B. Yargı Denetiminde Uygulanan Sistemler
25
1. Yargı Birliği Sistemi
25
2. Yargı Ayrılığı Sistemi (İdari Yargı Sistemi)
25
aa. Danıştay Biçiminde Örgütlenme
26
ab. Mahkeme Biçiminde Örgütlenme
26
ba. Geniş Görevli Olma
26
C. Ülkemizde İdari Yargı Sistemi
27
c. 1982 Yılında Yapılan Yasal Düzenlemeler
27
I. İDARİ YARGI DENETİMİNİN KAPSAMI
29
1. Kavram ve Tarihsel Süreç
29
2. Pozitif Hukukumuzda Durum
29
a. Anayasa Gereğince Yargısal Denetim Dışında Tutulan İşlemler
29
b. Yasalar Gereğince Yargısal Denetim Dışında Tutulan İşlemler
31
C. Yargı Kısıntıları (Siyasal Tasarruflar)
32
II. İDARİ YARGI DENETİMİNİN SINIRLARI
33
1. Hukuka Uygunluk Denetimiyle Sınırlı Olması
33
2. Yürütme Görevinin Yerine Getirilmesini Kısıtlayamayacağı
34
3. İdari Eylem ve İşlem Niteliğinde veya Takdir Yetkisini Kaldıracak Biçimde Yargı Kararı Verilemeyeceği
34
B. Bağlı Yetki ve Takdir Yetkisi
34
b. Takdir Yetkisinin Sınırları ve Yargısal Denetimi
37
ba. Eşitlik İlkesine Uygunluk
37
bb. Kamu Yararı ve Hizmet Gereklerine Uygunluk
37
bc. Yasalara ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerine Uygunluk
38
bd. Maddi Olaya Uygunluk (Gerekçenin Gösterilmesi)
38
I. GENEL İDARİ YARGI ÖRGÜTÜ
41
ad. Dairelerde İşbölümü
42
ae. Dairelerin Görevleri
43
3. Danıştay Genel Kurulu
44
5. İdari Dava Daireleri Kurulu ve Vergi Dava Daireleri Kurulu
46
6. İçtihatları Birleştirme Kurulu
47
9. Yüksek Disiplin Kurulu
50
B. Bölge İdare Mahkemeleri
51
3. Örgütü, Organların Görevleri ve Çalışma Usulleri
52
b. Organların Görevleri
54
C. İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemeleri
56
2. Yapısı ve Görevleri
57
2. İdare ve Vergi Mahkemelerinde
58
3. Bölge İdare Mahkemelerinde
58
I. İDARİ YARGI GÖREVLİLERİ
61
b. Danıştay Başsavcısı
62
c. Danıştay Başkanvekilleri
62
b. Danıştay Tetkik Yargıçları
64
B. Bölge İdare Mahkemesi Personeli
65
C. İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Personeli
65
D. İdari Yargıda Yardımcılık
65
İDARİ YARGININ GÖREV ALANI
B. Ülkemizde Yargı Kolları
67
II. İDARİ YARGININ GÖREV ALANININ ANAYASAL DAYANAĞI SORUNU
68
III. İDARİ YARGININ GÖREV ALANI DIŞINDA KALAN UYUŞMAZLIKLAR
69
A. Yasama ve Yargı İşlemleri
69
B. İdari Nitelik Taşımalarına Rağmen Adli Yargının Görev Alanına Giren Uyuşmazlıklar
70
1. Abonmanlık Sözleşmeleri
71
2. İdari Para Cezaları
72
3. İdarenin Özel Kişilere Karşı Açtığı Davalar
75
4. İdarenin Özel Hukuk Sözleşmelerinden Doğan Davalar
75
5. Kamu Görevlilerine Karşı Açılan Davalar
76
6. Tapu Siciliyle İlgili Davalar
77
a. Sicillerdeki Yanlışlıkların Düzeltilmesiyle İlgili Davalar
77
b. Sicillerin Yanlış veya Eksik Tutulmasından Doğan Zararların Giderilmesi Amacıyla Açılan Davalar
78
c. İmar Mevzuatına Aykırılık Nedeniyle Açılan Davalar
78
7. Kamulaştırmadan Doğan Özel Hukuk Uyuşmazlıkları
