İş Sözleşmesinde Cezai Şart Yrd. Doç. Dr. Veli Karagöz  - Kitap

İş Sözleşmesinde Cezai Şart

1. Baskı, 
Şubat 2006
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
280
Barkod:
9789750201493
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Baskısı tükenmiştir.
Kitabın Açıklaması
Cezai şarta, özellikle sözleşmelerde yaygın olarak yer verildiği görülmektedir. Aynı şekilde, bireysel ve toplu iş sözleşmelerinde cezai şart kararlaştırılması son zamanlarda ülkemizde de yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Fakat, İş Hukukunun kendine özgü niteliği ve işçinin korunması ilkesi, iş sözleşmelerinde öngörülen cezai şart kayıtları bakımından, Borçlar Kanunu hükümlerinin sınırlandırılmaksızın uygulanmasının mümkün olup olmadığı tartışmalarını da beraberinde getirmiştir.
İş sözleşmelerinde cezai şart kararlaştırılmasının hangi esaslar çerçevesinde mümkün olduğunun ortaya konulması olmalıdır. Çalışmada, bu konudaki esaslar ve sınırlandırma kriterleri ortaya konulmuştur. Ayrıca, inceleme konusunun uygulamaya da yardımcı olması ve mevcut uygulamaya dikkat çekmek amacıyla konuya ilişkin çok sayıda Yargıtay ve yabancı mahkeme kararına yer verilmiştir.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Genel Olarak Cezai Şart
.
Tek Taraflı Cezai Şart Öngörülmesi
.
İş Sözleşmesinde Öngörülen Cezai Şartın Denetlenmesi
.
Belirli Süreli İş Sözleşmesinde Cezai Şart
.
Toplu İş Sözleşmesinde Cezai Şart
.
Eğitim Giderleri Karşılığı Cezai Şart
.
Rekabet Yasağı Sözleşmesinde Cezai Şart
Kitabın İçindekileri
Önsöz 
7
Kısaltmalar 
17
Giriş 
19
Birinci Bölüm GENEL OLARAK CEZAİ ŞART
§ 1. CEZAİ ŞART KAVRAMI, TÜRLERİ VE HUKUKİ NİTELİĞİ 
23
I. Genel Olarak 
23
II. Cezai Şart Kavramı 
23
III. Cezai Şartın Unsurları 
24
1. Asıl Borcun Varlığı 
24
2. Cezai Şartın Ekonomik Değer Taşıyan Ayrı Bir Edim Olması 
25
3. Cezai Şartın Sağlararası İşlemle Öngörülmüş Olması 
27
4. Asıl Borç ile Cezai Şart Arasında Asıl Borç-Fer’i Borç İlişkisinin Bulunması 
28
IV. Cezai Şartın Türleri 
30
1. Genel Olarak 
30
2. Cezai Şartın Türleri 
30
a. Seçimlik Cezai Şart 
30
b. İfaya Eklenen Cezai Şart 
30
c. İfayı Engelleyen Cezai Şart (Dönme Cezası) 
31
3. İş Sözleşmesinde Öngörülen Cezai Şartın Türü 
32
V. Cezai Şartın Hukuki Niteliği 
34
1. Ceza Görüşü 
34
2. Sigorta Görüşü 
34
3. Tazminat Görüşü 
34
4. Ceza-Tazminat Görüşü 
35
5. Götürü Tazminat Görüşü 
35
6. Değerlendirme ve Görüşümüz 
35
§ 2. CEZAİ ŞARTIN MEYDANA GELMESİ, ŞEKLİ, MUACCEL OLMASI VE HÜKÜMLERİ 
37
I. Cezai Şartın Meydana Gelmesi 
37
II. Cezai Şartın Şekli 
38
III. Cezai Şartın Muaccel Olması 
39
1. Asıl Borcun Muaccel Olması 
39
