İmar Davaları Rehberi

Önsöz 

Kısaltmalar 

GİRİŞ 

I. İDARİ YARGI DAVALARI 

A. İptal Davaları 

B. Tam Yargı Davaları 

C. İdari Sözleşmelerden Doğan Davalar 

II. İPTAL DAVALARI 

III. TAM YARGI DAVALARI 

IV. BÖLGE İDARE MAHKEMELERİ, İDARE MAHKEMELERİ İLE VERGİ MAHKEMELERİ 

V. DAVA AÇMA EHLİYETİ 

A. İdari Yargıda Sübjektif Ehliyet 

B. 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 14. Maddesi Uygulaması 

VI. DAVA AÇMA SÜRESİ 

A. İdari Yargıda Dava Açma Süresinin Özellikleri 

B. İmar Planlarına Karşı Dava açma Süresi 

1. İmar Planlarının Kesinleşmesi 

2. İmar Planlarına Karşı Dava Açma Süresi 

3. İmar Planlarına Karşı Uygulama İşlemi Üzerine Dava Açılması 

4. İmar Planı Davalarında Hukuka Aykırılık Nedenleri 

C. İmar Uygulamalarına Karşı Dava Açma Süresi 

1. Parselasyon İşlemlerinin Kesinleşmesi 

2. Parselasyon İşlemlerine Karşı Dava Açma Süresi 

3. Parselasyon İşlemlerinde Hukuka Aykırılık Nedenleri 

4. Düzenleme Ortaklık Payı (DOP) İle İlgili Uyulması Zorunlu Kurallar 

5. İmar Uygulamasına Giren Kadastro Parselinin Dağılımı 

D. Kamulaştırma İşlemlerine Karşı Dava Açma Süresi 

E. İmar Mevzuatında Bulunan Yönetmelikler Listesi 

VII. YÜRÜTMENİN DURDURULMASI (İKİ KOŞULUN BİRLİKTE GERÇEKLEŞMESİ) 

VIII. YARGI KARALARININ UYGULANMAMASI ÜZERİNE TAZMİNAT DAVASI AÇMA SÜRESİ 

İÇTİHATLAR 

IX. İDARİ YARGI KARARLARININ UYGULANMAMASI İLE İLGİLİ DANIŞTAY İÇTİHATI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU KARARI 

X. İDARİ YARGI (İPTAL VE YÜRÜTMENİN DURDURULMASI) KARARLARININ UYGULANMAMASI İLE İLGİLİ YARGITAY İÇTİHATI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU KARARI 