78
8. Nüfus Kayıtlarına İlişkin Davalar
80
9. İcra ve İflas Dairesi Görevlilerinin Kusurlarından Doğan Tazminat Davaları
81
10. Hizmet Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıklar
81
11. Fiili Yol (İdarenin Haksız Fiilleri)
81
a. Kamulaştırmasız El Atma (Fiili El Koyma)
82
12. İdareye Ait Taşıtlarının Yaptığı Kazalardan Doğan Uyuşmazlıklar
84
b. 2011 yılı 6099 Sayılı Yasal Değişiklik
85
c. Konuyla İlgili Uyuşmazlık Mahkemesi Kararı
86
13. Vakıf Üniversitelerine İlişkin Uyuşmazlıklar
86
14. Askeri Tatbikat ve Manevralara İlişkin Uyuşmazlıklar
88
YARGI KOLU UYUŞMAZLIKLARI
I. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
89
B. Yapısı ve Çalışma Usulleri
89
b. Başkan ve Üyelerin Çekinmesi ve Reddi
91
4. Yazı İşleri ve Diğer Görevliler
91
II. UYUŞMAZLIK YARGISI
91
A. Görev Uyuşmazlıkları
91
1. Olumlu Görev Uyuşmazlığı
92
b. Uyuşmazlığın Çıkarılması ve Sonuçlandırılması
92
c. Örnek Üzerinde Olumlu Görev Uyuşmazlığı
94
ca. Uyuşmazlık Mahkemesi Öncesi Aşama
94
cb. Uyuşmazlık Mahkemesi Aşaması
96
d. Olumlu Görev Uyuşmazlığının İkinci Türü
97
2. Olumsuz Görev Uyuşmazlığı
97
b. Olumsuz Görev Uyuşmazlığının Giderilmesi
98
3. Mahkemelerce Görev Uyuşmazlığı Başvurusu
99
a. İlk Derece Yargı Yeri Tarafından
99
b. Üst Yargı Yeri Tarafından
99
4. Tedbirlerin Devam Etmesi
99
3. Hüküm Uyuşmazlığının Giderilmesi
100
4. Hüküm Uyuşmazlığına İlişkin Örnek Karar
101
D. Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarının Sonuçları
102
1. Kararların Bağlayıcılığı
102
2. Kararların Kesinliği
102
3. Kaldırılan Hükümler
102
C. Yenilik Doğuran (İnşai) Davalar
104
II. İDARİ DAVA TÜRLERİ
104
B. İptal Davasının Özellikleri
105
1. İptal Davası Objektif Nitelikte Bir Davadır
105
2. İptal Davasının Konusunu İdari İşlemler Oluşturur
106
3. İptal Davası Bir İdari İşlemin Hukuka Aykırılığı İddiası ile Açılır
107
4. İptal Davası İdari İşlemin İptal Edilmesi Amacıyla Açılır
107
5. İptal Davası Açabilmek İçin Menfaat İhlali Gerekir
107
6. İptal Davası Kamu Düzenindendir
107
C. İptal Davasının Konusu
107
1. İdari İşlem Tamamlanmış Olmalıdır
108
2. İdari İşlem Etkili (İcrai) Olmalıdır
109
3. İdari İşlem Kesinleşmiş Olmalıdır
109
D. İptal Davasının Ön Koşulları
111
1. Mahkemeye İlişkin Ön Koşullar (Görev ve Yetki)
111
2. Davanın Konusuna İlişkin Ön Koşullar
112
3. Davacıya İlişkin Ön Koşullar
112
ba. Genel Dava Ehliyeti
113
bb. Özel Dava Ehliyeti (Menfaat)
114
4. Davalıya İlişkin Ön Koşullar
120
a. TBMM’nin İdari İşlemleri
120
b. Cumhurbaşkanlığı İşlemleri
120
c. Bakanlıkların İşlemleri
121
d. Merkezi İdare İl ve İlçe Taşra Örgütlerinin İşlemleri
121
e. Yerel Yerinden Yönetimlerin (Mahalli İdareler) İşlemleri
121
f. Kamu Tüzel Kişilerinin (Hizmetsel Örgütler) İşlemleri
121
