Hekimin Tıbbi Müdahalede Bulunma 
Yükümlülüğünün Sınırları Dr. Işıl Güney Tunalı  - Kitap

Hekimin Tıbbi Müdahalede Bulunma Yükümlülüğünün Sınırları

1. Baskı, 
Şubat 2020
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
638
Barkod:
9789750228872
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Kitabın Fiyatı:
750,00
İndirimli (%51):
368,00
Stoktan hemen gönderilir.
Kitabın Açıklaması
Tıbbın başlıca amacı, bir başka deyişle tıp mesleğinin başlangıcından beri hekimlerden beklenen ve dolayısıyla onların da yükümlendikleri, en üst değer olarak görülen insan yaşamını ve sağlığını korumak ve kurtarmak olmuş, tüm mesleki çabalar bunun sağlanmasına yönelmiştir. Fakat günümüzde gelinen noktada, hekimi bu yükümlülüklerini yerine getirmekten tamamen ya da kısmen alıkoyan çeşitli durumlarla sıklıkla karşı karşıya kalınmaktadır.
Yirminci yüzyılda yaşanan bilimsel ve teknolojik ilerlemelerin etkisiyle yeni yöntemlerin tıp uygulamasına girmesi, iletişimde yaşanan devrimsel nitelikteki değişimler, hasta hakları kavramının ortaya çıkışı ve gelişmesi, hastanın iradesinin, yaşam ve sağlığının da önüne geçecek şekilde kazandığı önem gibi birçok unsur, tıbbi müdahale süreçleri üzerinde de doğrudan ya da dolaylı etkiler oluşturmuş, hekimlerin, hastaya müdahalede bulunmadan önce, tıp bilimi ve mesleğinin bilimsel ve etik kurallarının ötesinde pek çok ilave hususu göz önünde tutmalarını zorunlu kılmıştır.
Kitapta, "Karşılarına bir hasta geldiğinde, hekimlerin tıbbi müdahalede bulunma yükümlülükleri nereye kadardır? Müdahalede bulunmaktan kaçınmaları gereken, yani onları hastaya el atmaktan alıkoyacak nedenler ya da gerçekleştirdikleri müdahalelere sınırlamalar koyan durumlar nelerdir? Müdahalede bulunmayı ya da tümüyle hastayı reddedebilirler mi? Bunun nedenleri ve koşulları neler olabilir?" gibi bazı sorulara yanıtlar aranmış, hekimlerin yapması ya da yapmaması gerekenlerin çerçevesi çizilirken belirsiz kalan ya da tartışmalı yönlere çözümler üretilmeye çalışılmıştır.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Tıbbi Müdahale
.
Hekim ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuki Niteliği
.
Tıbbi Müdahale Sürecinde Haklar ve Yükümlülükler
.
Hekimin Mesleki Özerkliği
.
Hukuka Uygun Tıbbi Müdahalenin Koşulları
.
Hekimin Tıbbi Müdahalesine Sınırlama Getiren ve Müdahaleden Kaçınmasına Yol Açabilen Durumlar
Kitapla İlgili Kategoriler
Kitabın İçindekileri
Sunuş 
7
Önsöz 
9
Özet 
13
Kısaltmalar 
23
Giriş 
27
Birinci Bölüm
TIBBİ MÜDAHALE, HEKİM İLE HASTA ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ, TIBBİ MÜDAHALE SÜRECİNDE HAKLAR VE YÜKÜMLÜLÜKLER, HEKİMİN MESLEKİ ÖZERKLİĞİ
I. TIBBİ MÜDAHALE 
39
A. Kavram 
39
B. Tarihsel Süreç 
43
