli Tahkim
95
F. İki Taraf Tahkimi – Çoklu Taraf Tahkimi
95
G. Olağan Tahkim – Kamu Katılımlı Tahkim
96
B. Türk Tahkim Merkezleri
99
2. İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC)
99
C. Önemli Milletlerarası Tahkim Merkezleri
100
1. Milletlerarası Ticaret Odası Milletlerarası Tahkim Mahkemesi
100
2. Milletlerarası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi
103
3. Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü Tahkim Mahkemesi
105
4. Milletlerarası Spor Tahkim Mahkemesi
106
5. İslam İşbirliği Teşkilatı Tahkim Merkezi
107
D. Önemli Yabancı Tahkim Merkezleri
108
1. İngiliz Tahkim Merkezleri
108
a. Londra Milletlerarası Tahkim Mahkemesi
108
b. Diğer İngiliz Tahkim Merkezleri
109
2. Alman Tahkim Merkezleri
110
a. Alman Tahkim Yargısı Kurumu
110
b. Diğer Alman Tahkim Merkezleri
111
3. İsviçre Tahkim Merkezleri
112
4. Viyana Milletlerarası Tahkim Merkezi
113
5. Stockholm Ticaret Odası Tahkim Enstitüsü
113
6. Rusya Federasyonu Ticaret ve Sanayi Odası Milletlerarası Tahkim Mahkemesi
114
7. Diğer Önemli Yabancı Tahkim Merkezleri
114
VII. TAHKİM DÜZENLEMELERİ (HUKUKİ KAYNAKLAR)
116
B. Milletlerarası Düzenlemeler
116
1. 1923 Tarihli Cenevre Protokolü
117
2. 1927 Tarihli Cenevre Sözleşmesi
117
3. Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve İcrası Hakkındaki Birleşmiş Milletler Sözleşmesi
118
4. Milletlerarası Ticarî Tahkime Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi
119
5. Devletler ile Diğer Devlet Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümlenmesi Hakkında Sözleşme
121
6. UNCITRAL Milletlerarası Tahkim Model Kanunu
122
7. Avrupa Birliği Hukuku Düzenlemeleri
123
C. Millî Düzenlemeler
124
2. Milletlerarası Tahkim Kanunu
126
3. Hukuk Muhakemeleri Kanunu
128
D. Tahkim Kurumları Tüzükleri (Kuralları)
129
2. Geçerlilik ve Amaç
130
3. Sonraki Değişikler
131
4. Karma Biçimler (Mischformen)
132
VIII. MİLLETLERARASI TAHKİMDE UYGULANACAK HUKUK KURALLARI
133
IX. TÜRK MİLLETLERARASI TAHKİM HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ
135
II. TAHKİM ANLAŞMASININ TANIMI
139
III. TAHKİM ANLAŞMASININ HUKUKİ NİTELİĞİ
140
IV. TAHKİM ANLAŞMASININ İÇERİĞİ
155
A. Tahkim Anlaşmasının Zorunlu İçeriği (Kurucu Unsurlar)
157
2. Karşılıklı Tahkim İradesinin Bulunması
158
3. Uyuşmazlığın Nihai Olarak Tahkim Yoluyla Çözümlenmesi
159
4. Belirli veya Belirlenebilir Bir Hukuki İlişkiye Yönelme
166
B. Tahkim Anlaşmasının Diğer İçeriği (Kurucu Olmayan Unsurlar)
168
V. TAHKİM ANLAŞMASININ GEÇERLİLİĞİ
170
A. Tahkim Anlaşmasının Asıl Sözleşmeden Bağımsız Olması (Ayrılık İlkesi)
170
B. Alan İstisnası Olarak Tahkime Kapalı Alanlar
173
E. Tahkim Anlaşmasının Geçersizliği İtirazı
182
VI. TAHKİM ANLAŞMASININ TÜRLERİ
183
VII. TAHKİM ANLAŞMASI STATÜSÜ
184
VIII. TAHKİM ANLAŞMASININ TARAFLARI
187
IX. TAHKİM ANLAŞMASININ TEMSİL YOLUYLA YAPILMASI
189
X. TAHKİM ANLAŞMASININ ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ
194
B. Tahkim Anlaşmasına Halefiyet Durumları
198
1. Külli (Genel) Halefiyet
199
2. Cüzi (Kısmi) Halefiyet
200
XI. TAHKİM ANLAŞMASINDA SORUNLU DURUMLAR
202
A. Sorunun Ortaya Konulması
202
B. Tahkim Anlaşmasının Yabancı Dilde Yapılması
203
C. Tahkim İradesi Varlığının Şüpheye Mahal Bırakması
211
1. Tahkim Anlaşmasına Şeklen Taraf Olmayan Üçüncü Kişinin Tahkim İradesinin Varlığının Dürüstlük Kuralına İsnat Ettirilmesi
211
2. Asıl Sözleşmenin Tahkim Şartı İçeren Başka Bir Düzenlemeye Atıf Yapması
212
3. Konişmentoya Bağlanan veya Onunla Gönderme Yapılan Tahkim Şartları
214
4. Tahkim Şartı İçeren İcap Kabulünün Genel Çekince veya Sonradan İleri Sürülebilecek Şartlar İçermesi
219
5. Tahkim Şartı İçeren İcaba Diğer Tarafın Cevap Vermeden Asıl Sözleşmeyi İfa Etmesi
219
6. Patolojik (Açık Olmayan) Tahkim Şartları
220
7. Asimetrik (Tek Yönlü) Tahkim Şartları
226
8. Çok Katmanlı Uyuşmazlık Çözüm Kayıtları
228
9. Vasiyetnamede Tahkim Şartları
231
10. Şirketlerin Kuruluş Sözleşmelerinde Tahkim Şartları
233
D. Grup Şirketlerde Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması
238
E. Alacağın Temlik Edilmesi
239
TAHKİM SÜRECİNİN BAŞLATILMASI
B. Tahkim Başvurusunun Hukuki Sonuçları
244
C. Karşı Tarafın (Davalının) Tahkim Başvurusuna Reaksiyonu
249
2. Mahkeme Yoluna Başvurma
250
3. Tahkim Yargılamasına Dahil Olma
250
III. TAHKİM ORGANİZASYONU SÖZLEŞMESİ
250
A. İçeriği ve Kurulması
251
IV. ACİL DURUM HAKEMİ
252
V. HAKEM MAHKEMESİNİN KURULMASI
253
B. Hakemliğe Engel Haller
258
C. Hakemlerin Sayısı ve Atanma Usûlü
260
2. Hakemlerin Atanma Usûlü
262
a. Tek Hakemin Tayin Edilme Usûlü
262
b. Hakem Kurulunun Tayin Edilme Usûlü
262
bb. Başhakemin Rolü ve İşlevi
264
ca. Çoklu Taraf (Dava Arkadaşlığı) Durumları
265
cb. Bir Tarafın Baskın Olması
269
d. Hakemin Mahkeme Tarafından Tayin Edilmesi
272
D. Hakemlerin Vasıfları
272
1. Tarafsızlık ve Bağımsızlık
272
2. Aranan Nitelikler (Yeterlilik)
276
2. Hakemin Reddi Nedenleri
279
a. Genel Ret Nedenleri
279
b. Hakemin Tarafsızlığından ve Bağımsızlığından Şüphe Etmeyi Haklı Gösteren Hâl ve Şartlar (“Haklı Şüphe” Kuramı)
280
c. Milletlerarası Barolar Birliği Çıkar Çatışmaları Kılavuz İlkeleri
283
d. İstanbul Tahkim Derneği Hakemlerce Uyulması Gereken Etik Kurallar
286
e. Hakemlerin Tarafsızlığını ve Bağımsızlığını Ortadan Kaldıran Haller
292
ea. Ekonomik Bağlantılar
292
eb. Avukatlık–Danışmanlık İlişkileri
292
ed. Bilimsel Faaliyetler
295
f. Yargılama Sırasında Ortaya Çıkan ve Tarafsızlığı–Bağımsızlığı Ortadan Kaldıran Davranışlar
296
3. Hakemin Reddi Usûlü
298
b. Tahkim Tarafının Durumdan Haberdar Olması
299
d. Devlet Mahkemesi Kararı
302
F. Hakemin Görevinin Sona Ermesi ve Yedek Hakemin Seçilmesi
303
Ğ. Hakem Mahkemesi Sekreteri
314
VI. HAKEM MAHKEMESİ VASFI (YARGILAMA MAKAMI OLARAK) TEREDDÜTLÜ OLAN KURULLAR
315
A. Dernek Hakem Mahkemeleri/Kurulları
315
B. Siyasi Parti Hakem/Disiplin Mahkemeleri/Kurulları