XI. İDARİ YARGIDA DAVA DİLEKÇESİNİN ŞEKLİ 

XII. İMAR PLANLARINA KARŞI İPTAL DAVASI AÇILMASI 

XII. İMAR UYGULAMALARINA DAVA AÇILMASI 

XIV. İMAR DURUMU VE İNŞAAT RUHSATLARINA KARŞI İPTAL DAVASI AÇILMASI 

XV. MÜHÜRLEME VE YIKIM KARARLARINA KARŞI İPTAL VE YÜRÜTMENİN DURDURULMASI DAVASI AÇILMASI 

XVI. İDARİ PARA CEZALARINA KARŞI İPTAL DAVA AÇILMASI 

XVII. KAMULAŞTIRMA İŞLEMLERİNE KARŞI DAVA AÇILMASI 

I. İMAR PLANLARI 

İÇTİHATLAR 

II. İMAR PLANLARINA KARŞI DAVA AÇMA SÜRESİ 

İÇTİHATLAR 

A. İmar Planları İle İnşaat Ruhsatlarına Karşı Dava Açma Süresi 

İÇTİHATLAR 

B. İmar Planları İle İmar Uygulamasına Karşı Birlikte Dava Açma Süresi 

İÇTİHATLAR 

C. Nazım İmar Planı, Uygulama İmar Planı, İmar Uygulaması ve İnşaat Ruhsatına Karşı Dava Açma Süresi 

İÇTİHATLAR 

D. İmar Planlarına Karşı Dava Açma Süresi Geçirildikten Sonra Yapılması Gereken Başvurular 

İÇTİHATLAR 

E. İmar Planlarına Askı Süresi İçinde Veya Daha Sonra Yapılacak İtirazın Dava Açma Süresine Etkisi 

İÇTİHATLAR 

III. İMAR PLANLARININ İPTALİ HALİNDE HUKUKİ DURUM 

İÇTİHATLAR 

IV. İMAR PLANLARININ İPTAL SEBEPLERİ 

A. Yeterliliğe Sahip Plan Müellifinin Olmaması 

İÇTİHATLAR 

B. Teknik Zorunluluk 

İÇTİHATLAR 

C. Sosyal ve Teknik Alt Yapı Alanlarının Değiştirilmesinde Eşdeğer Alan Ayrılmaması 

İÇTİHATLAR 

D. Şehircilik İlkeleri, Planlama Esasları ve Kamu Yararına Aykırılık Olması Durumu 

İÇTİHATLAR 

E. İmar Planı Tadilatı İle Tek Bir Alanda Fonksiyonel Değişiklik Yapılarak Plan Bütünlüğünün Bozulması 

İÇTİHATLAR 

F. İlk Kez Yapılan veya Değiştirilen İmar Planlarının Üst Ölçekteki Planlara Uymaması 

İÇTİHATLAR 

G. İmar Planlarının Değiştirilmesine İlişkin Usul Kurallarına Uyulmaması 

İÇTİHATLAR 

H. Resmi Kurum Alanlarında Yatırımcı Kuruluşun Görüşünün Alınmaması 

İÇTİHATLAR 

İ. Eksik İnceleme 

İÇTİHATLAR 

J. Bilirkişi İncelemesi Yapılmadığı Gerekçesi 

İÇTİHATLAR 

K. İptal Kararlarına Uyulmaması 

İÇTİHATLAR 

L. Turizm Alanları İle İlgili İptal Kararları 

İÇTİHATLAR 

V. İMAR PLANLARINDA KISITLILIK DURUMU 

A. 3194 sayılı İmar Kanunu’na Göre Durum 

B. Anayasa Mahkemesinin Görüşü 

C. Danıştay 6. Dairesinin En Son İçtihadına Göre Durum 

D. İmar Planı Değişikliğine Dair Başvurunun Şehircilik İlkeleri, Planlama Esasları ve Kamu Yararı Açısından Uygun Olmaması Halinde Uygulama 

1. Şehircilik İlkeleri 

2. Planlama Esasları 

3. Kamu Yararı 

4. Planlama ve İmar Kanunu Tasarısı Taslağı İle Gelecek Düzenleme 

5. Danıştay 6. Dairesi Karar Örnekleri 

6. İmarda Kısıtlı Durumlardan Kurtulmanın Yolu 

VI. İMAR PLANLARINDA KISITLI TAŞINMAZLARIN VERGİ SORUNU 

A. Taşınmazların Kısıtlılığıyla İlgili Yasa Hükümleri 

B. İmar Planlarıyla Kısıtlanan Taşınmazların Vergi Sorunu 

İÇTİHATLAR 

C. Danıştay’ın Kısıtlı Taşınmazlar İçin Ödenecek Emlak Vergisi İle İlgili İçtihat Özetleri 

VII. KENTSEL DÖNÜŞÜM ALANLARINDA İMAR PLANLAMASI SORUNU 

A. Genel Açıklama 

B. Kentsel Dönüşüm ve Gelişim İle İlgili Mevzuat 

C. Kentsel Dönüşüm Projesi Uygulamaları 

D. Belediyelerin Kentsel Dönüşüm Projesi Uygulamalarında İmar Planları 

E. İmar Planları Değişikliklerinde Uyulması Zorunlu Olan Şehircilik İlkeleri, Planlama Esasları ve Kamu Yararı 

F. Plan Yapım Esaslarına Dair Yönetmelik Hükümlerine Göre İmar Planları 

G. Plan Yapım Esaslarına Dair Yönetmelik Hükümlerine Göre İmar Planı Değişikliklerinde Uyulması Gereken Esaslar 

H. Kentsel Dönüşüm Sorunu 

VIII. İLÇE (ALT) BELEDİYELERCE HAZIRLANAN UYGULAMA İMAR PLANLARINDA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİNİN YETKİLERİ 

