Bağımsız Devletler Topluluğu

1991 yılı sonunda Sovyetler Birliği dağıldı ve toprakları üzerinde beşi Türk kökenli olmak üzere onbeş bağımsız devlet ortaya çıktı.bu değişim Türkiye'nin önüne çok büyük bir fırsat çıkardı.... Soğuk savaş döneminde Türkiye'nin siyasal ortamında Sovyetlerle ilgilenen entelektüeller ya Komünistlikle ya da Turancılıkla itham diliyordu. Bu nedenle beş yüz yıllık kuzey komşumuz hakkında sağlıklı çok az şey biliyorduk. THY'nin düzenlediği ilk seferle 1990 yazında Azerbaycan'a gittiğimde Sovyet sisteminin köhneleşmişliğini görme yanında bu ülkeyi ne kadar az tanıdığımızı da anlama fırsatı buldum.

Azeri meslektaşlarım Sovyet Birliği'ni çöküşe götüren asıl faktörü, Gorbaçov'la birlikte dışarıda kendilerine gösterilenden farklı bir dünya olduğunun farkına varmaları olarak izah ediyorlardı. Bir Azeri profesörün ifadesiyle Sovyetleri "tabak anten" yıkmıştı. Ben de onlara Sovyetlerin bize anlatılan kadar korkunç bir güç olmadığı yönündeki tespitlerimi aktardım. 1991 yılı sonunda Sovyetler Birliği dağıldı ve toprakları üzerinde beşi Türk kökenli olmak üzere on beş bağımsız devlet ortaya çıktı. Bu değişim Türkiye'nin önüne çok büyük bir fırsat çıkardı. ABD başta olmak üzere Batılı ülkelerin liderleri Türkiye'yi yeni bağımsız cumhuriyetlere model olarak gösterdiler. Fakat Türk siyasilerinin de itiraf ettikleri gibi Türkiye bu değişime hazırlıksız yakalanmıştı ve bu tarihi fırsat değerlendirilemedi. Belirlenen çoğu hedef ise, sadece söylemde kaldı.

Türkiye'nin hazırlıksızlığının ve başarısızlığının en önemli nedeni bilgi eksikliğiydi. Bu nedenle asistanım Fırat Purtaş'ı eski Sovyet coğrafyasına yönelik çalışmaya teşvik ettim. Fırat, Rusça öğrendi ve yüksek lisansını Rusya Federasyonu'nda tamamladı. Doktorada ise, bir başka fenomen olan Bağımsız devletler Topluluğu'nu tez konusu olarak aldı. Bu kitap, danışmanı olarak benim de titizlikle incelediğim Fırat Purtaş'ın doktora çalışmasıdır. Bu çalışmada, Rus kimliğini ve onun yansıması olan dış politikayı anlama açısından Rus siyasi, sosyal ve kültür tarihinin genel bir özetini; Sovyetler Birliği'nin dağılma sürecinde meydana gelen önemli olayları; Gorbaçov ve Yeltsin arasındaki iktidar mücadelesini; Bağımsız Devletler Topluluğu'nun kuruluşu, örgüt bünyesindeki siyasi ve ekonomik işbirliğinin gelişimini; Soğuk savaş sonrası Rus dış politikasını; Rusya'daki Atlantikçilik ve Avrasyacılık tartışmalarını; Rusya'nın "yakın çevre" politikasını; GUAM ve Kolektif Güvenlik Örgütü gibi BDT içindeki alt bölgesel oluşumları ve BDT ile ilgili daha pek çok konuyu bulacaksınız. (Tanıtım Bültenin’den)