Ceza Muhakemesinde Sayısal (Dijital) Delil Yrd. Doç. Dr. Olgun Değirmenci  - Kitap

Ceza Muhakemesinde Sayısal (Dijital) Delil

1. Baskı, 
Mart 2014
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
503
Barkod:
9789750228377
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Baskısı tükenmiştir.
Kitabın Açıklaması
Sayısal delil, ceza muhakemesinde eylemin sabit görülmesi için kullanılan, bilişim sistemlerinden elde edilen verilerdir. Sayısal delile konu olacak veri bilişim sistemlerinde yer aldığından dolayı, bilişim sistemlerinden yargıcın önüne çıkarılıncaya kadar olan sürecin tanımlanması gereklidir. Nitekim sayısal delil, bir delil formu olarak itina ile yaklaşılması gereken bir kavramdır. Bu çalışmada, sanal olay yerinden yargıcın hükmüne kadar sayısal delil ele alınmıştır. Türk hukukunda sayısal delil elde etmeye yönelik asli koruma tedbiri olan CMK m. 134 çerçevesinde sayısal delile teknolojik ve hukuksal açıdan yaklaşılmıştır.
Çalışmada öncelikle sayısal delil ile ilgili temel kavramlara yer verilmiştir. Sayısal delilin elde edilmesinin hukuki olarak bir koruma tedbiri olduğu göz önünde bulundurulmuş ve söz konusu koruma tedbirinin temel hak ve özgürlüklerle ilişkisi ortaya konmuştur. Sayısal delilin elde edilmesinden mahkemeye sunulmasına kadar olan teknik süreç, adli bilişim alanında kullanılan metodolojilere de yer verilmek suretiyle, olabildiğince basit şekilde izah edilmeye çalışılmıştır.
Teknolojinin gelişimine bağlı olarak sayısal delilin elde edilmesinde karşılaşılabilecek sorunlar ile çözüm önerilerine de yer verilmeye gayret gösterilmiş, bu alanda zengin bir yargı içtihadının bulunduğu Amerikan hukukundan yargı kararları sıklıkla kullanılmış ve uygulamadaki sorunlar da aktarılmaya çalışılmıştır.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Sayısal Delil ile İlgili Temel Kavramlar
.
Çalışmada Kullanılacak Terim Sorunu
.
Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması
.
Ceza Muhakemesinde Sayısal Delil Elde Etmenin Hukuki Niteliği
.
Koruma Tedbiri Kavramı
.
Tedbirin Temel Hak ve Özgürlüklerle İlişkisi
.
Ceza Muhakemesinde Delil Kavramı
.
Delil Türü Olarak Sayısal Delil
.
Sayısal Delilin Bulunacağı Ortam
.
Sayısal Delil Elde Etme Metodolojileri
.
Sayısal Delilin Elde Edilmesi Aşamaları
.
Mukayeseli Hukukta Sayısal Delilin Aranması, Kopyalanması ve Elkonulması
.
Türk Hukukunda Sayısal Delilin Aranması, Kopyalanması ve Sayısal Delile Elkonulması
.
