Biyogüvenlik Kanunu Çerçevesinde
Hukuki Sorumluluk Dr. Zehra Gizem Ateş  - Kitap

Biyogüvenlik Kanunu Çerçevesinde Hukuki Sorumluluk

1. Baskı, 
Ekim 2020
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
220
Barkod:
9789750263545
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Kitabın Fiyatı:
330,00
İndirimli (%82):
59,00
Stoktan hemen gönderilir.
Kitabın Açıklaması
Bu eserde 26.09.2010 tarihinde yürürlüğe giren 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanunu md. 14 uyarınca, genetiği değiştirilmiş organizma ve ürünleriyle ilgili faaliyette bulunanların hukuki sorumluluğu, İsviçre ve Alman Gen Teknik Kanunları ile karşılaştırmalı olarak ele alınmaktadır. AB uyum yasaları kapsamında ihdas edilen Biyogüvenlik Kanunu, Cartagena Biyogüvenlik Protokolü'nde yer alan ihtiyat ilkesine dayanmaktadır. İlkenin AB hukukundaki yeri ve bazı ülke mevzuatlarında biyogüvenlik kavramının gelişimi, biyogüvenlik alanındaki yasal düzenlemeler incelenmiştir. Biyogüvenlik kavramının ülkemizde gelişimi, Biyogüvenlik Kanunu ihdas edilmeden önce ülkemizde yer alan yasal düzenlemeler belirtilmiştir.
Genetiği değiştirilmiş organizma ve hukuki sorumlulukla ilgili kavramlar, Biyogüvenlik Kanunu ve Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmelik çerçevesinde incelenmiştir. Biyogüvenlik Kanunu md. 14'de yer alan sorumluluğun hukuki niteliği belirlendikten sonra sorumluluğun şartları açıklanmıştır. GDO'larla ilgili faaliyette bulunanlar hakkında faaliyet türleri, zarar türleri, ihtiyat ilkesi ve uygulanması, uygun illiyet bağının varlığı ve uygun illiyet bağının kesilmesi, ispat yükü incelenmiştir.
Sorumluluğun sonuçları bakımından ise tazminatın belirlenmesi, kapsamı, tazminata üst sınır getirilmesi gerekliliği, zorunlu sigorta yaptırılması önerisi, hak düşürücü süre yer almaktadır. Son olarak cezai yaptırımlar yer almaktadır.
Kitabın Konu Başlıkları
.
İsviçre ve Alman Gen Teknik Kanunu ile Karşılaştırmalı
.
GDO ve Ürünleriyle İlgili Faaliyette Bulunanların Hukuki Sorumluluğunun Şartları
.
Her Türlü Zarardan Sorumluluk ve Zararsız Sorumluluk
.
İhtiyat İlkesi ve Uygulaması
.
GDO ve Ürünleriyle İlgili Faaliyette Bulunanların Hukuki Sorumluluğunda Tazminatın Belirlenmesi, İspat Yükü, Sigorta Sisteminin Gerekliliği, Müteselsil Sorumluluk, Uygun İlliyet Bağının Kesilmesi, Hak Düşürücü Süre
.