2. Asıl Borcun İfa Edilmemesi veya Eksik İfa Edilmesi 
39
3. Borçlunun Kusurlu Olması 
42
IV. Cezai Şartın Hükümleri 
42
1. Seçimlik Cezai Şartın Hükümleri 
42
2. İfaya Eklenen Cezai Şartın Hükümleri 
43
3. Dönme Cezasının Hükümleri 
45
§ 3. CEZAİ ŞARTIN KUSUR VE ZARARLA İLİŞKİSİ 
46
I. Cezai Şartın Kusurla İlişkisi 
4 6
II. Cezai Şartın Zararla İlişkisi 
48
1. Cezai Şart Talebinin Zarardan Bağımsızlığı 
48
2. Cezai Şartı Aşan Zararın Ayrıca Tazmin Edilmesi 
49
§ 4. CEZAİ ŞARTIN MİKTARI, İNDİRİLMESİ VE SONA ERMESİ 
50
I. Cezai Şartın Miktarı 
50
II. Aşırı Cezai Şartın İndirilmesinin Şartları 
51
1. Geçerli Bir Cezai Şart Anlaşmasının Bulunması 
51
3. Cezai Şartın İfa Edilmemiş Olması 
51
4. Cezai Şart Miktarının Aşırı Olması 
52
a. Alacaklının Çıkarları 
52
b. Borca Aykırılığın Ağırlığı 
52
c. Borçlunun Kusurunun Ağırlığı 
53
d. Tarafların Ekonomik Durumu 
53
e. Borçlunun Talebi 
54
f. İndirimde Dikkate Alınacak Diğer Hususlar 
54
III. Ticari Borçlarda Cezai Şartın İndirilmesi 
55
1. Genel Olarak 
55
2. İşverenin Tacir Olması Durumunda Cezai Şartın İndirilmesi 
56
a. Genel Olarak 
56
b. Tacir İşveren Aleyhine Öngörülen Cezai Şartın İndirilmesi 
58
IV. Cezai Şartın Sona Ermesi 
59
§ 5. CEZAİ ŞARTIN DİĞER HUKUKİ KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 
60
I. Götürü Tazminatla Karşılaştırılması 
60
1. Cezai Şart ile Götürü Tazminat Arasındaki Farklar 
61
2. Sınırlandırma Kriterleri 
62
a. Sözleşme Kaydının Sözü ve Özü 
63
b. Uğranılması Muhtemel Zarar 
64
c. Zarara Uğramanın Gerekliliği 
65
d. Zararı Aşan Miktarın Saklı Tutulması 
66
e. Sözleşme Kaydından Yararlanan Kimse 
67
3. Değerlendirme ve Görüşümüz 
67
II. Hak Düşürücü Kayıtlarla Karşılaştırılması 
69
1. Genel Olarak 
69
2. Hak Düşürücü Kayıt - Cezai Şart İlişkisi 
70
İkinci Bölüm GENEL OLARAK İŞ SÖZLEŞMESİNDE CEZAİ ŞART KARARLAŞTIRILMASI VE DENETİMİ
§ 6. İŞ SÖZLEŞMELERİNDE CEZAİ ŞART KARARLAŞTIRILMASININ NEDENLERİ 
73
§ 7. CEZAİ ŞART KAYITLARININ İŞÇİ BAKIMINDAN SAKINCALARI VE NEDENLERİ 
76
I. Cezai Şartın İşçi Bakımından Sakıncaları 
76
1. Genel Olarak 
76
2. Tazminat Hukukuna İlişkin İlkelerin Dolanılması İhtimali 
77
3. Yatırım Riskleri Nedeniyle İşçinin Cezai Şartla Kayıtlanması 
78
4. İşçinin Mesleki Gelişiminin Engellenmesi 
79
5. İşçinin Geçim Kaynağının Tehlikeye Düşürülmesi 
80
II. İşçinin Cezai Şart Kayıtlarına Razı Olmasının Nedenleri 
80
§ 8. İŞ SÖZLEŞMESİNDE İŞÇİ ALEYHİNE TEK TARAFLI CEZAİ ŞART KARARLAŞTIRILMASI 
83
I. Genel Olarak 
83
II. İşçi Aleyhine Tek Taraflı Cezai Şart Kararlaştırılmasının Sınırlandırılması 
85
1. Tek Taraflı ve Aşırı Cezai Şartla Feshin Ağırlaştırılması Yasağı 
85