Tedbir Sonucunda Elde Edilen Delillerin Değerlendirilmesi
Kitabın İçindekileri
Önsöz 
5
Kısaltmalar 
15
Giriş
I. ÇALIŞMANIN ÖNEMİ 
17
II. KAPSAM VE SINIRLILIKLAR 
27
Birinci BölümSAYISAL DELİL İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR - ÇALIŞMADA KULLANILACAK TERİM SORUNU - BENZER KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI
I. SAYISAL DELİL İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 
31
1. Genel Olarak 
31
2. Bilgisayar 
31
a. Kavram Olarak Bilgisayar 
31
b. Tarihçesi 
41
c. Bileşenleri 
44
d. Sınıflandırılması 
47
3. Veri 
47
4. Program 
50
5. Kütük 
52
6. Bilişim 
53
II. ÇALIŞMADA KULLANILACAK TERİM SORUNU 
54
1. Genel Olarak 
54
2. Teknik Açıdan Terim Sorumu 
55
3. Hukuki Açıdan Terim Sorunu 
58
4. Aramanın Konusu Bakımından Terim Sorunu 
59
III. BİLİŞİM SİSTEMİNİN CEZA MUHAKEMESİNE KONU OLAYDAKİ ROLÜ 
61
IV. BENZER KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 
63
1. Adli Bilimler 
63
2. Adli Bilişim 
66
3. Bilişim Suçları 
69
İkinci BölümCEZA MUHAKEMESİNDESAYISAL DELİL ELDE ETMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ - KORUMA TEDBİRİ KAVRAMI - TEDBİRİN TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERLE İLİŞKİSİ
I. SAYISAL DELİL ELDE ETMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ 
71
1. Genel Olarak 
71
2. Diğer Koruma Tedbirleri ile İlişkisi 
76
II. KORUMA TEDBİRİ KAVRAMI 
77
1. Genel Olarak 
77
3. Koruma Tedbirlerinin Sınıflandırılması 
79
III. KORUMA TEDBİRLERİNİN ÖZELLİKLERİ 
80
1. Yasal Düzenleme Gerekliliği 
80
2. Şüphenin Yoğunluğu 
83
3. Araç Niteliğinde Olma 
83
4. Geçici Olması 
83
IV. KORUMA TEDBİRLERİNİN ÖNŞARTLARI 
84
1. Belli Bir Amacının Bulunması 
84
2. Gecikmede Tehlike Bulunması 
85
3. Görünüşte Haklılık 
86
4. Orantılılık (Ölçülülük) 
86
V. TEDBİRİN BAZI TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER İLE İLİŞKİSİ 
87
1. Genel Olarak 
87
2. Özel Hayatın Gizliliği Hakkı ile İlişkisi 
90
3. Haberleşme Hürriyeti ile İlişkisi 
98
4. Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti ile İlişkisi 
99
5. Kişisel Verilerin Korunması ile İlişkisi 
103
Üçüncü BölümCEZA MUHAKEMESİNDE DELİL KAVRAMI - DELİL TÜRÜ OLARAK SAYISAL DELİL - SAYISAL DELİLİN BULUNACAĞI ORTAM
I. GENEL OLARAK 
111
II. DELİL KAVRAMI 
112
III. DELİLLERİN ÖZELLİKLERİ AÇISINDAN SAYISAL DELİLLER 
114
IV. DELİL TÜRLERİ 
123
V. ELEKTRONİK DELİL (ELECTRONIC EVIDENCE) KAVRAMI 
125
VI. DELİL TÜRÜ OLARAK SAYISAL DELİL (DIGITAL EVIDENCE) 
130
1. Genel Olarak 
130
2. Sayısal Delilin Özelikleri 
132
3. Verinin Sayısal Delil Olarak Kabul Edilmesi İçin Gerekli Koşullar 
136
VII. SAYISAL DELİLİN BULUNACAĞI ORTAM 
140
1. Genel Olarak 
140
2. Kaynağına Göre Sayısal Delilin Bulunacağı Ortam 
141
3. Münferit Olarak Sayısal Delilin Bulunacağı Ortam 
143
a. Genel Olarak 
143
