Anayasa Hukuku Açısından Yasama Meclisi Üyeliği Dr. Ümit Güveyi  - Kitap

Anayasa Hukuku Açısından Yasama Meclisi Üyeliği

1. Baskı, 
Eylül 2017
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
364
Barkod:
9789750244605
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Kitabın Fiyatı:
470,00
İndirimli (%87):
59,00
Stoktan hemen gönderilir.
Kitabın Açıklaması
Başta tek kişiye ait olduğu kabul edilen egemenlik, tarihi süreç içinde yasama meclisleri lehine evrilmiştir. Egemenliğin aidiyetine ilişkin bahsi geçen dönüşüm sürecinde, yasama meclislerinin niteliği de değişime uğramıştır. Önceleri imtiyazlı bir grup kişiden oluşan yasama meclisi, zamanla halkın temsil edildiği bir kuruma dönüşmüştür. Böylelikle yasama meclisi üyeliği kurumu, temsil işlevi nedeniyle, demokrasi açısından vazgeçilmez bir değer niteliğine bürünmüştür. Günümüzde halk ya da millet iradesinin, büyük ölçüde yasama meclisi üyeliği sayesinde uygulanırlık kazanabildiğini söylemek mümkündür.
Yasama meclisi üyeliği kavramı, tek meclisli ve çift meclisli sistemlerde mevcut, senatör, parlamento üyesi, mebus, milletvekili, Lordlar Kamarası üyesi gibi farklı adlarla anılan tüm yasama meclisi üyeliklerini kapsamaktadır. Çalışmada yasama meclisi üyeliği, münferit bir sistem kapsamında değil, seçilmiş devlet uygulamaları dâhilinde, farklı hükümet sistemleri boyutuyla, karşılaştırmalı olarak irdelenmektedir. Üç bölümden müteşekkil çalışmanın birinci bölümünde, yasama meclisi üyeliğinin kavramsal tahlili ile tarihsel süreçteki gelişimi irdelenmektedir. İkinci bölümde, seçilmiş uygulamalar olarak sırasıyla, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri, Fransa, Almanya ve Avrupa Birliği uygulamalarında yasama meclisi üyeliği kurumu karşılaştırmalı yöntem ile incelenmektedir. Üçüncü bölüm kapsamında ise yasama meclisi üyeliği kurumu, 2017 Anayasa değişiklikleri de gözetilmek suretiyle Türkiye uygulaması boyutunda ele alınmaktadır.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Yasa ve Yasamaya Yüklenen Farklı Anlamların Düşünsel Tarihçesi
.
Yasama Meclisi Üyeliğinin Ortaya Çıkışı
.
İngiltere'de Yasama Meclisi Üyeliği
.
Amerika Birleşik Devletleri'nde Yasama Meclisi Üyeliği
.
Fransa'da Yasama Meclisi Üyeliği
.
Almanya'da Yasama Meclisi Üyeliği
.
Avrupa Birliği'nde Yasama Meclisi Üyeliği
.
Türkiye'deki Yasama Meclisi Üyeliğinin Tarihsel Temelleri
.
1876 Kanun–u Esasî Döneminde Yasama Meclisi Üyeliği
.
1921 Anayasası Döneminde Yasama Meclisi Üyeliği
.
1924 Anayasası Döneminde Yasama Meclisi Üyeliği
.
1961 Anayasası Döneminde Yasama Meclisi Üyeliği
.