2. Belirlilik İlkesinin Korunması 
87
3. Sorumluluk İlkelerinin Tehlike ve Zarara Yatkın İşlerde Dikkate Alınması 
89
4. Meslek İçi Eğitim Harcamalarının Güvence Altına Alınması 
89
III. İşçi Aleyhine Tek Taraflı Cezai Şart Kararlaştırılamayacağına İlişkin Görüşler 
90
IV. Tek Taraflı Cezai Şart Kararlaştırılmasını Sınırlı Olarak Kabul Eden Görüşler 
92
1. Haklı Menfaatin Gerekliliği 
92
2. Maddi Menfaatlerin Güvence Altına Alınması 
93
V. Hukukumuzdaki Görüşler 
93
VI. Değerlendirme ve Görüşümüz 
96
§ 9. İŞÇİNİN CEZAİ ŞART KAYITLARINA KARŞI KORUNMASI VE BU KAYITLARIN DENETLENMESİ 
98
I. Genel Hükümler ve Hukukun Genel İlkeleri 
98
1. Genel Olarak 
98
2. Hukuka Aykırılık 
99
3. Ahlaka Aykırılık 
99
a. Genel Olarak 
9 9
b. İş Sözleşmesinde Öngörülen Cezai Şartın Ahlaka Aykırılığı 
100
c. Değerlendirme ve Görüşümüz 
102
II. Hakimin Cezai Şartı İndirme Yetkisi 
103
1. Hükmün Amacı 
104
3. Hakimin İndirim Yetkisinin Etkinliğinin Değerlendirilmesi 
106
III. Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması 
109
1. Genel Olarak 
109
2. Cezai Şart ve Hakkın Kötüye Kullanılması 
111
IV. Genel İşlem Şartları 
112
1. Genel Olarak 
112
2. Unsurları 
112
3. Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi 
113
4. İş İlişkilerinde Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi 
114
a. Hakkaniyete Aykırılık 
116
b. Olağan Dışı Kayıtlardan Korunma 
117
c. Açık Olmayan Kayıtların Yorumlanması 
118
d. Değerlendirme ve Görüşümüz 
119
V. İş Hukukunun İşçiyi Koruyucu Niteliği 
120
1. Genel Olarak 
120
2. İşçinin Korunması İlkesi 
121
a. Genel Olarak 
121
b. Anayasa Hükümleri 
122
c. İş Hukukunun Emredici Kuralları 
123
d. İşçi Lehine Yorum İlkesi 
125
3. İşçinin Korunması İlkesinin Cezai Şart Kayıtlarında Dikkate Alınması 
126
a. Genel Olarak 
126
b. Önemli Yükümlülüklerin Cezai Şartla Güvence Altına Alınması 
127
c. Kusurlu Olarak İş Sözleşmesine Aykırılıkta Cezai Şart 
1 28
d. Cezai Şartla Tazminat Talebinin Birleşmemesi 
130
e. Cezai Şart Miktarının Ölçülü Olması 
132
Üçüncü Bölüm İŞ SÖZLEŞMELERİNDE CEZAİ ŞART KARARLAŞTIRILMASI
§ 10. BİREYSEL İŞ SÖZLEŞMELERİNDE CEZAİ ŞART KARARLAŞTIRILMASI 
135
I. Belirli Süreli İş Sözleşmelerinde Cezai Şart 
135
1. Belirli - Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Ayrımı 
135
2. Belirli Süreli İş Sözleşmesinde Cezai Şart 
135
a. Genel Olarak Belirli Süreli İş Sözleşmesi 
135
b. Belirli Süreli İş Sözleşmesinde Cezai Şart Kararlaştırılması 
138
3. Zincirleme İş Sözleşmelerinde Cezai Şart 
141
a. Genel Olarak Zincirleme İş Sözleşmeleri 
141
b. Zincirleme İş Sözleşmelerine Bağlanan Hukuki Sonuçlar 
142