Cezai Yaptırımlar
Kitabın İçindekileri
PROF. DR. TURGUT ÖZ’ÜN SUNUŞ YAZISI 
7
Önsöz 
9
Kısaltmalar 
15
GİRİŞ 
17
1. BÖLÜM
BİYOGÜVENLİK KAVRAMININ ULUSAL VE
ULUSLARARASI HUKUKLARDA GELİŞİMİ
1. DÜNYADA BİYOGÜVENLİK KAVRAMININ GELİŞİMİ 
21
1.1. Stockholm Bildirgesi’nin Getirdikleri: İhtiyat İlkesi 
22
1.1.1. İhtiyat İlkesinin Tanımlanması 
22
1.1.2. İhtiyat İlkesine Yöneltilen Eleştiriler 
24
1.1.3. İhtiyat İlkesinin Ortaya Çıkışı 
25
1.1.4. AB Hukukunda İhtiyat İlkesi 
27
1.1.5. Yargı Kararlarında İhtiyat İlkesi 
28
1.1.6. İhtiyat İlkesinin Temelleri 
30
1.1.7. İhtiyat İlkesinin İçeriği ve Uygulanması 
31
1.2. Birleşmiş Milletler Biyoçeşitlilik Sözleşmesi 
35
1.3. Cartagena Biyogüvenlik Protokolü 
38
2. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALARA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER 
43
2.1. Genel Olarak 
43
2.2. Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların Kapalı Kullanımı 
45
2.3. Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların Çevreye Kasıtlı Bırakılması 
47
2.3.1. Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların Deneysel Amaçlarla Çevreye Bırakılması 
49
2.3.2. Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların Piyasaya Sürülmesi 
51
2.4. Genetiği Değiştirilmiş Gıda ve Yemler 
54
2.5. Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların İzlenebilirliği ve Etiketlenmesi 
56
3. BAZI ÜLKE MEVZUATLARINDA GDO İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER 
58
3.1. Amerika Birleşik Devletleri 
58
3.2. Kanada 
61
3.3. Fransa 
62
3.4. İsviçre 
65
3.5. Almanya 
68
4. ÜLKEMİZDE DURUM 
69
4.1. Biyogüvenlik Alanında Kanun Çıkarmaya Yönelten Düşünceler 
69
4.2. 5977 Sayılı Biyogüvenlik Kanunu’ndan Önce GDO’larla İlgili Yürürlükte Olan Yasal Düzenlemeler 
71
4.3. 5977 Sayılı Biyogüvenlik Kanunu’nun Yürürlüğe Girmesi 
74
2. BÖLÜM
BİYOGÜVENLİK KANUNU’NUN ÇERÇEVESİ VE
İLGİLİ KAVRAMLAR
1. 5977 SAYILI BİYOGÜVENLİK KANUNU’NA GÖRE BİYOGÜVENLİK KAVRAMI 
77
1.1. Gıda Güvenliği 
78
2. 5977 SAYILI BİYOGÜVENLİK KANUNU’NA GÖRE GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMA (GDO) KAVRAMI 
82
2.1. GDO’nun Tanımı 
82
2.2. GDO’nun Kullanım Amaçları 
84
2.3. GDO’nun Potansiyel Yararları 
87
2.4. GDO’nun Potansiyel Zararları 
88
2.5. Bilinmeyen Korkular 
91
3. 5977 SAYILI BİYOGÜVENLİK KANUNU’NA GÖRE GDO ÜRÜNLERİ KAVRAMI 
92
4. 5977 SAYILI BİYOGÜVENLİK KANUNU’NA GÖRE İŞLEME, İZLEME, KAPALI ALANDA KULLANIM KAVRAMLARI 
93
5. 5977 SAYILI BİYOGÜVENLİK KANUNU’NA GÖRE RİSK DEĞERLENDİRME, RİSK YÖNETİMİ VE RİSK İLETİŞİMİ KAVRAMLARI 
94
6. 5977 SAYILI BİYOGÜVENLİK KANUNU’NA GÖRE MUAMELE İŞLEMİ VE İLGİLİLER KAVRAMLARI 
94
7. BİYOGÜVENLİK KANUNU’NUN UYGULAMA ALANI 
96
3. BÖLÜM
SORUMLULUĞUN NİTELİĞİ VE ŞARTLARI
1. SORUMLULUĞUN NİTELİĞİ 
107
1.1. Kusursuz Sorumluluk Hallerini Gerektiren Sebepler 
107
1.2. Tehlike Sorumluluğunun Temelinde Yatan Düşünceler 
108
1.3. TBK md. 71’in Uygulanma Şartları 
110
1.4. Biyogüvenlik Kanunu md.14’de Yer Alan Düzenlemenin Hukuki Niteliği 
114
1.5. Biyogüvenlik Kanunu md.14’ün TBK md. 71 ile Karşılaştırılması 
117
2. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI 
118
2.1. Faaliyet Bakımından 
118
2.1.1. Hukuka Uygun İzinli Faaliyetler Bakımından 
118
2.1.1.1. Gelişim Riski 
119
2.1.1.2. İzinli Faaliyetler Bakımından Fedakarlığın Denkleştirilmesi İlkesi Uygulanabilir mi? 