1982 Anayasası Döneminde Yasama Meclisi Üyeliği
Kitabın İçindekileri
Önsöz 
7
Kısaltmalar 
17
Giriş 
19
Birinci Bölüm
YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİNİN
KAVRAMSAL VE TARİHSEL TAHLİLİ
I. GENEL OLARAK 
21
II. YASA VE YASAMAYA YÜKLENEN FARKLI ANLAMLARIN DÜŞÜNSEL TARİHÇESİ 
23
A. Genel Olarak 
23
B. İlk Uygar Topluluklarda Yasa ve Yasamaya İlişkin Başlıca Düşünceler 
23
1. Mezopotamya’nın Kadim Yasaları ve Yasama 
23
2. Eski Türk Düşünce Dünyasında Yasa ve Yasama Kavramları 
24
3. Eski Çin Düşünce Dünyasında Yasa ve Yasama 
26
C. Eski Yunan’da Yasa ve Yasamaya İlişkin Başlıca Düşünceler 
27
1. Kahramanlık Çağı – Homeros Destanları 
27
2. Hâkimler 
28
3. Pisagorculuk ve Sofistik Düşünce Dönemi 
28
4. Sokrates 
30
5. Platon (Eflatun) 
31
6. Sofokles 
33
7. Tukididis: Perikles’in Cenaze Söylevi 
33
8. Aristoteles 
34
9. Helenistik Dönem Düşünce Akımları 
35
a. Epikürcü Okul 
35
b. Stoa Okulu 
36
D. Roma’da Yasa ve Yasamaya İlişkin Başlıca Düşünceler 
37
1. Polybios 
37
2. Cicero 
39
3. Seneca 
40
E. Orta Çağ Avrupası Fikir Dünyasında Yasa ve Yasama Konusundaki Başlıca Düşünceler 
41
1. Ruhani Yasanın Üstünlüğünü Savunanlar 
41
2. Beşerî Yasanın Üstünlüğünü Savunanlar 
43
3. İslam Dünyasının Orta Çağ Avrupa Düşüncesine Katkısı 
46
F. Yeni Çağ Avrupası Fikir Dünyasında Yasa ve Yasama Konusundaki Başlıca Düşünceler 
48
1. Yasanın Üstünlüğünü Savunan Görüşler 
49
2. Egemenin Üstünlüğünü Savunan Bodin 
58
G. Yakın Çağ Avrupası Fikir Dünyasında Yasa ve Yasama Konusundaki Başlıca Düşünceler 
61
1. Ferdiyetçi ve Liberal Görüşlerde Yasa ve Yasama 
62
2. Ferdiyetçi ve Liberal Yaklaşıma Karşı Görüşlerde Yasa ve Yasama 
69
H. Yasa ve Yasama Kavramları Üzerine Kısa Bir Değerlendirme 
74
II. YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİNİN ORTAYA ÇIKIŞI 
76
A. Genel Olarak 
76
B. Yasama Erkinin Kullanımındaki Evrilme 
76
1. İlk Uygulamalarda Yasama Erkinin Durumu 
76
2. Roma’da Yasama Erki Konusunda Yaşanan Değişim 
77
a. Krallık Devri 
77
b. Cumhuriyet Devri 
78
c. İlk İmparatorluk ve Son İmparatorluk Devirleri 
78
d. Roma’da Yasamanın Durumu Üzerine Kısa Bir Değerlendirme 
80
3. İngiltere’de Yasama Erki Konusunda Yaşanan Değişim 
81
a. İngiltere’nin Temsilsiz Aristokratik Meclisleri 
81
b. Temsil Kurumunun Ortaya Çıkışı ve Demokratikleşmeye Başlayan Tek Meclis 
82
c. Temsil Kurumunun Olgunlaşması ve İngiliz Parlamentosunun Ortaya Çıkışı 
83
C. Bir Statü Olarak Yasama Meclisi Üyeliğinin Doğuşu ve Dönüşümü 
84
1. Parlamentoda Avam Kamarasının Yükseliş Süreci ve Lordluk Statüsünün Ortaya Çıkışı 
84
2. Durağan Dönem: Avam Kamarasının Kısmi Gelişimi 
86
3. İrsi Monarşiden Parlamenter Monarşiye Geçiş: Parlamentonun Tahta Çıkışı 
87
4. Temsilde Adaletin Gelişimi: Demokratik Avam Kamarası 
89
5. Yasama Meclisi Üyeliği Statüsünün Ortaya Çıkış Tarihi Üzerine 
90
D. Yasama Meclisi Üyeliğinin Ortaya Çıkışı Üzerine Kısa Bir Değerlendirme 
91
İkinci Bölüm
SEÇİLMİŞ UYGULAMALAR ÇERÇEVESİNDE
YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ
I. İNGİLTERE’DE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 
93