317
C. Spor Tahkim Kurulları
318
VII. HAKEM MAHKEMESİ YETKİSİNİN DENETİMİ
321
B. Devlet Mahkemesi Önünde Yapılan Denetim
322
1. Tahkim İtirazı Çerçevesinde Denetim
322
b. Tahkim İtirazının İlk İtiraz Olarak Sürülme Zorunluluğu
344
c. Tahkim İtirazının Geçersizliğinin veya Uygulanamazlığının Re’sen Dikkate Alınması
345
d. Tahkim İtirazında Özel Durumlar
346
da. Cebri İcra Yolları
346
db. Takas ve Mahsup Talepleri
352
e. Tahkim İtirazının Karara Bağlanması
353
D. Hakem Mahkemesi Önünde Yapılan Yetkisizlik İtirazı Çerçevesinde Denetim
357
1. İtirazda Bulunma Yükümlülüğü
359
2. Kendi Yetkisini Denetleme Yetkisi (Kompetenz–Kompetenz)
361
a. Olumlu (Müspet) Yetki Kararı
364
b. Olumsuz (Menfi) Yetki Kararı
365
5. ICC Tahkiminde Özellikler
366
II. TAHKİM YARGILAMA USULÜNÜN HUKUKİ TEMELLERİ
372
A. Yargılama İlkeleri
372
1. Eşit Muamele İlkesi
372
2. Hukuki Dinlenilme İlkesi
373
B. Tahkim Yargılama Usulüne Uygulanacak Kurallar
376
2. Yargılama Kuralları Hiyerarşisi
378
a. Milletlerarası Tahkim Kanununun Emredici Hükümleri
379
c. Kurumsal Tahkim Kuralları
382
d. Emredici Olmayan/Tamamlayıcı Hukuk Kuralları
382
e. Karar Merciinin Takdiri
383
III. YARGILAMAYA İLİŞKİN HUSUSLAR
385
A. Yargılamanın Başlama Anı
385
IV. YARGILAMA SAFHÂLÂRI
388
1. İlk Yargılama Toplantısı
388
2. Tahkim Görevlendirmesi
389
3. Yargılama – Hazırlık – İşlemleri
390
B. Yazılı Yargılama Safhası: Lâyihâlârın Teatisi (Değiş Tokuşu)
391
c. Delil Toplama İlkeleri
398
d. Milletlerarası Tahkim Kanununun Delil Sistemi
401
e. İspat Aracı Olarak Deliller
402
eac. Re’sen İbraza Karar Verme
404
ebb. İfadeye Hazırlanma
408
ebc. Hakem Önüne Çıkarılma
409
ecc. Sözleşme İlişkisi ve Sorumluluk
414
ecd. Görüş Belirtme ve Delil İncelemesi
415
ece. Hukuk Bilirkişisi
417
D. Hüküm ve Kanun Yolları Safhası
419
V. YARGILAMADA KARŞILAŞILAN DURUMLAR
419
A. Davanın Geri Çekilmesi (Davadan Vazgeçme)
419
D. Hazır Bulunmama (Taraflardan Birinin Yargılamaya Katılmaması)
422
2. Birden Fazla Sözleşmeden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar (Objektif Dava Yığılması)
431
a. Tahkim Türü Bakımından
431
c. Tahkim Anlaşmalarının Uyumsuzluğu
434
3. Tahkim Davalarının Birleştirilmesi
435
4. Tahkim Taraflarında Birden Çok Kişinin Bulunması
437
5. Üçüncü Kişilerin Tahkim Davasına Dahil Olması
438
bb. Karşı Tarafın Muvafakati
440
bc. Üçüncü Kişinin Muvafakati
440
bd. Kurumsal Tahkim Kurallarında Dava İhbarı
441
c. Fer’i (Yan) Müdahale
443
d. Taraf Genişlemesi ve Üçüncü Kişi Davası
444
db. Kurumsal Tahkim Kuralları
445
dba. ICC ve DIS Tahkim Kuralları
445
dbb. Londra Milletlerarası Tahkim Mahkemesi (LCIA) ve İsviçre Ticaret Odaları Tahkim Kurumu (SCAI) Tahkim Kuralları
447
e. Grup Şirketlerin ve Diğer İmzacı Olmayanların Tahkime Dâhil Edilmesi
449
f. Üçüncü Kişi Yararına Tahkim Anlaşmaları
453
VI. GEÇİCİ HUKUKİ KORUMA (İHTİYATÎ TEDBİR – İHTİYATÎ HACİZ)
454
A. Hakem Mahkemesince Sağlanan Geçici Hukuki Koruma