123
2.1.2. İzin Alınmadan Yapılan Faaliyetler Bakımından 
125
2.1.3. Yasak Faaliyetler Bakımından 
126
2.2. Zarar Bakımından 
130
2.2.1. Talep Edilebilecek Zarar Türleri 
130
2.2.2. Her Türlü Zarardan Sorumluluk 
134
2.2.3. Zararsız Sorumluluk 
136
2.3. İhtiyat İlkesine Aykırılık Bakımından 
138
2.3.1. Tedbir Alma Yükümlülüğü 
140
2.3.2. Masraflar 
143
2.3.3. Masraftan Sorumlu Olanlar 
146
2.4. Uygun İlliyet Bağının Varlığı Bakımından 
149
2.4.1. Zararın GDO’lardan Kaynakladığının Kabul Edilmesi İçin Aranan Şartlar 
150
2.4.1.1. Zararın Organizmaların Sahip Olduğu Yeni Özelliklerden Kaynaklanması 
152
2.4.1.2. Zararın Organizmaların Yeniden Üretiminden veya Değiştirilmesinden Kaynaklanması 
154
2.4.1.3. Zararın Organizmaların Değiştirilmiş Materyalinin Başka Organizmalara Geçişinden Kaynaklanması 
155
2.4.2. Uygun İlliyet Bağının Kesilmesi 
156
2.4.2.1. Mücbir Sebep 
157
2.4.2.2. Covid–19 Pandemisinin Sorumluluk Üzerine Etkisi 
159
2.4.2.3. Zarar Görenin Ağır Kusuru 
163
2.4.2.4. Üçüncü Kişinin Kusuru 
164
2.4.2.5. İsviçre, Avusturya ve Alman Gen Teknik Kanunu’ndaki Düzenleme 
164
3. İSPAT YÜKÜ 
165
3.1. Genel Olarak 
165
3.2. Alman Gen Teknik Kanunu’nda İspat Kolaylıkları 
167
3.3. İsviçre Gen Teknik Kanunu’nda İspat Kolaylıkları 
169
3.4. Avusturya Gen Teknik Kanunu’nda İspat Kolaylıkları 
170
3.5. Fransız Çevre Hukukunda İspat Kolaylıkları 
170
3.6. Biyogüvenlik Kanunu’nda İspat Kolaylıkları Getirilmesinin Gerekliliği 
171
4. BÖLÜM
SONUÇ VE YAPTIRIMLAR
1. MÜTESELSİL SORUMLULUK DOĞURMASI 
175
2. TAZMİNATIN BELİRLENMESİ VE KAPSAMI 
178
2.1. Davacı ve Davalının Belirlenmesi 
178
2.2. Dava Konusu Zarar Türünün Belirlenmesi 
178
2.3. Zarar Miktarının Belirlenmesi 
181
2.4. İsviçre Gen Teknik Kanunu’nda Yer Alan Düzenleme 
183
2.5. Zararın Kapsamının Belirlenmesi 
184
2.6. Biyogüvenlik Kanunu’na Göre Zorunlu Sigorta Sistemi Gerekliliği 
187
3. HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE 
190
3.1. Sürenin Niteliği ve Eleştirimiz 
190
3.2. Sürenin Uzunluğu ve Eleştirimiz 
191
3.3. İsviçre Gen Teknik Kanunu’nda Yer Alan Düzenleme 
192
4. CEZAİ YAPTIRIMLAR 
193
SONUÇ 
197
Kaynakça 
203
Kavram Dizini 
217