HASTA VE SAĞLIK ÇALIŞANI HAKLARI
§ 2. SAĞLIK ÇALIŞANLARININ HAKLARI VE HAK ARAMA YOLLARI
47
TIP HUKUKUNUN TEMEL KAVRAM VE KURUMLARI
§ 1. HEKİMLİK MESLEĞİNİN İCRASINDA MESLEKİ ÖZERKLİK
67
§ 2. DİKEY VE YATAY İŞBİRLİĞİ
83
§ 3. TIBBİ MÜDAHALELERDE MAHREMİYET
90
§ 4. TIP HUKUKUNDA ZORUNLULUK HALİ
99
TIBBİ MÜDAHALENİN HUKUKA UYGUNLUĞUNUN ŞARTLARI
ÖZELLİK ARZ EDEN TIBBİ MÜDAHALELER
§ 1. ORGAN VE DOKU NAKLİ
223
§ 2. KLİNİK ARAŞTIRMA (İNSAN ÜZERİNDE DENEY VE DENEME)
245
§ 3. ESTETİK MÜDAHALELER
259
§ 5. CİNSİYET DEĞİŞİKLİĞİNE YÖNELİK TIBBİ MÜDAHALELER
271
§7. GELENEKSEL VE TAMAMLAYICI TIBBİ MÜDAHALELER
285
§ 8. KİMYASAL KASTRASYON
293
HEKİM VE HASTANIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
§ 1. HEKİMİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
301
§ 2. HASTANIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
342
HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ, HATALI TIBBİ UYGULAMA VE TAZMİNAT SORUMLULUĞU
§ 1. HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ
345
§2. HATALI TIBBİ UYGULAMA (MALPRAKTİS)
357
§ 3. TAZMİNAT SORUMLULUĞU
403
§ 4. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU
421
§ 1. TIBBİ MÜDAHALENİN CEZA HUKUKU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
423
§ 2. KAMU GÖREVLİSİ SAĞLIK ÇALIŞANLARI BAKIMINDAN SORUŞTURMA İZNİ SÜRECİ
425
§ 3. HEKİMLER TARAFINDAN İŞLENEBİLECEK SUÇLAR VE KABAHATLER
427
II. Kamu Görevlisi Hekimler ile İlgili Uygulama
34
III. Aynı Anda Ceza Soruşturma/Kovuşturması Yapılması Durumu
34
HASTA VE SAĞLIK ÇALIŞANI HAKLARI
I. Müracaat, Şikâyet ve Dava Hakkı
38
II. Hasta Hakları Birimleri ve Hasta Hakları Kurulları
41
§ 2. SAĞLIK ÇALIŞANLARININ HAKLARI VE HAK ARAMA YOLLARI
47
I. Sağlık Çalışanı Hakları
47
A. Haksız Suçlamalara Karşı Hak Arama Yolları
48
B. Güvenlik Hakkının İhlaline Karşı Hak Arama Yolları
49
1. Ceza Hukuku Araçları
49
b. Ceza Muhakemesi Bakımından Özel Düzenlemeler
55
2. Tazminat Hukuku Araçları
56
III. Sağlık Bakanlığı Tarafından Yapılacak Hukuki Yardım
57
IV. Çalışan Güvenliği Genelgesi
60
V. Hekimin Hasta Seçme Hakkı
62
VI. Sağlık Çalışanının Hizmetten Çekilme Hakkı
64
B. Aile Hekimleri Bakımından Uygulama
66
TIP HUKUKUNUN TEMEL KAVRAM VE KURUMLARI
§ 1. HEKİMLİK MESLEĞİNİN İCRASINDA MESLEKİ ÖZERKLİK
67
II. Şifa Garantisi Yasağı
80
§ 2. DİKEY VE YATAY İŞBİRLİĞİ
83
§ 3. TIBBİ MÜDAHALELERDE MAHREMİYET
90
II. Uygulamadaki Sorunlar
94
A. Tıbbi Müdahale Sırasında Diğer Sağlık Çalışanlarının Bulunması
94
B. Koğuş Sisteminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