454
3. Karar Verme Ölçütü
457
4. İcra Etme/Uygulanma
459
B. Mahkemece Sağlanan Geçici Hukuki Koruma
459
VII. HIZLANDIRILMIŞ (SERİ) YARGILAMA
461
VIII. YARGILAMANIN SONA ERME HALLERİ
463
IX. YARGILAMA GİDERLERİ
465
II. HAKEM KARARI TÜRLERİ
467
A. Ülkesel Aidiyetine Göre Hakem Kararları
467
1. Milli Hakem Kararları
467
2. Yabancı Hakem Kararları
468
B. İçeriklerine Göre Hakem Kararları
468
3. İnşai (Yenilik Doğurucu) Kararlar
469
C. Yargılamanın Çekişme Unsuruna Göre Hakem Kararları
469
1. Çekişmeli Yargı Kararları
470
2. Çekişmesiz Yargı Kararları
470
D. Kapsamlarına Göre Hakem Kararları
470
a. İhtiyati Tedbir/Haciz Kararları
471
b. Delil Tespiti Kararları
471
D. Taraflarca Kararlaştırılmış Metinli Hakem Kararları (Sulh Kararları)
474
2. Sulhun Hakem Kararı Olarak Tespit Edilmesi Talebi
476
3. Üçüncü Kişilerin Dahil Edilmesi
480
E. Düzeltici, Yorumlayıcı ve Tamamlayıcı Hakem Kararları
481
III. NİHAİ HAKEM KARARLARI
483
A. Karar Vermenin Hukuki Çerçevesi
483
2. Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi
483
a. Tarafların Anlaşması Yoluyla Belirlenmesi
483
aa. Hukuk Seçiminin İçeriği
484
ab. Hakem Mahkemesinin Dostane Aracı Kurum Olarak Görevlendirilmesi
488
b. Hakem Mahkemesi Tarafından Belirlenme
489
3. Emredici Hukukun Uygulanma Zorunluluğu
490
a. Maddi Statünün Emredici Kuralları
491
b. Müdahaleci Normlar (Doğrudan Uygulanan Kurallar)
491
c. Hukukun Genel İlkeleri
494
1. Müzakere Gizliliği
495
3. Hakemin Müzakere ve Oylamadan Kaçınması
497
C. Nihai Hakem Kararının Unsurları
497
4. İmza ve Diğer Hususlar
502
5. Taraflara İletilme
503
D. Kurumsal Tahkim Yargılamasında Hakem Kararlarının Ön Denetimi
504
E. Hakem Kararlarının Etkileri
506
1. Yargısal Kararların Hüküm Etkisi
506
2. Milli Hakem Kararlarının Etkileri
509
a. Taraflar Arasındaki Kesin Hüküm Etkisi: Hukuki Kesinlik ve Bağlayıcılık
509
b. Uyuşmazlığın Birden Fazla Kez Yargılamaya Götürülememesi ve Karara Bağlanamaması (ne bis in idem)
512
d. Tarafların Tasarruf Yetkisi
515
f. Hakem Kararlarının Üçüncü Kişiler Karşısındaki Etkisi
517
2. Yabancı Hakem Kararlarının Etkileri
518
F. Hakem Kararlarının İcrası
520
1. İcrai Etki (Kabiliyeti) Kavramı
520
2. Mahkeme Kararlarının İcrası
520
3. Milli Hakem Kararlarının İcrası
520
a. Milli Hakem Kararlarının Yurtiçinde İcrası
520
b. Millî Hakem Kararlarının Yurtdışında İcrası
523
4. Yabancı Hakem Kararlarının İcrası
523
5. Hakem Kararlarının Geçici İcrası
524
6. Hakem Kararlarının İcrasında Maddi İtirazlar
525
HAKEM KARARLARINA KARŞI KANUN YOLLARI
II. HAKEM KARARLARININ İPTALİ
530
3. Dava Açma ve Yargılama Süresi
536
5. Çeşitli Davaların Koordinasyonu: İptal Davasının İcra Edilebilirlik Kararı Davası ile İlişkisi
539
E. Geçersizlik – İptal Edilebilirlik
540
2. Sübjektif Tahkime Elverişliliğin Bulunmaması
545
3. Tahkim Anlaşmasının Geçersizliği
545
4. Hakem Mahkemesinin Usûlü Dairesinde Kurulmamış Olması
