Dördüncü Baskıya Önsöz
11
İDARİ YARGININ TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ VE
TÜRK İDARİ YARGI TEŞKİLATI
I. YARGI İŞLEVİ, İDARİ YARGI VE TÜRK İDARİ YARGISI
23
A. İdarenin Denetlenmesi ve İdarenin Yargısal Denetimi
23
1. Genel Olarak İdarenin Denetlenmesi
23
2. İdarenin Yargı Dışı Denetimi
27
a. İdarenin İç Denetimi
27
b. İdarenin Dış Denetimi
29
3. İdarenin Yargısal Denetimi, Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı
37
a. Genel Olarak İdarenin Yargısal Denetimi
37
b. Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı İlkesi
38
b1. Hâkimin Çekinmesi ve Hâkimin Reddi
42
b1a. Hâkimin Çekinmesi (=Hâkimin Davaya Bakmasının Yasak Olması)
43
b2. Çekilme ve Reddin Karara Bağlanması
52
B. İdari Yargıya İlişkin Genel Bilgiler
56
C. Türkiye’de İdari Yargı Teşkilatının Yapısı ve İşleyişinin Tarihsel Gelişimi
63
D. Türk İdari Yargısının Genel Özellikleri
66
E. İdari Yargılama Hukukunun Özellikleri
70
1. İdari Yargıda Geçerli Olana Anayasal Yargılama İlkeleri
73
a. Usul Ekonomisi İlkesi
73
b. Adil Yargılanma Hakkı
76
c. Aleni Yargılama ve Gerekçe İlkesi
77
2. İYUK’da Öngörülen İlkeler
81
a. Yazılılık ve Evrak Üzerinde İnceleme İlkesi
81
b. Delil Serbestîsi İlkesi
83
c. Re’sen İnceleme (=Kendiliğinden Araştırma/Tetkik) İlkesi
86
d. Yerindelik Denetiminin Yapılamazlığı İlkesi
93
e. Hukuk Muhakemesi Kanunu’na Yapılan Atıfların İdari Yargının Bünyesine Uygunluğu Ölçüde Uygulanması İlkesi
94
f. Taleple Bağlılık İlkesi
96
3. İçtihadın Öngördüğü İlke: Usuli Kazanılmış (=Müktesep) Hak İlkesi
97
II. İDARİ YARGININ GÖREV ALANI
102
A. İdari Yargının Görev Alanına Giren Konular
102
B. İdari Yargının Görev Alanı Dışında Kalan Konular
105
III. İDARİ YARGI MERCİİLERİ
123
A. İlk Derece Mahkemeleri
123
3. Bölge İdare Mahkemeleri (=İstinaf Mahkemeleri)
125
b. Bölge İdare Mahkemeleri Dairelerinin Görevleri
126
B. İdari Yargı Düzeninin Üst Derece Mahkemesi (Yüksek Mahkemesi): Danıştay
129
1. Danıştay’ın İlk Derece Mahkemesi Olarak Baktığı Davalar
131
2. Danıştay’ın İç Yapılanması
134
3. Danıştay 1. Dairesi’nin Görevleri
136
İDARİ YARGININ GÖREV ALANI VE
I. İDARİ YARGININ GÖREV ALANI VE DENETİM SINIRI
137
A. İdari Yargının Görev Alanı
137
B. İdari Yargının Görev Alanının Belirlenmesinde Kullanılan Ölçütler
138
2. Kamu Hizmeti Ölçütü
141
C. İdari Yargının Denetiminin Sınırı
142
3. Yargı Yetkisinin Kullanılmasına Getirilen Sınırlamalar
146
b. Anayasa’nın 125. Maddesi Düzenlemesinin Anlam ve Kapsamı
149
II. ADLİ VE İDARİ YARGI KOLLARI ARASINDAKİ GÖREV VE HÜKÜM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ: UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
161
B. Uyuşmazlık Mahkemesi’nin Yetkileri
163
a. Olumlu Görev Uyuşmazlığı
163
b. Olumsuz Görev Uyuşmazlığı
165
C. Uyuşmazlık Çıkarılamayacak Durumlar ve Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarının Sonuçları
167
İDARİ YARGILAMA USULÜNDE DAVA TÜRLERİ
I. İPTAL DAVASI VE YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARI
170
A. İptal Davası Tanımı ve Özellikleri
170
B. İptal Davasının Ön Koşulları
183
1. İptal Davasında Göreve İlişkin Koşullar