1. Tıptaki Gelişmelere İlişkin 
43
2. Tıbbi Müdahalelere Yönelik Hukuki Yaklaşımlara İlişkin 
45
3. Hekim–Hasta İlişkisinin Niteliğine İlişkin 
48
C. Tıbbi Müdahalenin Unsurları 
52
D. Hekimin Tıbbi Müdahalede Bulunma Yükümlülüğünün Kaynakları Olarak Kanun ve Sözleşme 
52
E. Tıbbi Müdahale Türleri 
58
1. Genel Ayrımlar 
58
2. Tanıya Yönelik Müdahaleler 
60
3. Tedaviye Yönelik Müdahaleler 
62
4. Koruma Amaçlı Müdahaleler 
63
5. Kanundan Kaynaklanan Tespit Amaçlı Müdahaleler 
64
6. Özellikli Bazı Müdahaleler 
67
a. Estetik Amaçlı Müdahaleler 
67
b. Organ ve Doku Nakilleri 
69
c. Gebelik Sonlandırmaları 
71
d. Sterilizasyon ve Kastrasyon 
74
e. Üremeye Yardımcı Tedaviler 
78
f. Prenatal Tarama ve Tanı Testleri 
79
g. Cinsiyet Değişikliğine Yönelik Müdahaleler 
80
II. HEKİM İLE HASTA ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 
81
A. Kamu Hizmetinin Sunulması 
84
B. Tıbbi Müdahale Sözleşmesi 
87
1. Genel Olarak 
87
2. Tıbbi Müdahale Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 
93
a. Sui Generis Sözleşme Olduğu Görüşü 
94
b. Hizmet Sözleşmesi Olduğu Görüşü 
96
c. Eser Sözleşmesi Olduğu Görüşü 
100
d. Vekalet Sözleşmesi Olduğu Görüşü 
105
3. Tıbbi Müdahale Sözleşmesinin Kurulması 
113
4. Tıbbi Müdahale Sözleşmesinin Tarafları 
120
5. Tıbbi Müdahale Sözleşmesinin Kapsamı 
125
6. Tıbbi Müdahale Sözleşmesinin Sona Ermesi 
128
a. İfa İle 
129
(1) İfa Konusu 
131
(2) İfa Yeri ve Zamanı 
132
b. Taraflardan Birinin Ölümü, Ehliyetini Kaybetmesi veya İflası İle 
135
c. Azil veya İstifa İle 
138
C. Vekaletsiz İş Görme 
140
1. Türleri ve Unsurları 
140
2. Vekaletsiz İş Görme Kapsamında Ele Alınan Tıbbi Müdahaleler 
142
D. Haksız Fiil 
143
III. TIBBİ MÜDAHALE SÜRECİNDE TARAFLARIN HAK ve YÜKÜMLÜLÜKLERİ, HEKİMİN MESLEKİ ÖZERKLİĞİ 
146
A. Hekimin Hak ve Yükümlülükleri 
148
1. Hekimin Hakları 
148
a. Sağlıklı ve Güvenli Bir Ortamda Çalışma Hakkı 
150
b. Dinlenme Hakkı 
152
c. Bilimsel Tıbbi Gelişmeleri İzleme ve Çağdaş Yöntemleri Uygulama Hakkı 
153
d. Çalışma Ekibini Seçme ve Danışma Hakkı 
154
e. Hastadan İşbirliği Bekleme Hakkı 
155
f. Hastadan Saygı ve Güven Bekleme Hakkı 
156
g. İyileşme Garantisi Vermeme Hakkı 
157
h. Makul Sayıda Hasta Bakma ve Hastasına Yeterli Zamanı Ayırma Hakkı 
157
i. Yaptığı İşin Karşılığında Ücret Talep Etme Hakkı 
159
j. Mesleğini Serbestçe İcra Etme Hakkı 
160
k. Tıbbi Müdahaleyi Tamamen ya da Kısmen Üstlenmeme veya Yarım Bırakma Hakkı 
160
2. Hekimin Yükümlülükleri 
163
a. Öykü Alma ve Muayene Yükümlülüğü 
167
b. Tanı Koyma Yükümlülüğü 
169
c. Tedavi Yükümlülüğü 
173
d. Hastanın Rızasını Alma ve Bilgilendirme Yükümlülüğü 
176
e. Kişisel Edim Yükümlülüğü 
176
f. Özen Yükümlülüğü 
178
g. Konsültasyon Önerme ve Konsültasyon Talebini Kabul Etme Yükümlülüğü 