547
5. Hakem Kararının Tahkim Süresi İçinde Verilmemesi
548
6. Hakem Mahkemesinin Hukuka Aykırı Olarak Yetkili veya Yetkisiz Olduğuna Karar Vermesi
549
7. Hakem Mahkemesinin Karar Verme Yetkisini Aşması
549
8. Yargılama Usul Kurallarına Aykırılık
550
9. Tarafların Eşitliği İlkesinin Gözetilmemesi
553
10. Objektif Tahkime Elverişliliğin Bulunmaması
554
11. Kamu Düzenine Ayrılık
555
12. Genişletilmiş İptal Nedeni Olarak Hakem Kararlarının Hileli Yolla Elde Edilmesi ve Kötüye Kullanılması
562
G. İptalin Hukuki Sonuçları
563
Ğ. İptal Davasından Feragat
566
H. Hakem Kararlarının İcra Edilebilirlik Beyanının Verilmesi Çerçevesinde Yapılan Denetim
567
III. YARGILAMANIN İADESİ
568
YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ
III. MÖHUK HÜKÜMLERİ UYARINCA YABANCI HAKEM KARARLARININ TENFİZİ VE TANINMASI
578
A. Düzenleme Çerçevesi
578
B. Ön Koşul Olarak Yabancı Hakem Kararı
578
C. Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması–Tenfizi Koşulları
580
1. Yabancı Hakem Kararlarının Tanıma–Tenfizinin Ret Sebepleri
580
ba. Tahkim Sözleşmesi veya Şartının Bulunmaması veya Hükümsüz Olması
581
bb. Hakem Kararının Genel Ahlâka veya Kamu Düzenine Aykırı Olması
582
bc. Uyuşmazlığın Türk Kanunlarına Göre Tahkim Yoluyla Çözümünün Mümkün Olmaması
583
bd. Hakemler Önünde Usûlüne Göre Temsil Edilmeme Durumlarında Yapılan İşlemlerin Sonradan Açıkça Kabul Edilmemesi
583
be. Hakem Seçiminden Usulen Haberdar Edilmeme veya İddia ve Savunma İmkânından Yoksun Bırakılma
583
bf. Hakemlerin Seçiminin veya Uygulanan Usûlün Tarafların Anlaşmasına veya Bunun Olmaması Durumunda Hukuka Aykırı Olması
583
bg. Hakem Kararının Yetki Aşımı: Çerçevelenen Konuların ve Sınırların Aşılması
584
bh. Hakem Kararının Kesinleşmemiş, İcra Kabiliyeti veya Bağlayıcılık Kazanmamış veya İptal Edilmiş Olması
584
D. Tanıma ve Tenfiz Usûlü
584
1. Görevli ve Yetkili Mahkeme
584
b. Yargılama ve Karar Usûlü
587
IV. NEW YORK SÖZLEŞMESİ UYARINCA YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ
588
A. Sözleşmenin Genel İçeriği
591
B. Sözleşmenin Uygulanma Alanı
592
C. Tanıma ve Tenfiz Koşulları
600
1. Ön Koşul Olarak Yabancı Hakem Kararı veya Milli Olmayan Hakem Kararı
600
b. Davalı Tarafından İspatlanması Gereken Ret Nedenleri
605
ba. Tarafın Ehliyetsizliği
605
bb. Tahkim Anlaşmasının Geçersiz Olması
605
bc. Hakem Kararının Yetki Aşımı: Çerçevelenen Konuların ve Sınırların Aşılması
608
bd. Hakem Kararının Henüz Mecburi/Bağlayıcı Olmaması
609
be. Hakem Kararının Menşe Ülkede İptali veya Hükmünün İcrasının Geri Bırakılması
610
c. Mahkeme Tarafından Re’sen Dikkate Alınan Ret Sebepleri
613
ca. Uyuşmazlık Konusunun Hakemlik Yolu ile Çözümlenmeye Elverişli Olmaması
613
cb. Kamu Düzenine Aykırılık
614
d. İptal Nedenlerinin Hükmünü Kaybetmesi
619
D. Tanıma ve Tenfiz Usûlü
621
V. DİĞER MİLLETLERARASI SÖZLEŞMELER UYARINCA YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ
628