A. Parlamento Kelimesinin Anlamı 
93
B. Parlamentonun Başlıca Özellikleri 
95
1. Yasamanın Üstünlüğü ya da Parlamentonun Üstünlüğü İlkesi 
95
2. Çift Meclisli Yapı ile Yasamanın Yürütme Tarafından Denetimi 
97
3. İki Partili Sistem 
97
4. Avrupa Birliği Üyeliğinin Parlamentoya Etkisi 
99
C. İngiltere’de Yasama Meclisi Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 
100
1. Parlamento Üyeliği (Member of Parliament) Kavramının Sınırlı Kapsamı 
100
2. Avam Kamarası Üyeliği (MP) Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 
101
3. Lordlar Kamarası Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 
104
D. Parlamenter İmtiyazlar 
108
1. Parlamenter İmtiyazların Anlamı ve Amacı 
108
2. Parlamenter İmtiyazların Çeşitleri ve Kapsamları 
111
a. İfade Özgürlüğü: Yasama Sorumsuzluğu 
111
b. Yakalama ve Tutuklamaya Karşı Koruma: Yasama Dokunulmazlığı 
115
c. Parlamenter İmtiyazların İhlaline Karşı Öngörülen Başvuru Usulü 
116
ca. Avam Kamarasındaki İmtiyaz İhlallerinin Değerlendirilmesi Usulü 
117
cb. Lordlar Kamarasındaki İmtiyaz İhlallerinin Değerlendirilmesi Usulü 
118
E. Yasama Meclisi Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 
119
1. Avam Kamarası Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 
119
2. Avam Kamarası Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Denetimi 
124
3. Lordlar Kamarası Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 
126
4. Lordlar Kamarası Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Denetimi 
130
II. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 
132
A. Amerikan Anayasası ve Kongrenin Kısa Tarihçesi 
132
1. Kuzey Amerika’daki İngiltere Üstünlüğü ve İlk Temsili Meclis 
132
2. İngiltere ile Koloniler Arasındaki Gerilim 
134
3. Bağımsızlık Mücadelesi ve Anayasanın Kabulü 
135
B. Kongrenin Başlıca Özellikleri 
139
1. Kabul Edilen Tasarı Doktrini (Enrolled Bill Doctrine) 
139
2. Çift Meclisli Yapı 
141
3. Yasama Erkinin Yürütme ve Yargı Erkleri Tarafından Denetlenmesi 
143
C. Amerika Birleşik Devletleri’nde Kongre Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 
144
1. Temsilciler Meclisi Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 
144
2. Senato Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 
147
D. Yasama Bağışıklıkları 
149
E. Kongre Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 
150
1. Temsilciler Meclisi Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 
150
2. Temsilciler Meclisi Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Denetimi 
154
3. Senato Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 
155
4. Senato Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Denetimi 
158
III. FRANSA’DA YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 
160
A. Fransız Yasama Meclisinin Kısa Tarihçesi 
160
1. 1789 Öncesi: Bir Danışma Meclisi Olarak Etats–Généraux 
160
2. Ulusal Bir Meclis Arayışına Neden Olan Sosyal, Ekonomik ve Siyasal Olgular 
162
3. Temsili Niteliği Haiz Ulusal Kurucu Meclisin Doğuşu 
164
4. Beşinci Cumhuriyete Kadar Fransız Anayasaları ile Kurulan Yasama Meclislerinin Genel Özellikleri 
165