95
C. Sosyal Medya Paylaşımları
95
E. Tutuklu ve Hükümlülerin Muayenelerinde Mahremiyet Sorunu
96
§ 4. TIP HUKUKUNDA ZORUNLULUK HALİ
99
I. Tıbbi Müdahalenin Bir Sağlık Personeli Tarafından Yapılması
106
3. Öğrencilerin Yaptığı Tıbbi Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu Sorunu
114
C. Sağlık Personeli Olmayan Kimselerin Yaptığı Tıbbi Müdahaleler Nedeniyle Sorumlulukları
117
II. Aydınlatma ve Rıza
118
1. Aydınlatma Çeşitleri
124
a. Otonomi (Karar) Aydınlatması
124
bb. Otonomi Aydınlatmasının Çeşitleri
125
bbb. Teşhis Aydınlatması
126
ccc. Süreç Aydınlatması
127
ddd. Alternatifler Konusunda Aydınlatma
128
eee. Müdahale Yapılmamasının Sonuçları Konusunda Aydınlatma
129
b. Tedavi Aydınlatması (Güvenlik Aydınlatması)
130
bb. Teşhise Yönelik Aydınlatma
131
cc. İlaç ve Tıbbi Malzeme
132
2. Özel Durumlarda Aydınlatma
138
3. Aydınlatılacak Kişi
140
4. Aydınlatma Yükümlüsü
141
5. Aydınlatmanın Zamanı
142
6. Aydınlatmanın Kapsamı
143
7. Aydınlatmanın Şekli
145
b. E–Aydınlatma Formlarının Geçerliliği
148
8. Aydınlatmanın Mümkün Olmaması ve Ameliyat Sırasında Aydınlatma
150
9. Aydınlatma Zorunluluğunun Bulunmadığı Durumlar
151
a. Aydınlatmadan Vazgeçme
151
b. Hastanın Bilgisinin Bulunması
151
c. Aydınlatmanın Olumsuz Etkide Bulunması
152
bb. Tedavisi Olmayan Hastalığın Bildirilmesi
154
e. Aydınlatmanın Uygulanabilir Olmaması
155
10. Aydınlatmanın Geri Alınması, Düzeltilmesi
156
11. Hukuka Aykırı Aydınlatmanın Sonuçları
157
12. Hatalı Aydınlatma ve İspat Sorunları
157
3. Rıza Verme Yetkisi (Rıza Ehliyeti)
164
b. Çocuklar Bakımından Rıza Ehliyetinin Belirlenmesi
166
c. Çocuklarda Kanuni Temsilcinin Tıbbi Müdahaleye Rıza Göstermemesi
171
d. Rıza Yeteneği Bulunmayan Yetişkinlerde Kanuni Temsilcinin Tıbbi Müdahaleye Rıza Göstermemesi
177
5. Rızanın Aranmadığı Haller
179
a. Kamu Sağlığının Korunmasına İlişkin Düzenlemeler
180
bb. Corona Virüs Nedeniyle Alınan Önlemler
181
cc. Genel Önleyici Aşı Zorunluluğu
184
dd. Yeni Doğan Çocuklardan Topuk Kanı Alınması
188
ee. Yurt Dışından Gelenlere Zorla Tıbbi Müdahale Yapılması
188
b. Akıl Hastaları ile İlgili Düzenlemeler
189
c. Ceza Hukukunun Öngörmüş Olduğu Düzenlemeler
192
aa. Ceza Hukuku Yaptırımları
192
bb. Ceza Yargılamasından Kaynaklanan Tıbbi Müdahaleler
194
cc. Ceza İnfaz Kurumlarındaki Tıbbi Müdahaleler
196
d. Diğer Hukuk Dallarındaki Düzenlemeler
199
6. Tıbbi Müdahalenin Rızaya Rağmen Hukuka Aykırılığı
200
b. Ameliyatın Genişletilmesi
204
c. Önceki İrade Açıklamalarının Geçerliliği (Tıbbi Vasiyet)
