Gönye ve Hilal

İtalyan masonluğu, 1908 öncesinde, özellikle de Balkanlar'daki localarıyla Jön Türk hareketine hatırı sayılır bir lojistik destek sağlamış ve gizlilik olanakları sunmuş, İttihad ve Terakki Cemiyeti de iktidarı ele geçirdikten sonra "Biraderlerini" unutmamıştı. Artık rüştünü ispat ettiğini düşünen Türk masonluğu Maşrık–ı Azam–ı Osmani'de örgütlenirken en büyük desteği yine İtalyan Maşrık–ı Azamı'ndan görmüştü.

Ama balayı kısa sürdü ve "evrensel" ilkelere göre hareket etme iddiasındaki Maşrıklar'ın arasına Trablusgarp Savaşı ve "milli" çıkarlar girdi. Angelo Iacovella, Grande Oriente d'Italia Tarih Arşivi'ndeki belgelere dayanarak hazırladığı bu kitapta, çoğumuzun bilincinde (ya da bilinçaltında) sadece olumsuz çağrışımlar yaratan masonluğun Osmanlı İmparatorluğu'nun Batılılaşma serüveninde oynadığı role farklı bir ışık düşürüyor.