İÇTİHATLAR 

I. GENEL AÇIKLAMA 

İÇTİHATLAR 

II. İMAR UYGULAMASI ÇEŞİTLERİ 

III. İMAR UYGULAMASI TANIMLARI 

A. 18. Madde Uygulaması 

B. 10/c Uygulaması 

C. Ek Madde 1 Uygulaması 

IV. ARAZİ VE ARSA DÜZENLEMELERİ İDARİ DAVA AÇMA SÜRELERİ 

A. Parselasyon İşlemlerine Karşı Dava Açma Süresi 

İÇTİHATLAR 

Danıştay İçtihadı Birleştirme Kurulu Kararı 

B. İmar Uygulamalarına İlişkin Davalarda Diğer Süreler 

İÇTİHATLAR 

Karar Özetleri 

V. AYNI YERDEN İMAR PARSELİ TAHSİSİNİ ENGELLEYEN HUSUSLAR 

VI. HAK SAHİPLERİNE AYNI YERDEN PARSEL TAHSİSİ OLANAĞINI KALDIRAN ZORUNLULUK DURUMLARI 

İÇTİHATLAR 

A. Hukuki Zorunluluk 

İÇTİHATLAR 

B. Teknik Zorunluluk 

İÇTİHATLAR 

C. Fiili Zorunluluk 

İÇTİHATLAR 

VII. YÜRÜTMENİN DURDURULMASI VE İPTAL KARARLARININ İNFAZINDA YAŞANAN SORUNLAR 

A. Yürütmenin Durdurulması ve İptal Kararlarının Uygulanması 

İÇTİHATLAR 

YARGITAY İÇTİHATI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU 

B. Yürütmenin Durdurulması Konusunda Karar Özetleri 

C. İmar Uygulamasına Dayanak Alınan İmar Planının İptal Edilmesi Halinde Uygulama 

İÇTİHATLAR 

D. İptal Davası Açılmasının Diğer Taşınmaz Maliklerine Etkisi 

E. İmar Uygulaması Sonrasında Tazminat Durumu 

İÇTİHATLAR 

I. İMAR DURUMU 

II. YAPI RUHSATI BAŞVURUSU 

III. İNŞAAT RUHSATI İÇİN BAŞVURUDA ARANILACAK BELGELER 

IV. BELEDİYE VE VALİLİKLERCE RUHSAT VE EKLERİNİN İNCELENMESİ 

V. YAPININ UYACAĞI KURALLAR 

A. İmar Planı 

1. Uygulama İmar Planı Çeşitleri 

2. 1/1000 Ölçekli İmar Planında Düzenlenen Hususlar 

B. Yönetmelik 

1. Tip İmar Yönetmeliği 

2. Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği 

a. Belediye ve Mücavir Alan Sınırları İçinde Planı Bulunmayan Alanlarda Uygulanacak Esaslar 

b. Belediye Mücavir Alan Sınırları Dışında Planı Bulunmayan Köy ve Mezraların Yerleşik Alanlarında Uygulanacak Esaslar 

c. Belediye ve Mücavir Alan Sınırları İçinde ve Dışındaki Yerleşme Alanı Dışında Kalan (İskân Dışı) Alanlarda Uygulanacak Esaslar 