183
2. Bağlantılı Davalar
186
3. İptal Davasında Yetkiye İlişkin Koşullar
191
a. Genel Yetki Kuralı
191
b. Özel Yetki Kuralları
193
b1. Kamu Görevlilerine İlişkin Özel Yetki Kuralları
193
b2. Taşınmaz Mallara İlişkin Özel Yetki Kuralları
195
b3. Taşınır Mallara İlişkin Özel Yetki Kuralları
196
b4. Vergi Davalarında Yetki Kuralları
196
b5. Tam Yargı Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
197
4. İptal Davasında Süreye İlişkin Koşullar
199
5. İptal Davasının Konusuna İlişkin Koşullar
207
6. İptal Davasının Davacıya İlişkin Koşulları
208
7. İptal Davasının Davalıya İlişkin Koşulları
230
8. İptal Davasının Biçimine (=Şekline) İlişkin Koşullar
232
9. İptal Davasının Esasına İlişkin Koşullar
233
C. İptal Davasının Sonuçları
233
1. İptal Davasının Reddedilmesinin Sonuçları
234
2. İptal Kararı Verilmesinin Sonuçları
235
D. İptal Davasının Esasın İncelenmesi
236
1. İdari İşlemlerin Tanımı ve Özellikleri
236
b. İdari İşlemlerin Özellikleri
244
b1. İdari İşlemler Kural Olarak İdari Makamlar Tarafından Kamu Gücüne Dayanılarak Yapılır
244
b2. İdari İşlemler Tek Yanlı İrade Açıklamasıdır
245
b3. İdari İşlemler İcrailik (=Etkili Karar Olma, Lazimul İcra) Niteliğini Taşır ve Re’sen İcra Edilebilir
246
b4. İdari İşlemler Hukuka Uygunluk Karinesinden Yararlanır ve Yargısal Denetime Tabidir
254
2. İdari İşlemin Unsurları
256
a1a. Kişi Yönünden Yetki
257
a1aa. Fiili Memur Teorisi
258
a1ac. Yetki ve İmza Devri
260
a1b. Konu Yönünden Yetki
262
a1c. Yer Yönünden Yetki
263
a1d. Zaman Yönünden Yetki
264
a2. Yetkide Paralellik İlkesi
264
a3. Yetki Unsurunda Sakatlık Halleri
267
a3a. Fonksiyon (=Görev) Gaspı
267
a3c. Yetki Tecavüzü (=Aşımı)
271
b. Şekil (=Biçim, Usul ve Prosedür) Unsuru
272
c. Sebep (=Neden) Unsuru
280
e. Amaç (=Maksat) Unsuru
284
f. Takdir Yetkisi ve Bağlı Yetki
288
3. İdari İşlemlerin Sona Ermesi
292
a. İdari İşlemi Yapan İdarenin İradesi Dışında Gerçekleşen Sona Erdirici Nedenler
292
b. İdari İşlemin Kendiliğinden Sona Ermesi
293
c. İdari İşlemi Yapan İdarenin İradesine Bağlı Olarak Gerçekleşen Sona Erdirici Nedenler
294
E. Yürütmeyi Durdurma Kararı
298
1. Yürütmeyi Durdurma Kararının Verilmesinin Şekli Koşulları
301
2. Yürütmeyi Durdurma Kararı Verilmesinin Esasa İlişkin Koşulları
303
3. Temyiz veya İstinaf İstemlerinde Yürütmenin Durdurulması
306
4. Yürütmeyi Durdurma Kararlarının Hukuki Niteliği
306
5. Yürütmeyi Durdurma İstemleri Hakkında Verilen Kararların Denetimi
309
A. İptal Davalarının Tam Yargı Davaları ile Karşılaştırılması
311
B. Tam Yargı Davalarının Ön Koşulları
312
C. Tam Yargı Davalarında Yetkili Yargı Yerleri
312
D. Tam Yargı Davalarının Konusuna İlişkin Koşulları
313
E. Tam Yargı Davalarının Davacıya İlişkin Koşulları
318
F. Tam Yargı Davalarının Davalıya İlişkin Koşulları
318
G. Tam Yargı Davalarının Biçime (=Şekle) İlişkin Koşulları
319
H. Tam Yargı Davalarının Süreye İlişkin Koşulları
320
I. Tam Yargı Davasının Esası ve Sorumluluk Nedenleri
327
1. Genel Olarak İdarenin Sorumluluğu
327
2. İdarenin Sorumluluğun Şartları
334
b1. Zarar, Gerçek ve Kesin Olmalıdır
341
b2. Zarar Özel Olmalıdır
343