182
h. Tedaviyi Üstlenmekten Kaçınma ve Tedaviyi Durdurma Yükümlülüğü 
183
B. Hastanın Hakları ve Yükümlülükleri 
184
1. Hastanın Hakları 
184
a. Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma Hakkı 
189
b. Tıbbi Gereklere Uygun Tanı, Tedavi ve Bakım Hakkı 
192
c. Rızası Olmaksızın Tıbbi Müdahaleye Tabi Tutulmama Hakkı 
193
d. Bilgilenme Hakkı 
194
e. Sağlık Kuruluşunu, Hekimi ve Personeli Seçme ve Değiştirme Hakkı 
195
f. Tedaviyi Reddetme ve Durdurma Hakkı 
196
g. Müracaat, Şikayet ve Dava Hakkı 
197
2. Hastanın Yükümlülükleri 
197
a. Hastalıkla İlgili Belirti ve Bulguları Bildirme Yükümlülüğü 
200
b. Muayeneye, Tanı ve Tedavi Yöntemine Katlanma Yükümlülüğü 
201
c. Hekimin Tavsiyelerine Uyma Yükümlülüğü 
203
d. Ücret Ödeme Yükümlülüğü 
205
e. Diğer Yükümlülükler 
208
C. Hekimin Mesleki Özerkliği 
210
1. Kavram ve İçerik 
210
2. Hekimin Tedavi Özgürlüğü 
214
İkinci Bölüm
HUKUKA UYGUN TIBBİ MÜDAHALENİN KOŞULLARI
I. TIBBİ MÜDAHALELERDE GENEL NİTELİKLİ HUKUKA UYGUNLUK NEDENİ OLARAK RIZA UNSURU VE İSTİSNALARI 
221
A. Hukuka Uygunluk Nedenlerine İlişkin Genel Açıklamalar 
221
B. Hastanın Tıbbi Müdahaleye Rızası 
226
1. Rızaya İlişkin Yasal Düzenlemeler 
229
2. Geçerli Rızanın Koşulları 
232
a. Genel Kurallar 
232
b. Rıza Açıklama Yetkisi 
238
(1) Rıza Açıklama Yetkisine İlişkin Bazı Özel Düzenlemeler 
247
c. Hastanın Aydınlatılmış Olması 
250
(1) Aydınlatmaya İlişkin Yasal ve Mesleki Etik Düzenlemeler 
256
(2) Aydınlatmanın Genişliği ve Türleri 
259
(a) Tedavi Aydınlatması 
260
(b) Risk Aydınlatması 
263
(c) Süreç Aydınlatması 
268
(3) Aydınlatmanın Zamanı 
269
(4) Aydınlatmanın Yapılmayabileceği Durumlar 
270
(5) Aydınlatmaya Özet Bakış ve Yargıtay’ın Yaklaşımı 
273
d. Rızanın Şekli 
277
3. Varsayılan Rıza 
282
4. Hasta Vekaleti ve Hasta Talimatı 
283
a. Hasta Vekaleti 
283
b. Hasta Talimatı 
284
C. Rızanın Aranmadığı Tıbbi Müdahalelerde Hukuka Uygunluk Nedenleri 
288
1. Üstün Özel Yarar 
289
2. Üstün Kamusal Yarar ve Kanunun Verdiği Yetki 
292
D. Rızanın Aranmadığı Bazı Tıbbi Müdahaleler 
295
1. Acil ve Zorunlu Hallerdeki Tıbbi Müdahaleler 
295
2. Ameliyatın Genişletilmesi 
299
3. Kamu Sağlığının Korunması Amacıyla Toplumun Tümüne veya Belirli Bir Kesimine Yönelik Önleyici ve İyileştirici Nitelikli Müdahaleler 
301
4. Ceza Hukukundan Kaynaklanan Müdahaleler 
303
6. Tutukevi ve İnfaz Kurumlarında Gerçekleştirilen Tıbbi Müdahaleler 
312
7. Kısıtlılara ve Toplum İçin Tehlike Oluşturan Kişilere Yönelik Tıbbi Müdahaleler 
314
8. Küçüklere Uygulanan Koruyucu Tedavi Tedbirleri 
317
9. Soybağının Tespitine Yönelik Davalarda Doku Alınması 
318
II. TIBBİ MÜDAHALELERİN HUKUKA UYGUNLUĞU İÇİN ARANAN DİĞER UNSURLAR 
320