C. Ruhsat ve Ekleri 

VI. İNŞAAT RUHSATLARI AÇISINDAN KAZANILMIŞ HAK DURUMU 

A. İnşaat Ruhsatlarının Hukuki Niteliği 

B. İnşaat Ruhsatını Verecek Merci 

C. Kazanılmış Hak 

D. Danıştay’a Göre İnşaat Ruhsatlarında Kazanılmış Hak 

E. İnşaat Ruhsatları Verilmesi Sırasında Uyulması Gereken Düzenlemeler 

F. İmar Planlarının Değişmesi Halinde İnşaat Ruhsatlarının Durumu 

1. İnşaat Yapılması Sırasında İmar Planının Değişmesi Halinde İnşaat Ruhsatının Kazanılmış Hak Durumu 

2. İnşaat Bittikten Sonra İmar Planının Değişmesi 

3. İnşaat Ruhsatı İle İmar Planının Mahkemece İptal Edilmesi 

4. İmar Planının Yargı Yerince İptal Edilmiş Olması 

E. Binanın Yıkılıp Yeniden Yapılmak İstenmesi Halinde Kazanılmış Hak 

F. İmar Durumu (Çap) Belgesinin İptal Edilmesi Halinde Kazanılmış Hak. 

G. Parselasyon İşleminin İptal Edilmiş Olması Halinde İnşaat Ruhsatının Durumu 

H. Af Yasaları Nedeniyle Ruhsata Bağlanan Yapılar Yönünden İnşaat Ruhsatlarının Kazanılmış Hak Durumu 

İ. Çevredeki Yapılaşmalar Yönünden Kazanılmış Hak Durumu 

J. Ruhsat Müddeti Açısından Kazanılmış Hak 

K. İnşaat Ruhsatını Veren Makamca Geri Alınması (İptal Edilmesi) 

L. Taşınmaz Malikinin Değişmesi Halinde İnşat Ruhsatlarının Kazanılmış Hak Durumu 

M. Sit Alanı İlan Yerlerde Kazanılmış Hak 

İÇTİHATLAR 

VII. GEÇİCİ İNŞAAT RUHSATI ALINABİLMESİ İÇİN ARANILAN KOŞULLAR 

İÇTİHATLAR 

VIII. KÖYDEKİ YAPILAR 

A. Genel Açıklama (27. Madde) 

1. Köyde yapılacak Yapı ile İlgili Tanımlar: 

2. 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 27. Maddesinin Madde Başlığı 

B. Ruhsata Tabi Olmayan Yapılar ve Uyacakları Esaslar 

1. Köyde Ruhsatsız Yapılacak Yapı Şartları 

2. Entegre Tesis Niteliğinde Olmayan Ruhsata Tabi Tarım ve Hayvancılık Yapılarına Ait 22'nci Maddede Yer Alan Etüt ve Projeler 