c. Zincirleme İş Sözleşmelerinde Cezai Şart 
146
4. Asgari ve Azami Süreli İş Sözleşmesinde Cezai Şart 
148
a. Asgari Süreli İş Sözleşmesinde Cezai şart 
148
b. Azami Süreli İş Sözleşmesinde Cezai Şart 
151
II. Deneme Süreli İş Sözleşmesinde Cezai Şart 
152
1. Genel Olarak Deneme Süreli İş Sözleşmesi 
152
2. Deneme Süresinin Hükümleri 
153
3. Deneme Süreli İş Sözleşmesinde Cezai Şart 
153
III. İç Yönetmelik Hükümleri ve İşyeri Uygulamalarıyla Cezai Şart Öngörülmesi 
154
1. Genel Olarak İç Yönetmelikler 
154
2. İç Yönetmeliklerde Cezai Şart Öngörülmesi 
156
a. Genel Olarak Cezai Şart Öngörülmesi 
156
b. Ücret Kesme Cezasına İlişkin Düzenlemeler 
157
c. İç Yönetmelikle Öngörülen Kayıtların Hukuki Niteliği 
158
3. İş Sözleşmesi Hükmü Haline Gelen İşyeri Uygulamaları ve Cezai Şart 
159
a. Genel Olarak İşyeri Uygulamaları 
159
b. İşyeri Uygulamaları ve Cezai Şart 
160
§ 11. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDE CEZAİ ŞART 
161
I. Genel Olarak 
161
II. Normatif Hükümler ve Cezai Şart 
162
III. Borç Doğurucu Hükümler ve Cezai Şart 
165
IV. Toplu İş Sözleşmesinin ve Cezai Şarta İlişkin Hükümlerin Yorumu 
168
1. Genel Olarak 
168
2. Yargıtay Kararları 
168
3. Değerlendirme ve Görüşümüz 
170
VI. Yararlılık İlkesi ve Cezai Şart 
171
VII. Toplu İş Sözleşmesinde Öngörülen Cezai Şartın İndirilmesi 
173
1. Genel Olarak 
173
2. Değerlendirme ve Görüşümüz 
175
§ 12. İŞ SÖZLEŞMESİNDE ÖNGÖRÜLEN CEZAİ ŞARTIN ŞEKLİ VE MİKTARI 
177
I. İş Sözleşmesinde Öngörülen Cezai Şartın Şekli 
177
1. Genel Olarak 
177
2. İş Sözleşmesi ve Cezai Şartın Şekli 
178
II. İş Sözleşmesinde Öngörülen Cezai Şartın Miktarı 
180
1. Genel Olarak 
180
2. Cezai Şart Miktarı Konusunda İş Hukuku Uygulaması 
181
§ 13. CEZAİ ŞARTIN GEÇERSİZLİĞİ VE SONA ERMESİ 
184
I. İş Sözleşmesinin ve Cezai Şartın Geçersizliği 
184
1. Genel Olarak 
184
2. Geçersizliğin İş Hukukunda Gösterdiği Özellikler 
185
3. İş Sözleşmesinin Geçersizliğinin Cezai Şarta Etkisi 
186
4. İş Sözleşmesinin İptali ve Cezai Şart 
186
II. İş Sözleşmesinde Öngörülen Cezai Şartın Sona Ermesi 
189
1. Genel Olarak 
189
2. İş Sözleşmesinin Feshinin Cezai Şartın Sona Ermesine Etkileri 
190
a. Haklı Nedenle İş Sözleşmesinin Feshinin Cezai Şartın Sona Ermesine Etkisi 
190
b. Geçerli Nedenle İş Sözleşmesinin Feshinin Cezai Şartın Sona Ermesine Etkisi 
191
3. İşyeri Devrinin Cezai Şartın Sona Ermesine Etkisi 
192
Dördüncü Bölüm YAYGIN OLARAK CEZAİ ŞART KARARLAŞTIRILAN ÖZEL DURUMLAR
§ 14. İŞ SÖZLEŞMESİNİN İFASINA BAŞLANMADAN ÖNCE FESHİNDE CEZAİ ŞART 
193
I. Genel Olarak 
193
II. Cezai Şart Kararlaştırılması 
195
§ 15. FESİH HAKKININ SINIRLANDIRILMASINDA CEZAİ ŞART 
197