g. İdari Vesayet Makamlarının İşlemleri
122
h. 2018 yılı 7075 Sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesi Hakkında Kanun Hükümleri Çerçevesinde Açılan Davalar
122
ı. Vergi Yargısında Davalılık Sıfatı
123
5. İptal Davasının Süresine İlişkin Ön Koşullar
123
6. İptal Davasının Biçimine İlişkin Ön Koşullar
123
E. İptal Davasının Esasa İlişkin Koşulları
123
F. İptal Davasının Sonuçları
124
1. İptal Davasının Reddedilmesinin Sonuçları
124
a. Ön Koşullar Nedeniyle Davanın Reddi
124
b. Davanın Esastan Reddi
124
2. İptal Davasının Kabul Edilmesinin Sonuçları
124
G. İptal Kararının Uygulanması
125
1. İdarenin Sorumluluğu
125
2. Kamu Görevlisinin Sorumluluğu
126
a. Hukuksal Sorumluluk
126
IV. TAM YARGI DAVALARI
127
C. Tam Yargı Davasının Ön Koşulları
128
1. Mahkemeye İlişkin Ön Koşullar
128
2. Dava Konusuna İlişkin Ön Koşullar
128
a. İdari İşlemlerden Kaynaklanan Tam Yargı Davaları
128
b. İdari Eylemler Nedeniyle Açılan Tam Yargı Davaları
129
c. İdari Sözleşmelerden Doğan Tam Yargı Davaları
129
3. Davacıya İlişkin Ön Koşullar
129
4. Davalıya İlişkin Ön Koşullar
130
5. Süreye İlişkin Ön Koşullar
130
6. Biçime İlişkin Ön Koşullar
130
D. Tam Yargı Davasının Esasına İlişkin Koşullar
130
E. Tam Yargı Davasının Sonuçları
131
1. Davanın Reddinin Sonuçları
131
2. Davanın Kabulünün Sonuçları
131
F. Tam Yargı Davasında Verilen Kararların Uygulanması
131
İDARİ DAVALARIN AÇILMASI,
YÜRÜTÜLMESİ VE SONUÇLANDIRILMASI
I. İDARİ DAVALARIN AÇILMASI
133
A. Dava Dilekçesi, Hitap ve İmza
133
B. Dava Dilekçesinde Gösterilmesi Gereken Hususlar
134
1. Tarafların ve Varsa Vekillerinin veya Temsilcilerinin Ad ve Soyadları veya Unvanları ve Adresleri ile Gerçek Kişilere Ait Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası
134
4. Davanın Dayandığı Kanıtlar
137
5. Davaya Konu Olan İdari İşlemin Yazılı Bildirim Tarihi
137
C. Dava Dilekçesinin Verileceği Yerler
139
D. Dava Dilekçesinin Kaydı ve Dilekçeler Üzerine Uygulanacak İşlemler
141
2. Dilekçeler Üzerine Uygulanacak İşlemler
141
E. Aynı Dilekçe İle Dava Açılabilecek Durumlar
142
1. Tek Dilekçe ile Birden Çok İdari İşleme Karşı Dava Açılması
143
2. Birden Çok Kişinin Tek Dilekçe ile Dava Açması
144
II. İDARİ YARGIDA İLK İNCELEME
145
B. İlk İncelemede Bakılacak Hususlar
145
C. İlk İnceleme Üzerine Verilecek Kararlar
147
D. Kararlara Karşı Başvuru
147
E. İlk İncelemeye Genel Bakış ve Örnek Olay
148
III. İDARİ DAVALARIN YÜRÜTÜLMESİ
149
A. Tebligat ve Cevap Verme
149
1. İlk Derece Yargı Yerinde Duruşmaya Karar Verilmesi
151
a. Tarafların İstemi Üzerine
151
b. Yargı Yerinin Kararı Üzerine
152
2. Temyiz ve İstinaflarda Duruşmaya Karar Verilmesi
152
3. Duruşmaya İlişkin Diğer Hükümler
152
C. Yürütmenin Durdurulması
153
a. Ara Karar Niteliği
154
b. İstisnai (Ayrıksı) Bir Önlem Niteliği