A. Tıbbi Müdahalede Bulunma Yetkisi 
322
1. Mesleki Koşullar 
323
a. Tıp Fakültesi Mezunu Olmak 
324
b. Tabip Odasına Kayıtlı Bulunmak 
325
c. Hekimlik Mesleğinin İcrasına Geçici ya da Sürekli Engel Hali Bulunmamak 
325
d. Uzmanlık 
326
B. Tıbbi Müdahalenin Hukuken Öngörülmüş Amaçlara Yönelmiş Olması – Endikasyon Bulunması 
331
1. Tıbbi Müdahalelere Dayanak Teşkil Eden Yasal Düzenlemeler 
332
2. Endikasyon 
334
3. Tıbbi Endikasyonu Olmayan Müdahaleler 
337
C. Müdahalenin Tıp Biliminin İlke ve Kurallarına Uygun Olarak Gerçekleştirilmesi 
342
1. Genel Olarak 
342
2. Tıbbi Standart 
345
a. Farklı Yöntemlerin Varlığı 
346
b. Uzmanlık Alanının Etkisi 
347
c. Ülkenin ve Bölgenin Gelişmişlik Düzeyi 
348
d. Bilimsel ve Teknolojik İlerlemelerin Etkisi 
349
e. Tıbbi Standardı Belirlemeye Yönelik Rehberler 
350
Üçüncü Bölüm
HEKİMİN TIBBİ MÜDAHALESİNE SINIRLAMA GETİREN VE MÜDAHALEDEN KAÇINMASINA YOL AÇABİLEN DURUMLAR
I. GENEL AÇIKLAMALAR 
353
II. HASTA KAYNAKLI SINIRLAMALAR 
354
A. Tedaviyi Ret veya Durdurma Hakkının Kullanılması 
354
1. Hastanın Tedaviyi Reddetmesi 
355
a. İlgili Yasal ve Etik Düzenlemeler 
357
b. İnançlar Gereği Tedavinin Reddi 
358
c. Açlık Grevlerinde Tedavinin Reddi 
360
d. Tutuklu ve Hükümlülerin Tedaviyi Reddi 
363
e. Terminal Dönemdeki Hastaların Tedaviyi Reddi 
365
f. Hastanın Tedaviyi Reddi Karşısında Hekimden Beklenen Tutum 
370
g. Tedavinin Kısmen Reddi 
372
h. Tedavinin Reddinin Kayıt Altına Alınması 
375
i. Hastanın Tedaviyi Reddine Toplu Bakış ve Bazı Değerlendirmeler 
376
2. Yasal Temsilcinin – Hastaya Bakmakla Yükümlü Kişinin Tedaviyi Reddetmesi 
378
a. Ebeveynin Tedaviyi Reddetmesi 
379
(1) Ebeveynce Aşı Uygulamasının Reddine İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararları 
384
b. Vasinin Tedaviyi Reddetmesi 
390
3. Ayırt Etme Gücüne Sahip Küçüklerin ve Gençlerin Tedaviyi Reddetmesi 
393
4. Gebeliğin Sonlandırılmasına Rıza Gösterilmemesi 
397
5. Gebe Kadının Tedaviyi Reddetmesi 
400
B. Hastanın Vermiş Olduğu Rızanın Kapsamı 
402
C. Rızanın Yokluğunda ya da Sınırlarının Zorunlu Olarak Aşılmasında Müdahalenin Boyutları 
406
1. Beklenmedik Şekilde Ortaya Çıkan Acil Durumlarda 
407
2. Ameliyatın Genişletilmesi Gerektiğinde 
408
a. Genişletme Olasılığının Öngörülebilir Olması 
409
b. Anestezi Yönteminin Etkisi 
411
3. Yakınlarının Rızası Aranmaksızın Ölüden Organ Alınması 
414
D. Hastanın Yeterli ve İspat Edilebilir Şekilde Aydınlatılmasının Mümkün Olmaması 
416
1. Aydınlatmaya İlişkin İspat Külfeti 
419
2. Yazılı Rıza Formlarının Geçerliliği Sorunu 
423
3. Yetersiz Aydınlatma İddiası Karşısında İleri Sürülebilecek Hususlar 
427
4. Hastanın Algı Seviyesi ile Uyumlu Aydınlatma Sorunu 
429
5. Hatalı Aydınlatma 
434