B. Fransız Yasama Meclisinin Başlıca Özellikleri 
171
1. Çift Meclisli Yapı 
172
2. Paylaşılmış ve Sınırlandırılmış Yasama Yetkisi 
173
3. Zayıflatılmış Yasama Meclisi 
175
4. Halk Egemenliği ile Millet Egemenliği Anlayışlarının Bütünleşmesi 
176
C. Fransız Yasama Meclisi Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 
179
1. Millet Meclisi Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 
179
2. Senato Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 
181
D. Yasama Bağışıklıkları 
183
E. Parlamento Üyelerine İlişkin Davranış Kuralları 
185
1. Milletvekillerine İlişkin Davranış Kuralları 
185
2. Senatörlere İlişkin Davranış Kuralları 
188
3. Yasama Meclisi Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Denetlenmesi 
188
IV. ALMANYA’DA YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 
189
A. Alman Yasama Meclisinin Kısa Tarihçesi 
189
1. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu Dönemi: Diet (Reichstag) 
189
2. Alman Konfederasyonu Dönemi: Landtage 
190
3. İlk Alman Parlamentosu: Frankfurt Ulusal Meclisi 
191
4. İmparatorluk Dönemi Yasama Meclisi: Reichstag 
192
5. Demokratik Reichstagın Doğuşu ve Yok Oluşu 
193
6. İkinci Dünya Savaşı Sonrası Cari Anayasal Düzene Geçiş 
195
B. Alman Yasama Meclisinin Başlıca Özellikleri 
196
1. Çift Meclisli Yapı 
196
2. Paylaşılmış ve Sınırlandırılmış Yasama Yetkisi 
197
3. Çok Partili Yasama Meclisi 
198
C. Alman Yasama Meclisi Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 
199
1. Bundestag Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi 
199
2. Bundesrat Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi 
202
D. Yasama Bağışıklıkları 
203
E. Yasama Meclisi Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Kapsam ve Denetimi 
204
V. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 
207
A. Avrupa Parlamentosunun Kısa Tarihçesi 
207
B. Avrupa Parlamentosunun Başlıca Özellikleri 
209
1. Sui Generis Yapı ve Orantılı Temsil 
209
2. Dürüst İşbirliği, Kurumsal Denge ve Özerklik İlkeleri 
210
3. Zamanla Gelişen Demokratik Yapı ve Genişleyen Yetki Alanı 
212
C. Avrupa Parlamentosu Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi 
213
D. Yasama Bağışıklıkları 
215
E. Avrupa Parlamentosu Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Kapsamı ve Denetimi 
218
1. Davranış Kurallarının Kapsamı 
218
2. Davranış Kurallarının Denetimi 
222
Üçüncü Bölüm
TÜRKİYE’DE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ
I. TÜRKİYE’DE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİNİN TARİHSEL TEMELLERİ 
225
A. Osmanlı’da Beşerî Yasama Anlayışının Ortaya Çıkışı 
225
B. Padişahın Mutlak Egemenliğinden Meşrutiyet Rejimine Doğru İlk Anayasal Belge: Sened–i İttifak 
226
C. Tanzimat Dönemi: Osmanlı’nın Temsili Meclisleri 
229
D. Osmanlı’da Meşrutiyet Rejimine Geçiş: 1876 Kanun–u Esasî 
232
II. 1876 KANUN–U ESASÎ DÖNEMİNDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 
234
A. Genel Olarak 
234
B. Yasama Meclisi Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi 
235
C. Yasama Bağışıklıkları 
238
D. Yasama Meclisi Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Kapsam ve Denetimi 