3. Köydeki Yapılara Para Cezası 

C. Köylerdeki Yapıların Ruhsatlandırılma Çalışmaları 

D. Mücavir Alanlarda (Belediye Sınırları Dışında) İmar Uygulamaları 

İÇTİHATLAR 

I. YAPININ MÜHÜRLENMESİ 

A. Mühürleme İşleminde Riayet Edilecek Hususlar 

B. Yapının Durdurulmasının Sonucunda Yapılacak İşlemler 

İÇTİHATLAR 

II. YIKIM KARARI 

III. KAÇAK YAPIYA İDARİ PARA CEZASI 

A. İmar Para Cezası 

B. İmar Para Cezası Miktarları 

C. İmar Para Cezalarının Artırım Nedenleri 

D. Köy Yerleşme Alanı Sınırları İçinde Ruhsata Tabi Olmayan Yapılar 

E. İmar Para Cezalarının Geçmişe Uygulanması 

F. İmar Para Cezalarına Karşı Açılacak Davalarda Görevli Mahkeme 

G. Anayasa Mahkemesine Göre İmar Para Cezaları 

H. İmar Para Cezalarına Karşı Görevli Mahkeme Hakkında Anayasa Mahkemesi Görüşü 

IV. 3194 SAYILI İMAR KANUNU’NDA BELİRTİLEN YÜKÜMLÜLÜKLERİN YERİNE GETİRİLMEMESİ 

ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI 

DANIŞTAY İÇTİHATLARI 

I. KAMULAŞTIRMA DAVALARI 

II. KAMULAŞTIRMA İŞLEMLERİNE KARŞI AÇILACAK DAVALARDA SÜRE 

İÇTİHATLAR 

I. KORUNMASI GEREKLİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI 

II. KORUNMASI GEREKLİ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARININ KORUNMA ALANI İLE İLGİLİ KARAR ALMA YETKİSİ 

III. TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARI VE BUNLARIN KORUNMA ALANLARI KAMULAŞTIRMASI 

IV. SİT ALANLARINDA GEÇİŞ DÖNEMİ KORUMA ESASLARI VE KULLANMA ŞARTLARI İLE KORUMA AMAÇLI İMAR PLANLARI 

V. KORUNMASI GEREKLİ TAŞINIR KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARININ TESPİTLERDE DEĞERLENDİRME KISTASLARI 

VI. KORUMA BÖLGE KURULLARININ GÖREV, YETKİ VE ÇALIŞMA ŞEKLİ 

VII. 2863 SAYILI KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA KANUNUNA GÖRE YIKIM 

VIII. KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA YÜKSEK KURULU İLKE KARARI 

A. Kentsel Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları 

B. Tarihi Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları 

C. Tescil Kaydının Yeniden Değerlendirilmesine İlişkin İşlemler 

D. I. ve II. Derecede Arkeolojik Sit Alanlarındaki Ören Yerlerinde Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması ve Sergilenmesine Yönelik Mekanların Oluşturulması 

E. Arkeolojik Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları 

F. Doğal (Tabii) Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları 

G. Taşınmaz Kültür Varlıklarının Gruplandırılması, Bakım ve Onarımları 

H. Sit Alanları İle Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bitişik Parselleri ve Koruma Alanlarındaki Tescilsiz Yapıların Bakım ve Basit Onarımları 

İ. Kentsel Arkeolojik Sit Alanları Koruma ve Kullanma Koşulları 

J. Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tescil Kaydının Yeniden Değerlendirilmesine İlişkin İşlemler 

K. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun Doğal (Tabii) Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları İle İlgili İlke Kararı 

L. Kurul Kararlarına Karşı İdare Mahkemelerinde Açılan Davaların Sonuçlandırılmasından Önce, Kurula Yapılan Başvuruların Değerlendirilmesi 

IX. KORUMA AMAÇLI İMAR PLANLARININ YAPIMINA İLİŞKİN TEBLİĞ 

X. 2863 SAYILI KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA KANUNU'NUN 13 VE 14’ÜNCÜ MADDELERİ GEREĞİNCE YÜRÜTÜLEN İŞLEMLERE İLİŞKİN YÖNERGE 

İÇTİHATLAR 

I. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE BAŞVURU İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR 

A. Mahkemenin (A.İ.H.M.) Görev Alanı 

B. Mahkeme’ye (A.H.İ.M.’ye) Nasıl Başvurulur 

C. Başvuru İçin Çok Önemli Açıklama 

II. İDARİ YARGIDA AÇILACAK DAVALARA İLİŞKİN DAVA DİLEKÇE ÖRNEKLERİ 

A. Uygulama İmar Planı Tadilatına (Değişikliğine) Karşı Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

B. Hukuka Aykırı Olarak Yapılan (Genel) İmar Planına Dayalı Olarak Komşu Taşınmaza İnşaat Ruhsatı Verilmesi Halinde, İnşaat Ruhsatıyla Birlikte Dayanağı İmar Planına Karşı Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