b. Bilgisayarlar 
144
c. Veri Taşıma Araçları 
146
d. Taşınabilir Telefonlar 
147
e. Bilgisayar Ağı Üzerinde Bulunan Veriler 
149
f. GPS (Global Positioning System) Cihazları Üzerinde Saklanan Veriler 
152
g. Elektronik Postalar 
152
h. Sosyal Medya (Social Media) 
154
4. Sayısal Delilin Bulunacağı Ortam Olarak Bulut Bilişim 
155
a. Genel Olarak 
155
b. Bulut Bilişimin Özellikleri 
157
c. Bulut Bilişim Hizmetleri 
158
d. Bulut Bilişimde Sayısal Veri 
158
VIII. SAYISAL DELİLİN KAYDEDİLMESİ VE SAKLANMASI 
159
Dördüncü BölümSAYISAL DELİL ELDE ETME METODOLOJİLERİ
I. GENEL OLARAK 
161
II. SAYISAL DELİL ELDE ETME METODOLOJİLERİ 
165
1. Öğretide Sayısal Delil Elde Etme Metodolojileri 
165
a. Adli Bilişim Soruşturma Süreci (Computer Forensic Investigative Process – 1984) 
165
b. Adli Bilişim Araştırma Çalıştayı Soruşturma Modeli (Digital Forensic Research Workshop Investigative Model - 2001) 
166
c. Reith – Carr – Gunsch’ın Kuramsal Adli Bilişim Modeli (An Absract Digital Forensics Model - 2002) 
167
d. Carrier – Spafford’un Bütünleşik Sayısal Soruşturma Süreci (Integrated Digital Investigation Process – 2003) 
168
e. Ó Ciardhuáin’in Genişletilmiş Siber Suç Soruşturma Modeli (An Extended Model of Cybercrime Investigations) 
171
f. Baryamereeba – Mureba’nın Geliştirilmiş Sayısal Soruşturma Süreci Modeli (An Enhanced Digital Investigation Process Model – 2004) 
174
g. Rogers vd.’nin Alan Öncelik Belirleme Süreç Modeli (AÖBSM) (Computer Forensics Field Triage Process Model – 2006) 
175
h. Perumal’in Malezya’nın Soruşturma Sürecini Esas Alan Adli Bilişim Modeli (Digital Forensic Model Based on Malaysian Investigation Process – 2009) 
177
i. Eşdeğer Adli Bilişim Soruşturma Modeli (Generic Computer Forensic Investigation Model - 2011) 
178
j. Hong - Yu - Lee ve Lee’nin Öncelik Belirleme Modeli (A New Triage Model - 2013) 
178
k. Diğer Metodolojiler 
179
l. Ulusal Bağlamda Önerilen Modeller 
182
2. DİĞER ÜLKELER UYGULAMASINDA SAYISAL DELİL ELDE ETME METODOLOJİLERİ 
183
a. Genel Olarak 
183
b. Ürdün Siber Suç Soruşturma Modeli 
183
c. Avustralya Siber Suç Soruşturma Modeli 
184
d. Amerikan Adalet Bakanlığı Suç Soruşturması Modeli 
185
3. DEĞERLENDİRME 
185
Beşinci BölümSAYISAL DELİLİN ELDE EDİLMESİ AŞAMALARI
I. GENEL OLARAK 
191
II. SAYISAL DELİLİN TOPLANMASINDA İLKELER VE STANDARTLAR 
192
III. VERİNİN TOPLANMASI SAFHASI 
197
1. Genel Olarak 
197
2. Arama Kararının Alınması 
197
a. Belirlilik Gerekliliğinin Sağlanması 
197
b. Bilişim Sistemleri Veri Depolama Araçlarına Hukuksal Yaklaşımlar 
199
1. Genel Olarak 
199
2. Kapalı Kutu Yaklaşımı (Closed Container Approach) 
201
3. Sanal Depo Yaklaşımı (Digital Warehouse Approach) 
203
4. Güncel Yaklaşım (New Approach) 
204
5. Değerlendirme 
205
c. Arama Kararının İcrasında Ön Şartlar Konulup Konulamayacağı Hususu (Ex Ante Search Protocol) 