205
8. Rızayı Sakatlayan Haller
207
9. Rızanın Geri Alınması
208
11. Tıbbi Müdahaleye Rıza Gösterilmemesi Halinde Yapılması Gerekenler
210
D. Aydınlatma ve Rıza Konusundaki Yanılgının Sonuçları
212
III. Tıp Biliminin Verilerine Göre Zorunlu ve Bu Verilere Uygun Tıbbi Müdahale
212
A. Endikasyon (Zorunluluk)
212
2. Tıbbi Endikasyon Olmaksızın Yapılan Tıbbi Müdahaleler
216
a. Deneysel Nitelikli Tıbbi Müdahaleler
218
b. Şekil veya Fonksiyon Değiştirici Tıbbi Müdahaleler
219
c. Üçüncü Kişi Yararına Yapılan Tıbbi Müdahaleler
220
B. Özenli Tıbbi Müdahale
222
ÖZELLİK ARZ EDEN TIBBİ MÜDAHALELER
§ 1. ORGAN VE DOKU NAKLİ
223
II. Hukuksal Temel ve Kapsam
224
III. Organ ve Doku Nakli Çeşitleri
225
A. Ölülerden (Kadavradan) Organ Nakli
225
1. Ölüm Halinin Belirlenmesi
226
2. Kişinin Kendi Geleceğini Belirleme Hakkına Saygı Gösterilmesi
229
3. Beyin Ölümü Tespitinden Sonra Yapılması Gereken İşlemler
234
4. Otopsi mi Nakil mi?
235
5. Organ ve Doku Dağıtımı
238
B. Canlılardan Organ Nakli
239
§ 2. KLİNİK ARAŞTIRMA (İNSAN ÜZERİNDE DENEY VE DENEME)
245
II. İnsan Üzerinde Deney ve Denemenin Hukuka Uygunluğuna İlişkin Koşullar
248
A. İnsan Üzerinde Deneyin Şartları
250
1. Yetişkinler Üzerinde Deneyin Şartları
250
2. Özel Durumlarda Araştırma
251
3. Çocuklar Üzerinde Deneyin Şartları
252
B. İnsan Üzerinde Denemenin Şartları
254
1. Yetişkinler Üzerinde Denemenin Şartları
255
2. Çocuklar Üzerinde Denemenin Şartları
257
§ 3. ESTETİK MÜDAHALELER
259
II. Estetik Müdahalelerde Hekim–Hasta Arasındaki Hukuksal İlişkinin Niteliği
261
III. Tanı İşlemlerinin Hukuksal Niteliği
266
IV. Hukuksal Sorumluluk
268
V. Yasaklar ve Yaptırım
269
§ 5. CİNSİYET DEĞİŞİKLİĞİNE YÖNELİK TIBBİ MÜDAHALELER
271
II. Yapay Döllemenin Şartları
274
III. Yapay Dölleme Neticesinde Oluşan Embriyonun ve Dünyaya Gelen Çocuğun Hukuksal Statüsü
276
A. Yapay Dölleme Neticesinde Ana Rahmi Dışında Oluşturulan Embriyonun Hukuksal Durumu
276
B. Yapay Dölleme Neticesinde Meydana Gelen Çocuğun Hukuksal Durumu
277
IV. Yapay Döllemeye İlişkin Yasaklar
278
VI. Üreme Hücreleri ve Gonad Dokularının Saklanması
283
VII. Embriyoların Dondurulması
284
§7. GELENEKSEL VE TAMAMLAYICI TIBBİ MÜDAHALELER
285
A. Genel Bir Mevzuat İhtiyacı
286
B. Ülkemizdeki Mevcut Durum
287
C. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Alanındaki Mevcut Düzenleme
288
1. Tıbbi Müdahaleyi Yapma Yetkisi
289
§ 8. KİMYASAL KASTRASYON
293
HEKİM VE HASTANIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
§ 1. HEKİMİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
301
II. Hekimin Özen Yükümlülüğü
301
III. Hekimin Kişisel Edim Yükümlülüğü
302
A. Kişisel Edim Kavramı
302
B. Temsil Edilebilir Edimler
303
C. Temsil Edilemeyen Edimler
304
IV. Öykü Alma Yükümlülüğü
306
V. Muayene Yükümlülüğü
307
VI. Teşhis Yükümlülüğü
308
B. Teşhis Yükümlülüğünün İçeriği
309
C. Uzaktan Teşhis Yasağı
311
D. Teşhisi Kontrol Yükümlülüğü
312
VII. Tedavi Yükümlülüğü
312
A. Hukuksal Temelleri
312
a. Hekimin Hastayı Reddetmesi
313
B. Zamanında Tedavi Yükümlülüğü
315
C. Uzaktan Tedavi Yasağı
316
D. Hekimin Tedavi Yükümlülüğünün Sınırları
318
1. Hastanın Tedaviyi Ret Hakkı
318
b. Tedaviyi Ret Hakkının İçeriği
319
2. Hekimin Etkisiz Tedaviyi Sona Erdirme Hakkı