6. Aydınlatmaya İlişkin Beklentiler Hakkında Değerlendirmelerimiz 
434
III. KANUNDAN KAYNAKLANAN SINIRLAMALAR 
439
A. Organ Nakline İlişkin Sınırlamalar 
440
B. Gebelik Sonlandırmasına İlişkin Sınırlamalar 
447
C. Sterilizasyona İlişkin Sınırlamalar 
450
D. Üremeye Yardımcı Yöntemlere İlişkin Sınırlamalar 
452
E. Cinsiyet Değiştirici Müdahalelere İlişkin Sınırlamalar 
453
F. Cerrahi Müdahalelere İlişkin Sınırlamalar 
454
G. Yargılama Hukuku Uyarınca Gerçekleştirilen Müdahalelere İlişkin Sınırlamalar 
455
H. Personel, Fiziksel Koşullar ve Donanıma İlişkin Çeşitli Sınırlamalar 
458
IV. TIBBİ DURUMDAN KAYNAKLANAN SINIRLAMALAR 
459
A. Müdahalede Endikasyon Bulunmaması 
460
1. Cerrahi Müdahalelerde Operabilite 
461
2. Tıbbi Endikasyonu Olmayan Müdahaleler 
462
3. Endikasyonun Kişinin Durumuna Bağlı Olarak Değişkenlik Göstermesi 
466
4. İsteğe Bağlı (Elektif) Sezaryen Sorunsalı 
467
B. Müdahalenin Kontrendike Olması veya Tıbben Zorlayıcı Bir Nedenin Ortaya Çıkması 
470
C. Gerekli Tıbbi Standardın Sağlanamadığı Haller 
473
1. Tıbbi Standarda Bağlı Kalma Zorunluluğu 
473
2. Yaygın Kabul Görmeyen Yöntemlerin Uygulanabilirliği 
474
3. Uzmanlık Alanının Etkisi 
476
5. Fiziksel ve Teknik İmkanlar 
477
a. Objektif Tıbbi Standardın Sağlanabilirliği 
480
b. Hekimin Fiziksel ve Teknik Yetersizlikler ile Personelin Yetersizliklerinden Sorumlu Olması 
480
D. Tıbbi Müdahalelerin Gerçekleştirilmesi Bağlamında İmkansızlık Hali 
481
1. İmkansızlık Kavramı 
481
2. Tıbbi Müdahalelerde İmkansızlık 
484
3. Acil Hastaların Müdahalesiz Bırakılmama Zorunluluğu 
489
E. Hasta İçin Tıbbi Müdahaleden Fayda Beklentisinin Olmaması 
492
1. Şifa Umudu Kalmamış Hastalar 
493
2. Tedaviye Cevap Vermeyen Olgular 
500
3. Ağır Özürlü Yenidoğanlar 
501
V. HEKİM KAYNAKLI SUBJEKTİF UNSURLAR VE SINIRLAMALAR 
509
A. Hekimin Müdahaleyi Gerçekleştirme Bakımından Yetkili Olmaması 
510
1. Uzmanlık Alanının Etkisi 
510
2. Uzmanlık Dışı Acil Durumlara Müdahale 
513
3. Konsültasyon İstemi 
514
B. Hekimin Müdahaleyi Gerçekleştirme Hususunda Kendini Yeterli Görmemesi ve Üstlenme Kusuru 
515
C. Hekimin Tıbbi Müdahaleden Kaçınma ve Hastayı Ret Hakkını Kullanması 
520
1. Hastanın Reddinde Ayrımcılık Yasağı 
525
2. Acil Durumlarda Müdahale Zorunluluğu 
526
3. Hekimin Hastayı Reddetmesine Yol Açan Nedenler 
530
a. Tıbbi Müdahalenin Hekimin Vicdanıyla Çelişmesi 
531
b. Hastanın Tıbbi Müdahale Sürecinde Hekimle İşbirliği Yapmaması 
536
c. Hastanın Ücret Ödememesi 
540
d. Hekim ile Hasta Arasındaki Güven İlişkisinin Sarsılmış Olması 
542
e. Diğer Hastaların Haklarını Koruma Kaygısı 
547
f. Hastanın Enfeksiyon Taşıyıcılığı 
551
E. Defansif Tıp Uygulamaları ve Yol Açtığı Sorunlar 
557
Sonuç 
563
Kaynakça 
589
Kavramlar Dizini 
627