206
3. Olay Yerinin Muhafazası 
211
4. Veri Elde Edilecek Bilişim Araçlarının Tespiti 
215
5. Verinin Elde Edilmesi Yöntemi (Arama) 
218
a. Genel Olarak 
218
b. Delil Elde Etmenin İcrası 
221
1. Genel Olarak 
221
2. Yerinde (On-Site) Arama 
222
3. Off-Site Arama 
224
4. Uzaktan Arama (Remote Search) 
225
a. Uzaktan Arama Kavramı 
225
b. Uzaktan Aramanın Sınırları 
227
c. Uluslararası Kuruluşların Düzenlemelerinde Uzaktan Arama 
228
d. Ülke Uygulamalarında Uzaktan Arama 
231
e. Uzaktan Aramaya İlişkin Sorunlar 
233
5. Bulutta Arama 
237
a. Genel Olarak 
237
b. Bulutta Yer Alan Verinin Elde Edilmesi 
239
c. Bulutta Delil Arama Bakımından Karşılaşılan Sorunlar 
241
d. Türk Hukuku Bakımından Değerlendirme 
242
6. Verinin Kopyalanması 
244
7. Kopyalanan Verinin Doğruluğunun Sağlanması (Hash Value - Özet Değeri) 
248
8. Verilerin Paketlenmesi ve Nakli 
253
a. Genel Olarak 
253
b. Paketleme Süreçleri 
253
c. Nakil Süreçleri 
254
d. Muhafaza Süreçleri 
255
IV. TOPLANAN VERİNİN İNCELENMESİ 
255
1. Genel Olarak 
255
2. Silinmiş Veriler 
258
3. Gizli Veriler (Steganografi) 
260
4. Şifrelenmiş Veriler 
261
V. TOPLANAN VERİNİN ANALİZ EDİLMESİ 
266
VI. ANALİZ EDİLEN VERİNİN BELGELENMESİ 
268
VII. RAPORLAMA 
269
Altıncı BölümMUKAYESELİ HUKUKTA SAYISAL DELİLİN ARANMASI, KOPYALANMASI VE ELKONULMASI
I. GENEL OLARAK 
273
II. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ 
274
1. Genel Olarak 
274
2. Aramanın Sınırları 
276
3. Bilişim Sistemlerinde Arama Kararına Bağlı Olarak Arama 
281
4. Bilişim Sistemlerinde Arama Kararı Olmaksızın Arama 
282
III. ALMANYA 
290
IV. FRANSA 
291
V. İNGİLTERE 
293
VI. AVUSTRALYA 
295
VII. İSRAİL 
297
VIII. SLOVENYA 
297
IX. HOLLANDA 
300
X. AVRUPA SİBER SUÇ SÖZLEŞMESİNE GÖRE BİLİŞİM SİSTEMLERİNDE ARAMA, VERİNİN KOPYALANMASI VE VERİYE ELKOYMA 
301
Yedinci BölümTÜRK HUKUKUNDA SAYISAL DELİLİN ARANMASI,KOPYALANMASI VE SAYISAL DELİLE ELKONULMASI
I. GENEL OLARAK 
309
II. TÜRK HUKUKUNDA BİLİŞİM SİSTEMLERİNDE VERİ ARAMA, VERİNİN KOPYALANMASI VE SİSTEME EL KOYMA (CMK m. 134) 
312
1. Genel Olarak 
312
2. Tedbirin Özel Düzenleme Niteliği 
314
3. Tedbirin Türk Hukukunda Gelişimi 
316
4. Tedbirin Kapsamı 
318
1. Şüpheli ve Sanık 
318
2. Diğer Kişiler 
322
3. Şikâyetçi veya Mağdur 
322
4. Özel Usullere Tabi Kişiler 
324
i. Avukatlar 
324
ii. Yargıçlar ve Savcılar 
327
iii. Milletvekilleri 
328
5. Tedbirin Uygulanacağı Aygıt Bakımından 
328
5. Koşulları 
333
a. Suç Soruşturmasının Varlığı 
333
b. Başka Suretle Delil Elde Etme Olanağının Bulunmaması 
342
6. Aranacak Şüphe 
347
a. Genel Olarak 
347
b. 6526 sayılı Yasadan Önceki Durum 
348
c. 6526 sayılı Yasadan Sonraki Durum 
352
7. Tedbir Kararı 
353
a. Tedbir Kararını Verecek Mercii 
353
b. Tedbir Kararının Kapsamı 
355
c. Tedbir Kararı Olmaksızın Arama Yapılması 