154
c. Geçici Bir Önlem Niteliği
155
d. İptal Kararıyla Benzerlik ve Farklılıkları
155
a. Biçime İlişkin Koşullar
156
ab. İptal Davasının Açılması
156
ac. Teminat Gösterilmesi
156
ad. Gerekçe Gösterilmesi
157
ae. Davalı İdarenin Savunmasının Alınması veya Savunma Süresinin Geçmesi
157
af. Daha Önce Aynı Nedene Dayanmama
158
b. Esasa İlişkin Koşullar
158
ba. İdari İşlemin Uygulanması Durumunda Giderilmesi Güç ya da Olanaksız Zararlar Doğurması
159
bb. İdari İşlemin Açıkça Hukuka Aykırı Olması
159
4. Yürütmenin Durdurulması Kararlarına İtiraz
159
c. Yargı Yerince Yapılacak İşlemler
160
d. İtiraz Edilemeyecek Kararlar
160
5. Yürütmenin Durdurulması Kararının Sonuçları
161
6. Yürütmenin Durdurulması Kararı Verilemeyecek Durumlar
161
D. Dosyaların İncelenmesi ve Karara Bağlanması
162
1. Dosyaların İncelenmesi ve Karara Bağlanması
162
2. Kararlarda Bulunması Gereken Hususlar
163
İDARİ YARGIDA İÇ GÖREV VE YETKİ
C. İdari Yargı Mahkemelerin Görevleri
166
1. Danıştay’ın Yargısal Görevleri
166
a. İlk Derece Mahkemesi Olarak Danıştay’da Görülecek Davalar
166
b. Temyiz Yeri Olarak Danıştay’ın Görevleri
169
2. Bölge İdare Mahkemesinin Görevleri
170
3. İdare Mahkemeleri ile Vergi Mahkemelerinin Görevleri
170
C. Genel Yetki Kuralı
173
D. Özel Yetki Kuralları
173
1. İdare Mahkemelerinde
174
2. Vergi Uyuşmazlıklarında Yetki
176
III. GÖREVSİZLİK VE YETKİSİZLİK HALLERİNDE YAPILACAK İŞLEMLER
177
C. Anayasanın 40. Maddesinin Dava Açma Sürelerine Etkisi
181
III. SÜRELERİN BAŞLAMASI
182
IV. SÜRELERİN HESAPLANMASI
184
C. Şubat Tebligatları
186
V. SÜRELERİN KESİLMESİ
186
A. Görevli Olmayan Yargı Yerine Başvurma
186
B. Dilekçelerin Reddi Kararından Sonraki Ek Süre
187
C. İdari İşlem Nedeniyle İptal ve Tam Yargı Davasının Birlikte Açılması Durumunda Tam Yargı Davasının Süresinin İşlememesi
187
VI. TAM YARGI DAVALARINDA SÜRE
188
A. İdari İşlemden Doğan Tam Yargı Davasında Süre (İYUK m.12)
188
1. Doğrudan Doğruya Tam Yargı Davası Açılması
189
2. İptal ve Tam Yargı Davalarının Birlikte Açılması
189
3. İptal Davası Açıldıktan Sonra Tam Yargı Davası Açılması
189
B. İdari Eylemden Doğan Tam Yargı Davasında Süre (İYUK m.13)
190
VII. SÜRELERE GENEL BAKIŞ
191
İDAREYE YAPILAN BAŞVURULAR
II. İYUK MADDE 10 BAŞVURUSU
197
A. İdarenin Başvuruya Sessiz Kalması
199
B. İdarenin Başvuruya Kesin Olmayan Cevap Vermesi
201
III. İYUK MADDE 11 BAŞVURUSU
205
IV. İYUK MADDE 13 BAŞVURUSU
209
B. Başvurunun İstisnası
210
2. Sulh Başvurusu ve Hukuksal Sonuçları
211
a. Başvurunun Yapılması
211
3. Sulh Başvurusunun İncelenmesi
212
4. Tazminatın Ödenmesi
212
A. Bilgi Edinme Kapsamında Yapılan Başvuru
213
B. Kamu Denetçiliği Kurumuna Yapılan Başvuru
213
2. Başvuru Üzerine Kurumca Yapılacak İşlemler
213
3. İdari Dava Açma Süresinin Yeniden İşlemeye Başlaması
