Basın Yoluyla Kişilik Haklarının İhlali ve Bu İhlale Karşı Özel Hukuk

Basının yansız ve özgür haber verme, bir düşünce ve görüşü tartışma, eleştirme, kamuoyunu aydınlatma gibi görev ve fonksiyonları vardır. Basının bu fonksiyonunu yerine getirebilmesi için ona bazı ayrıcalıklar tanınması gerekir. Kuşkusuz bu ayrıcalık ve özgürlük o meslek mensuplarına bir imtiyaz sağlamak için değil, toplum ve kamu yararı içindir. O halde bu özgürlüğün alanı kamu yararı ve insan haklarının oluşturduğu alanla doğru orantılı olarak artmalı, gereksiz sınırlama ve baskılardan kaçınılmalıdır. Ancak tüm özgürlüklere olduğu gibi basın özgürlüğü de kişi ve toplum yararı açısından sınırlıdır.

Kişilik hakkı zarar gören, saldırıya uğrayan kişi saldırıya yönelik davalar açabileceği gibi, zararın giderimi içinde dava açabilecektir. Kişilik haklarının, onur ve saygınlığın, özel ve gizli yaşam alanlarının korunması bakımından özel hukuk müeyyidelerinin başında manevi tazminat davaları gelmektedir. Manevi tazminatın önleyici olabilmesi için caydırıcı olabilecek miktarda tayin edilmesi önemlidir. Ancak caydırıcı olması istenirken tazminatın belirlenmesinde de aşırıya kaçılmaması gerekir.

Basın yoluyla kişilik hakkı saldırıya uğrayan kişi aynı zamanda Ceza Hukukunun korumasından da yararlanabilecektir. Hem Türk Ceza Kanunu’nda hem de Basın Kanunu’nda cezai müeyyideler düzenlenmiştir. Gerek Ceza Hukuku’nda gerek özel hukuktaki, bu düzenlemenin ortak gayesi bazı temel değerlere olan saygıyı ceza tehdidi ile sağlamak hedefidir

İHAS’de, basın özgürlüğünü açıkça korumamakla birlikte bu özgürlük düşünceyi yayma (İHAS md. 10) özgürlüğünün bir parçası olarak değerlendirilmektedir.

İHAM, 10. maddede ele alınan özgürlüklerin kullanılması bakımından basına özel statü tanıyan bir dizi ilke kuralı ortaya çıkaran kapsamlı bir içtihat hukuku geliştirmiştir. İHAS madde 10 / 2 fıkrasından anlaşılacağı üzere 10. maddeye konu olan haber alıp, verme düşünceyi açıklama özgürlüğü mutlak değildir, sınırlamalara maruz kalabilecektir, sınırlamaların çeşitli ölçütleri fıkrada verilmiştir. Bu sınırlama sebeplerinden birisi de maddede düzenlenen başkalarının şöhret ve haklarıdır.