239
1. Genel Olarak 
239
2. Heyet–i Mebusan Nizamnâme–i Dâhilîsi (1877) 
240
3. Heyet–i Ayan Nizamnâme–i Dâhilîsi (1877) 
241
E. 1909 Anayasa Değişiklikleri ve Yasama Meclisi Üyeliği 
242
III. 1921 ANAYASASI DÖNEMİNDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 
247
A. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Kurulması 
247
B. Büyük Millet Meclisi İcra Vekillerinin Sureti İntihabına Dair Kanun 
248
C. Milletvekillerinin Hak ve Ödevlerine İlişkin Bir Düzenleme: Nisabı Müzakere Kanunu 
249
D. Birinci Meclisin Türk Anayasal Düzeni Bakımından Taşıdığı Önem 
251
E. 1921 Teşkilât–ı Esâsiye Kanununun Kabulü Sonrasında Yasama Meclisi Üyeliği Konusunda Yaşanan Değişiklikler 
252
IV. 1924 ANAYASASI DÖNEMİNDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 
255
A. 1924 Anayasasının Kabulü ve İkinci Meclisin Kurucu Niteliği 
255
B. 1924 Anayasası Kapsamında Meclisin Genel Nitelikleri 
256
C. Milletvekilliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 
259
1. Anayasa ile Kanun Arasındaki Uyumsuzluk 
259
2. Konuya Dair Mevzuat Değişiklikleri 
260
3. Milletvekili Seçilebilme Şartları 
262
4. Milletvekilliğini Sona Erdiren Haller 
263
D. Yasama Bağışıklıkları 
264
E. Milletvekillerine İlişkin Davranış Kurallarının Kapsamı ve Denetimi 
266
1. Anayasa Kapsamında 
266
2. 2 Mayıs 1927 tarihli TBMM Dâhilî Nizamnamesi Kapsamında 
267
V. 1961 ANAYASASI DÖNEMİNDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 
269
A. 1961 Anayasasının Kabulünün Kısa Tarihçesi 
269
1. 27 Mayıs 1960 Müdahalesi 
269
2. İntikal Döneminde İktidar 
270
3. Kurucu Meclis ve Anayasanın Kabulü 
271
B. 1961 Anayasası Kapsamında Yasama Meclisinin Genel Nitelikleri 
272
C. Yasama Meclisi Üyeliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 
274
1. Millet Meclisi Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi 
275
2. Cumhuriyet Senatosu Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi 
278
D. Yasama Bağışıklıkları 
280
E. TBMM Üyelerine İlişkin Davranış Kurallarının Kapsam ve Denetimi 
282
1. Genel Olarak 
282
2. Millet Meclisi Üyeleri Bakımından 
283
3. Cumhuriyet Senatosu Üyeleri Bakımından 
285
VI. 1982 ANAYASASI DÖNEMİNDE YASAMA MECLİSİ ÜYELİĞİ 
286
A. 1982 Anayasasının Kabulü ve TBMM’nin Değişen Niteliği 
286
1. 12 Eylül 1980 Askeri Müdahalesi ve Milli Güvenlik Konseyi Dönemi 
286
2. Kurucu Meclis Dönemi 
288
3. Yeni TBMM’nin Temel Nitelikleri 
289
B. Milletvekilliği Statüsünün Kazanılması ve Kaybedilmesi 
290
1. Seçme ve Seçilebilme Şartları 
290
2. Milletvekilliğinin Sona Erme Halleri 
297
C. Yasama Bağışıklıkları 
306
1. Yasama Sorumsuzluğu 
306
2. Yasama Dokunulmazlığı 
309
D. Milletvekillerine İlişkin Davranış Kurallarının Kapsamı ve Denetimi 
313
1. Ant (Yemin) Metni 
313
2. TBMM İçtüzüğü Kapsamında Yer Alan Disiplin Kuralları 
314
3. Mevzuatta Yer Alan Sair Davranış Kuralları 
316
4. Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeliği Etik Kanunu Teklifi Üzerine Kısa Bir Değerlendirme 
319
E. TBMM Üyelerine Sağlanan Mali İmkânlar 
322
Sonuç 
327
Kaynakça 
333
Kavramlar Dizini 
361