322
VIII. Reçete Yazma Yükümlülüğü
323
IX. Tıbbi Teknik Kullanma Yükümlülüğü
325
A. Tıbbi Teknik Standardın Uygulanması Yükümlülüğü
325
B. Tıbbi Teknik Araçların Bakımı ve Kontrolü
326
X. Kayıt Tutma Yükümlülüğü
326
B. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün İçeriği
327
1. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün Amacı
327
2. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün Kapsamı
328
C. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün İhlalinin Sonuçları
332
D. Kayıtları İnceleme Hakkı
334
2. Kayıtları İnceleme Hakkının Çeşitleri
335
a. Dava Dışı İnceleme Hakkı
335
b. Dava Dolayısıyla İnceleme Hakkı
336
3. Kayıt İnceleme Hakkına İlişkin Diğer Hususlar
337
4. Kayıtların Verilmemesine Karşı Hukuksal Yollar
337
XI. Sır Saklama Yükümlülüğü
339
XII. Organizasyon Yükümlülükleri
340
XIII. Kullanılan Ürün ve İlaçlarla İlgili Yükümlülükler
340
XIV. Mesleki Bilgisini Geliştirme Yükümlülüğü
340
XV. Kimlik Tespiti Yapma Yükümlülüğü
341
§ 2. HASTANIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
342
HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN
HUKUKSAL NİTELİĞİ, HATALI TIBBİ UYGULAMA VE
§ 1. HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ
345
A. Bağımsız Çalışan Hekim ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
345
B. Aile Hekimi ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
348
C. Hastane ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
349
1. Özel Hastane ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
349
2. Kamu Hastanesi ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
351
II. Görevli Yargı Yeri
352
B. Yargıtay Kararları
353
1. Bağımsız Çalışan Hekimler Bakımından
356
2. Özel Hastaneler Bakımından
356
3. Kamu Hastaneleri Bakımından
356
4. Yeni Tüketici Kanunu ile Yapılan Değişiklik
356
§2. HATALI TIBBİ UYGULAMA (MALPRAKTİS)
357
B. Tıbbi Standarttan Sapma: Yeni Yöntemler
366
III. Uygulama Hatası (Tıbbi Hata)
368
B. Hata (Malpraktis) Örnekleri
370
b. Eksik Ön Muayene ve Yetersiz Hasta Öyküsü Alma
375
c. Teşhise Yönelik Gerekli Tetkiklerin Yapılmaması
376
a. Müdahalenin Yapılmaması
378
b. Hasta Vücudunda Yabancı Madde Unutulması
379
c. Yanlış Tedavi Yöntemi Seçme
381
d. Gerekli Testlerin Yapılmaması
382
e. Yanlış İlaç, Hasta Karıştırma, Yanlış Taraf Cerrahisi
383
f. Enfeksiyon ve Hijyen Kurallarına Uyulmaması
385
3. Tedavi Sonrası Yükümlülüklerin İhlali
386
4. Organizasyon Kusuru
388
6. Hekimin Uygulama Hatasını Hastaya Bildirme Yükümlülüğü
400
7. Hatalı Tıbbi Uygulamanın Belirlenmesi (Bilirkişi)
400
§ 3. TAZMİNAT SORUMLULUĞU
403
I. Özel Hukukta Tazminat Sorumluluğu
404
B. Tazminat Sorumluluğunun Şartları
404
D. Hastanın Kusurunun Tazminata Etkisi
410
G. Sorumsuzluk Anlaşmaları
413
II. İdare Hukukunda Tazminat Sorumluluğu
413
A. Tazminatın Şartları
414
a. Zararın Nitelikleri
414
aa. Zarar Gerçek ve Kesin Olmalıdır
414
bb. Zarar Özel Olmalıdır
415
cc. Zarar Para ile Takdir Edilebilir Olmalıdır
415
(1) Ölüm Nedeniyle Oluşan Zarar
415
(c) Ölenin Yardımından Yoksunluk Zararı
416
(2) Yaralama Nedeniyle Oluşan Zarar
416
(1) Ölüm Nedeniyle Oluşan Zarar
417
(2) Yaralama Nedeniyle Oluşan Zarar
417
§ 4. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU
421
I. Tıbbi Hatalara İlişkin Davalarda Hukuki Başvuru Yollarının Tüketilmiş Olması Şartı
421
§ 1. TIBBİ MÜDAHALENİN CEZA HUKUKU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
423
§ 2. KAMU GÖREVLİSİ SAĞLIK ÇALIŞANLARI BAKIMINDAN SORUŞTURMA İZNİ SÜRECİ
425
§ 3. HEKİMLER TARAFINDAN İŞLENEBİLECEK SUÇLAR VE KABAHATLER
427
I. Kasten Öldürme ve Yaralama Suçları
428
B. Aydınlatma, Rıza ve Kasten Öldürme/Yaralama Suçları
431
C. Hekimin Hastanın Ölümüne Yardımı (Ötanazi)
432
2. Çeşitli Ötanazi Türleri ve Hukuksal Sonuçları
434
II. Kasten Öldürmenin İhmali Davranışla İşlenmesi
438
III. Taksirle Öldürme ve Yaralama Suçları
444
A. Taksirle Öldürme ve Yaralama Suçlarına İlişkin Müşterek Açıklamalar
445
1. Ön Açıklama: Aydınlatma, Rıza ve Malpraktis İlişkisi
446
4. Neticenin Öngörülebilir Olması ve Bilinçli–Basit Taksir Ayırımı
449
5. Özen Yükümlülüğünün İhlali
451
6. Özen Yükümlülüğü İhlalinin Tespiti
452
B. Taksirle Öldürme Suçu
453
C. Taksirle Yaralama Suçu
454
IV. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama
456
V. Hasta ile Cinsel İlişki Kurma
457
VI. İnsan Üzerinde Deney ve Denemenin Cezalandırılabilirliği
458
VII. Organ veya Doku Nakli ve Ceza Sorumluluğu
464
A. Organ veya Doku Naklinin ve Ticaretinin Cezalandırılabilirliği
464
B. Organ ve Doku Nakli Kanunu ve Türk Ceza Kanunu İlişkisi
466
C. Organ veya Doku Ticareti Suçu
472
E. Hukuka Uygunluk Nedenleri
482
1. Süre Esaslı İsteğe Bağlı Rahim Tahliyesi
483
2. Çocuk ile Onu Takip Edecek Nesiller Açısından Ağır Maluliyet (Özürlülük Endikasyonu)
484
G. Teşebbüs ve İştirak
486
IX. Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu
491
X. Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme (Sır Saklama Yükümlülüğünün İhlali) Suçu
492
a. Kişisel Veri Kavramı
493
b. Kişisel Verilerin Kapsamı
495
d. Maddi Unsuru Oluşturan Eylemler
498
3. Hukuka Uygunluk Nedenleri
499
b. Bildirme Yükümlülüğü
500
XII. Belgede Sahtecilik
508
B. Kamu Görevlisi Tarafından İşlenen Sahtecilik Suçu
509
C. Kamu Görevlisi Olmayan Sağlık Mesleği Mensubunun Belgede Sahteciliği
511
XIII. Çocuğun Soybağını Değiştirme Suçu
515
B. İrtikap ile Rüşvet Suçu Arasındaki Farklar
523
XVI. Görevi Kötüye Kullanma
523
A. Görevin Gereklerine Aykırı Hareket Etmek Suretiyle, Kişilerin Mağduriyetine veya Kamunun Zararına Neden Olmak ya da Kişilere Haksız Bir Menfaat Sağlamak
524
B. Görevin Gereklerini Yapmakta İhmal veya Gecikme Göstererek, Kişilerin Mağduriyetine veya Kamunun Zararına Neden Olmak ya da Kişilere Haksız Bir Menfaat Sağlamak
526
C. Kişilerin Mağduriyetine veya Kamunun Zararına Neden Olmak ya da Kişilere Haksız Bir Menfaat Sağlamak Koşulu
529
D. Yükümlülüklerin Çatışması
530
XVII. Kamu Görevlisinin Ticareti Suçu
531
XVIII. Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi
532
B. Korunan Hukuksal Yarar ve Suçun Konusu
537
C. Suçun Faili ve Mağduru
537
F. Hukuka Aykırılık Unsuru
542
G. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
543
XX. Hekim Olmadığı Halde Hasta Tedavi Etme veya Hekim Unvanını Takınma
543
B. Bazı Normlara Aykırılık
547
C. Yetkisiz Diş Hekimliği Yapmak
548
D. Sağlık Meslek Mensubu Gibi Çalışmak veya Unvanı Takınmak
549
E. Hastanın Rızası Olmaksızın Tıbbi Müdahale Yapmak
549