b3. Zarar, Meşru Bir Menfaat ya da Hakka Yönelik Olmalıdır
343
b4. Zarar, Maddi ya da Manevi Nitelikte Olabilir
343
b5. Zarar, Parayla Takdir Edilebilen Bir Zarar Olmalıdır
344
b6. Zarar, Anormal Olmalıdır
347
c. Nedensellik Bağı (= Sebep–Sonuç İlişkisi, İlliyet Bağı/Rabıtası)
348
3. Sorumluluğun Kalkması veya Azalması
349
a. Zorlayıcı Nedenler (=Mücbir Sebep, Force Majeur)
349
b. Beklenmeyen Durumlar (=Umulmayan Hal, Kaza, Cas Fortuit)
350
c. Zarar Görenin Kusuru
351
d. Üçüncü Kişinin Kusuru
353
a. Hizmet Kusurunun Özellikleri
361
a1. Hizmet Kusuru, Nesnel (=Objektif Niteliği Haiz) ve Anonimdir
362
a2. Hizmet Kusuru, Genel ve Asli Sorumluluk Türüdür
363
a3. Hizmet Kusuru, Olaylara Göre Değişen, Esnek Bir Kavramdır
363
b. Hizmet Kusuru Sayılan Haller
364
b1. Hizmetin Kötü İşlemesi
364
b2. Hizmetin Geç İşlemesi
367
b3. Hizmetin Hiç İşlememesi
367
c. Hizmet Kusuru – Kişisel (=Şahsi) Kusur Ayrımı
368
5. İdarenin Kusursuz Sorumluluğu
376
a. Risk İlkesi (=Muhataralı Faaliyet, Tehlike Sorumluluğu, Hasar Kuramı)
379
a1. Mesleki Risklerden Doğan Sorumluluk
380
a1a. Daimi Kamu Görevlilerinin Görevleri Nedeniyle Doğan Sorumluluk
382
a1b. Geçici Olarak Kamu Görevlerine Katılanların Görevleri Nedeniyle Doğan Sorumluluk
383
a2. Sosyal Risk İlkesi
383
b. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi
387
c. Bayındırlık Hizmetlerine Katılanların Özel Durumuna Göre Sorumluluk
389
d. Hukuka Uygun İdari İşlemlerden Dolayı Sorumluluk
389
İ. Tam Yargı Davalarının Sonuçları
391
İDARİ YARGI DAVALARINDA UYUŞMAZLIĞIN
I. İDARİ YARGI DAVALARININ İNCELENMESİ
393
II. DİLEKÇELERDE YER ALACAK HUSUSLAR, VERİLECEĞİ MERCİİLER VE DİLEKÇELERİN MAHKEME TARAFINDAN ALINMASI USULÜ
394
III. DİLEKÇELER ÜZERİNDE İLK İNCELEME
397
B. İdari Merci Tecavüzü
400
D. İdari Davaya Konu Olacak Kesin ve Yürütülmesi Gereken Bir İşlem Olup Olmadığı
404
G. Dilekçede Eksiklik Olup Olmadığı
409
H. Tek Dilekçeyle Birden Fazla İşleme Karşı Dava Açılması ve Birden Fazla Kişinin Ortak Dilekçeyle Dava Açması
410
V. AÇIKLAMA VE YANLIŞLIKLARIN DÜZELTİLMESİ
420
VI. DAVA AÇMANIN HUKUKSAL SONUÇLARI
421
VII. İVEDİ YARGILAMA USULÜ
424
A. İvedi Yargılama Usulü Uygulaması
433
2. Üst Makama Başvuru
433
3. İlk İnceleme ve Savunma
434
4. Yürütmeyi Durdurma Kararı
434
B. Karar Verme Aşaması
434
KARARLARA KARŞI BAŞVURU YOLLARI
I. OLAĞAN BAŞVURU YOLLARI (=OLAĞAN KANUN YOLLARI)
441
2. İstinaf Kanun Yolunun Temyizden Farkları
448
3. İstinafa Konu Edilemeyecek Kararlar
449
4. İstinafa Başvuruda Bulunabilecekler
451
6. İstinaf Başvurusunun Süresi ve Şekli
455
7. İstinaf Yoluna Başvurulmasının Mahkeme Kararlarının İcrasına Etkisi
456
8. İstinaf İncelemesi Sonucu Verilebilecek Kararlar
457
1. Temyiz Edilemeyecek Kararlar
464
2. Temyiz Edilebilecek Davalar ve Başvuru Süreleri
465
3. Temyiz Başvurusunun Şekli
467
4. Temyiz İncelemesi Sonucu Verilebilecek Kararlar
468
II. OLAĞANÜSTÜ BAŞVURU YOLLARI (=OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI)
469
A. Kanun Yararına Temyiz
469
B. Yargılamanın Yenilenmesi
472
III. KARARLARIN UYGULANMASI
474
Yararlanılan ve Başvurulabilecek Temel Kaynaklar
487