356
8. Tedbirin Uygulanması 
359
a. Genel Olarak 
359
b. Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında veya Kütüklerinde Arama Tedbirinin Uygulanması 
360
c. Bilgisayarlara, Bilgisayar Programlarına veya Kütüklerine Elkoyma Tedbirinin Uygulanması 
366
d. Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında veya Kütüklerinde Kopyalama Tedbirinin Uygulanması 
373
e. Kayıtlardan Çözümleme Yapılarak Metin Haline Getirilmesi 
378
9. Elde Edilen Verilerin Yok Edilmesi 
380
10. Tedbire Karşı Başvuru Yolları 
381
III. AKIŞ HALİNDEKİ SAYISAL VERİNİN ELDE EDİLMESİ (CMK m. 135) 
382
1. Genel Olarak 
382
IV. CUMHURİYET SAVCISININ GENEL DELİL ELDE ETME YETKİSİ KAPSAMINDA SAYISAL DELİLİN ELDE EDİLMESİ 
387
Sekizinci BölümTEDBİR SONUCUNDA ELDE EDİLEN DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
I. GENEL OLARAK 
389
II. BİLİŞİM SİSTEMLERİNDE YER ALAN VERİLERİN DELİL NİTELİĞİ VE CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT BAKIMINDAN DEĞERİ 
390
1. Genel Olarak 
390
2. Bilişim Sisteminin Suçun İşlenmesinde Araç Olarak Kullanılması 
393
3. Bilişim Sisteminin Suçun Hedefi Olarak Kullanılması 
394
4. Bilişim Sisteminin Suçun Delilini Muhafaza Etmekte Kullanılması 
394
5. Bilişim Sisteminde Yer Alan Verinin İspat Bakımından Değeri 
395
III. HUKUKA UYGUN DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 
397
1. Soruşturma Aşamasında 
397
2. Kovuşturma Aşamasında 
401
IV. HUKUKA AYKIRI DELİLLER 
407
1. Genel Olarak 
407
2. Karşılaştırmalı Hukukta Hukuka Aykırı Deliller 
409
a. Genel Olarak 
409
b. Mutlak Kabul Yaklaşımı 
411
c. Mutlak Değerlendirme Yasağı Yaklaşımı 
412
d. Esnek Yaklaşım 
412
e. Sınırlı Esnek Yaklaşım 
413
f. Bazı Ülkeler Uygulaması 
413
i. Amerikan Hukuku 
413
ii. İngiliz Hukukunda 
416
iii. İskoç Hukukunda 
417
iv. Yunan Hukuku 
417
g. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Konuya Yaklaşımı 
418
3. Türk Hukukunda Hukuka Aykırı Deliller 
419
a. Hukuka Aykırı Delil Kavramı 
419
b. Sayısal Delilin Elde Edilmesinde Oluşacak Hukuka Aykırılıklar 
422
4. Türk Hukukunda Hukuka Aykırı Delillerin Değerlendirilmesi 
424
a. Genel Olarak 
424
b. Başlangıç Soruşturmasına Esas Teşkil Edip Etmemesi Sorunu 
425
c. Soruşturma Aşamasında Değerlendirilmesi Sorunu 
426
d. Kovuşturma Aşamasında Değerlendirme Sorunu 
427
e. Yüksek Mahkemelerin Konuya Yaklaşımı 
428
f. Değerlendirmemiz 
431
5. Delil Yasaklarının Uzak Etkisi 
433
6. Üçüncü Kişiler Tarafından Elde Edilen Hukuka Aykırı Delillerin Durumu 
435
V. TESADÜFEN ELDE EDİLEN DELİLLERİN DURUMU 
440
1. Genel Olarak 
440
2. Amerikan Hukukunda Bilişim Sistemlerinde Aramada Tesadüfen Elde Edilen Delil Konusu 
443
3. Türk Hukukunda Sayısal Delil Bakımından Tesadüfen Elde Edilen Delil 
447
Sonuç 
453
Kaynakça 
457
Kavramlar Dizini 
501