C. Nazım İmar Planına Aykırı Olarak Uygulama İmar Planında Değişiklik Yapılarak, Bu Değişiklik Sonucunda Komşu Taşınmaza İnşat Ruhsatı Verilmesi Halinde, 1/1000 Ölçekli Uygulama İmar Planı İle İnşaat Ruhsatına Karşı Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

D. Yetkili Plan Müellifine Yaptırılmayan 1/1000 Ölçekli İmar Planına Dayalı Olarak Komşu Taşınmaza İnşaat Ruhsatı Verilmesi Üzerine, Bu İnşaat Ruhsatı ve Dayanağı İmar Planının Birlikte Dava Konusu Edilmesi Halinde, Dava Dilekçesi Örneği 

E. İmar Planına Aykırı Olarak Düzenlenen İmar Durumu Belgesinin İptali İçin Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

G. İnşaat Ruhsatı Başvurusunun, İmar Planında Yapılan Tadilat Sonrasında Taşınmazın Konut Alanından Çıkartılarak Yeşil Alana Tahsis Edildiğinden Bahisle Reddedilmesi Halinde, İnşaat Ruhsatı Verilmemesine İlişkin İşlem İle Bu İşlemin Dayanağı Olan İmar Planı Tadilatı (Değişikliği) İşlemlerinin İptali İstemiyle Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

H. Yürürlükteki İmar Planına Uygun Olarak Alınan İnşaat Ruhsatına Dayalı Olarak Yapılan Bina Hakkında, Daha Sonra İmar Planı Değiştiğinden Bahisle Binanın Yeni Plana Aykırı Kısımları Hakkında Yıkım Kararı Alınması Halinde Bu İşleme Karşı Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

İ. İmar Planına Uygun Olarak İnşaat Ruhsatı Alınıp Yapıya Başlandıktan Sonra İmar Planında Değişiklik Yapılacağı ya da Değişiklik Yapıldığı Gerekçesiyle İnşaatın Durdurulmasına İlişkin İşlemin İptali İstemiyle Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

J. 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 18. Maddesi Uyarınca İmar Uygulaması Yapılmasına İlişkin İşlemin İptali İstemiyle Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

K. İmar Planına Aykırı Olarak Yapılan İmar Uygulamasına Karşı Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

L. Genel Olarak İmar Uygulamasına Karşı Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

M. İmar Planına Dayalı Kamulaştırma İşlemi İle İmar Planına Karşı Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

N. Kamu Yararı Kararına Dayalı Kamulaştırma İşlemine Karşı Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

O. 3194 sayılı Yasanın 18. Maddesine Göre Yapılan İmar Uygulaması Sırasında Müşterek Mülkiyetin Ferdileştirilmesi Nedeniyle Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

P. Yoldan İhdasların DOP Hesabına Katılmayıp Belediye Adına Parsel Oluşturulmasına İlişkin İmar Uygulamasına Karşı Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

R. İmar Uygulamasına Dayanak Yasa Maddesi Olarak, 3194 sayılı İmar Kanununun 18. Maddesi, 2981/3290 sayılı Yasanın 10/c Maddesi ile Ek Madde 1 Hükümlerinin Dayanak Alınarak Yapılan İmar Uygulamasına Karşı Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

S. İmar Plânında Yolda ya da Yeşil Alanda Kalan Taşınmazın Dağıtım Sonrasında Çok Uzak ve Ekonomik Yönden Düşük Değerde Olan Yerden Tahsis Yapılması Üzerine Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

Ş. Yasal Koşulların Bulunmamasına Rağmen EK-1 Madde Uygulaması Yapılması Halinde Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

T. Aynı Alanda İkinci Kez Yapılan İmar Uygulamasında DOP Alınmayacağına İlişkin İddia İle Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

U. Genel Temyiz Dilekçesi Örneği 

Ü. Genel İptal Davası Dilekçe Örneği 

V. 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. Maddesi İmar Para Cezası Verilmesine İlişkin İşlemin İptali İstemiyle Açılacak Davada Dilekçe Örneği 

Kaynakça 

Kavram Dizini