214
YARGILAMANIN DİĞER HÜKÜMLERİ
I. İDARİ YARGIDA HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU İLE VERGİ USUL KANUNUNUN UYGULANACAĞI DURUMLAR
215
III. İDARİ DAVALARDA İSPAT VE DELİLLERİN TESPİTİ
218
IV. YARGI YERİ BELİRLENMESİ (MERCİ TAYİNİ)
220
V. YARGICIN YASAKLILIĞI (ÇEKİNMESİ) VE REDDİ
220
B. Yasaklılık ile Reddin Karşılaştırılması
221
C. Hukuk Yargılamasında Yargıcın Çekinmesi ve Reddi
221
1. Yargıcın Yasaklılığı
221
D. İdari Yargılamada Çekinme ve Ret
223
2. Çekinme ve Reddin Sonuçları
225
VI. BAĞLANTILI DAVALAR (DOSYALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ)
226
C. Bağlantı Kararının Verilmesi
226
D. Bağlantı İsteminin İlk Derece Yargı Yerince Kabul Edilmemesi Kararına İtiraz
228
VII. TARAFLARIN KİŞİLİK VE NİTELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK
228
VIII. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN İDARİ DAVALARDA YER ALMASI
229
B. Davanın İhbarı (Duyurulması)
231
IX. DAVAYA SON VEREN TARAF İŞLEMLERİ
232
B. Yönteme İlişkin Düzenlemeler
236
II. MEB VE ÖSYM TARAFINDAN YAPILAN MERKEZİ VE ORTAK SINAVLARA İLİŞKİN YARGILAMA USULÜ
238
B. Yönteme İlişkin Düzenlemeler
239
III. ASKERİ HİZMETE İLİŞKİN İDARİ İŞLEM VE EYLEMLERDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR
240
B. Yönteme İlişkin Düzenlemeler
240
IV. ÖZEL YARGILAMALARIN KARŞILAŞTIRILMASI
241
İDARİ YARGIDA KANUN YOLLARI
(KARARLARA KARŞI BAŞVURU YOLLARI)
IV. KANUN YOLLARINA BAŞVURULAMAYACAK KARARLAR
245
V. KANUN YOLLARI DIŞINDA DİĞER BAŞVURU YOLLARI
246
A. “Kararın Açıklanması veya Aykırılıkların Giderilmesi” ve “Yanlışlıkların Düzeltilmesi” Yolları
246
1. Açıklama veya Aykırılıkların Giderilmesi
246
2. Yanlışlıkların Düzeltilmesi
247
B. Kanun Yolu Niteliği Taşımayan Özel İtiraz Yolları
248
VI. OLAĞAN KANUN YOLLARI
249
2. İstinaf ve Temyiz Yollarının Karşılaştırılması
249
4. İstinaf Konusu Olan Kararlar
250
5. İstinafa Konu Olmayan Kararlar
250
7. İstinaf Yöntemi ve Dilekçenin İncelenmesi
251
8. İstinaf İncelemesi Üzerine Verilen Kararlar
251
3. Temyiz Konusu Kararlar
253
4. Temyiz Edilemeyecek Kararlar
255
6. Temyiz Dilekçesinin Verilmesi ve İncelenmesi
255
9. Temyiz İncelemesi Sonucunda Verilen Kararlar
257
c. Kısmen Onama Kısmen Bozma
258
10. Kararlar Sonrası İzlenecek Yöntem
258
a. Onama Kararlarında
258
b. Bozma Kararlarında
258
11. Temyizden Vazgeçme
259
12. İstinaf ve Temyiz Yollarında Yürütmenin Durdurulması
259
C. İstinaf ve Temyiz Yollarının Karşılaştırılması
260
VII. OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI
262
A. Kanun Yararına Temyiz
262
B. Yargılamanın Yenilenmesi
263
2. Yargılamanın Yenilenmesinin Nedenleri
264
3. Yargılamanın Yenilenmesini İstemede Süre
265
4. Yargılamanın Yenilenmesi İsteminin İnceleneceği Yer ve Usul
265