I. Genel Olarak 
197
II. İşverenin Fesih Hakkının Sözleşmelerle Sınırlandırılması 
198
1. Genel Olarak 
198
2. Süreli Fesih Bildirimine İlişkin Sınırlandırmalar 
199
a. Genel Olarak 
203
3. Fesih Hakkının Sınırlandırılması ve Cezai Şart 
204
4. İş Sözleşmesinin Usulsüz Feshine Yeni İşverenin Neden Olması Halinde Cezai Şart 
206
III. Haklı Nedenle İş Sözleşmesinin Feshine İlişkin Sınırlandırmalar 
207
1. Genel Olarak 
207
2. Sınırlandırmanın Esasları 
210
1. Genel Olarak 
210
2. Disiplin Kuruluna İlişkin Yargıtayın Görüşü 
211
3. Disiplin Kuruluna İlişkin Hükme Aykırılığın Yaptırımı Olarak Cezai Şart 
213
V. Haksız ve Geçersiz Feshin Sonuçlarına İlişkin Hükümlerin Cezai Şartla İlişkisi 
214
§ 16. EĞİTİM GİDERLERİ KARŞILIĞI GERİ ÖDEME KAYITLARI VEYA CEZAİ ŞART 
218
I. Genel Olarak 
218
II. Geri Ödeme Yükümlülüğü veya Cezai Şart Öngörülmesi Anı ve Konusu 
222
1. Geri Ödeme Yükümlülüğü ve Cezai Şart Kararlaştırılması Anı 
222
2. Geri Ödeme Yükümlülüğünün Konusu 
223
a. Geri Ödeme Yükümlülüğü Kapsamına Dahil Edilebilecek Giderler 
223
b. Geri Ödeme Yükümlülüğü Kapsamına Dahil Edilemeyecek Giderler 
224
III. Geri Ödeme Kayıtları ve Cezai Şartın Denetimi 
224
1. Genel Olarak 
224
2. İşverenin Haklı Menfaatleri 
225
3. İşçinin Menfaatleri 
226
4. Geri Ödeme Kayıtlarının veya Cezai Şartın Katlanılabilir Olması 
227
a. Eğitim Süresi ve Eğitim Giderlerinin Miktarı 
227
b. Eğitimin Niteliği ve Kapsamı 
230
c. Geri Ödenecek Miktar ve Ödeme Şekli 
231
IV. Geri Ödeme Yükümlülüğü veya Cezai Şartın Gerçekleşmesi 
233
1. İşçi Tarafından İş Sözleşmesinin Feshi 
233
2. İşveren Tarafından İş Sözleşmesinin Feshi 
234
3. Eğitimin Tamamlanmaması Durumunda Geri Ödeme Kayıtları 
235
4. Eğitim Sonunda Başarısız Olunması Durumunda Geri Ödeme Kayıtları 
237
V. Yargıtay Kararlarına Egemen Olan Temel Noktalar 
238
§ 17. REKABET YASAĞI SÖZLEŞMESİNDE CEZAİ ŞART 
239
I. Genel Olarak Rekabet Yasağı 
239
1. İş İlişkisinin Devamı Sırasında Rekabet Etmeme Borcu 
239
2. Sır Saklama Borcu 
241
3. İş İlişkisinin Sona Ermesinden Sonra Rekabet Etmeme Borcu 
243
II. Rekabet Yasağı ve Cezai Şart 
244
1. Genel Olarak 
244
2. İşçinin Cezai Şart Ödemesi 
244
3. Rekabet Yasağına Aykırılık Halinde Cezai Şartın İndirilmesi 
246
III. Rekabet Yasağına İlişkin Cezai Şartın Geçersizliği ve Sona Ermesi 
248
1. Rekabet Yasağı Sözleşmesinin ve Cezai Şartın Geçersizliği 
248
2. Rekabet Yasağı Sözleşmesinin ve Cezai Şartın Sona Ermesi 
249
a. İşverenin Menfaati Kalmaması 
249
b. İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshi 
250
c. İş Sözleşmesinin İşçi Tarafından Feshi 
252
Sonuç 
255
Yararlanılan Kaynaklar 
261