ANAYASAL HAKLARIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ DOĞRULTUSUNDA YORUM MEFHUMUNA KURAMSAL YAKLAŞIM
I. ÖN SORUN: YORUM KURAMI
19
B. Hukuk, Anayasa ve Hermeneutik
22
1. Genel Olarak Hermeneutik
22
2. Hukuk Hermeneutiği ve Anayasa
25
C. Hukukta Klasik Yorum Yöntemleri
29
II. ANAYASANIN YORUM KURAMI BAKIMINDAN FORMEL VE
A. Ön Belirleme: Anayasaya Bir Yaklaşım Denemesi ve Yorum
35
B. Hukuk Dogmatiği Üzerinden Hukukun Teşhisi ve Bir Anayasa Dogmatiği Okuması
37
C. Anayasa Kavramı, Kültürü ve Yorum
40
D. Anayasanın Yorumlanması Yoluyla Hukukun Tesisi ve Teşhisi Sürecinde Yerine Getirilen İşlev
43
III. ANAYASAL YORUMUN NESNESİ OLARAK ANAYASA: ANAYASANIN YORUMU TAYİN EDEN NİTELİĞİ
45
A. Pozitif Üst Hukuk Metni Olarak Anayasanın Anlamı
46
B. Anayasanın Normatiflik Değeri
47
C. Anayasanın Yorumlanma İhtiyacı ve Yargıç
50
D. “Orijinal Metin” ya da “Yaşayan Belge”: Anayasa Yorumunun Çifte Kutbu
52
IV. ARA DEĞERLENDİRME: ANAYASAL YORUMUN KURUCU HEDEFİ
54
YORUM KURAMI AÇISINDAN HAKLARIN ANLAMI ÜZERİNE ARKEOLOJİK BİR KAZI
I. YORUMUN ULAŞMAK İSTEDİĞİ ANLAM: HAKLAR
57
A. Ön Belirleme: Yorumun Nesnesi Olarak Haklar
57
B. Yorum Yoluyla Hakların Üstünlüğünü Sağlamak
59
C. Çeşitli Kurmalar Bakımından Hakların Niteliği ve Yorumu
61
1. Hakların Liberal Kuramı
61
2. Hakların Kurumsal Kuramı
64
3. Hakların Değer Kuramı
66
4. Hakların Demokratik–İşlevsel Kuramı
68
5. Hakların Refah–Devlet Kuramı
69
D. Hakların Anlamı Üzerine Arkeolojik Bir Deneme
70
E. Hak ve Özgürlükler Yorumunun Yöntemsel Özgünlüğü ve Farklılaşması
73
1. Hak ve Özgürlüklerin Yorum Değeri
73
F. Özel Bir İnceleme: Hans Kelsen
77
G. Özel Bir İnceleme II: Ronald Dworkin’in Yorumlayıcı Hukuk Kuramı
84
1. Dworkin’in Hukuk Kuramının Temelleri
84
2. Dworkin’de Haklar ve Yorum
90
H. Ara Değerlendirme: Anayasa Yorumunun Heterarşik Özerkliği ve Hedefi
97
II. ANAYASANIN ÖZERK NİTELİĞİNİN YORUMA YANSIMASI: ANAYASA MAHKEMELERİNİN KULLANDIĞI ANAYASA HUKUKUNA ÖZGÜ YORUM YÖNTEMLERİ
99
B. Pratik Uyuşum İlkesi
103
C. Fonksiyonel Doğruluk İlkesi
106
D. Anayasaya Uygun Yorum İlkesi
107
E. Dinamik Yorum İlkesi
109
F. Özerk Kavramlar Doktrini
111
III. KARŞILAŞTIRMALI ANAYASA HUKUKUNDA YORUM:
ABD VE ALMANYA ÖRNEKLERİ
115
1. ABD’de Anayasal Yoruma Giriş: Anayasal Denetim Tartışmaları
115
2. Anayasanın Yorumlanması
122
a. Erken Dönem Anayasa Yorumu
123
b. Anayasal Yorum Yöntemleri
125
B. Alman Federal Yüksek Mahkemesi Örneği
131
2. Objektif Değerler Düzeni Olarak Anayasa
135
3. Negatif ve Pozitif Haklar
136
4. Hakların Yatay Etkileri
138
ANAYASAL YORUMUN YARGISAL PRATİĞİ:
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ VE 1982 ANAYASASI IŞIĞINDA AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ VE ANAYASA MAHKEMESİ İÇTİHADI ÜZERİNE BİR İNCELEME
I. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNİN HAK EKSENLİ YORUMU GENİŞLETİCİ ETKİSİ
145
A. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin İç Hukuktaki Hukuki Gücü
146
B. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Yorumu
152
C. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Anayasal Yorum Değeri
164
II. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ İLE KARŞILAŞTIRMALI OLARAK 1982 ANAYASASINDA HAK VE ÖZGÜRLÜKLER REJİMİ
169
A. Anayasanın 13. Maddesinin Karşılaştırmalı Olarak Analizi
171
1. Hakların Sınırlılığı Tezi
171
2. Anayasada Belirtilen Sınırlama ve Güvence Ölçütleri
173
b. Meşru Amaç–Sebebe Bağlılık
180
c. Demokratik Toplumda Gereklilik
185
e. Hakkın Özüne Dokunma Yasağı: “Sıcak Sütte Şeker Aramak”
199
f. Anayasanın Sözüne ve Ruhuna Uygunluk
202
g. Laik Cumhuriyetin Gerekleri
204
B. Anayasanın 15. Maddesinin Karşılaştırmalı Olarak Analizi
208
1. Ön Sorun: Olağanüstü Hal
208
2. Olağanüstü Halde Hak ve Özgürlüklerin Rejimi
209
a. “Derogation” Kavramı
210
b. AİHS Madde 15’in Genel Uygulaması
212
aa. Savaş Hali– Kamusal Tehlike Koşulu
213
cc. Uluslararası Hukuktan Doğan Yükümlülüklere Uygunluk
222
dd. Dokunulmaz Haklar
223
ee. Usule İlişkin Koşul
226
C. Hak ve Yetkinin Kötüye Kullanılması Yasağı
227
1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Bakımından İnceleme
228
a. Demokrasi ve Sözleşme Geriliminde AİHM’in İçtihadi Dönüşümü
229
b. Kötüye Kullanma Yasağı ve Uygulamadaki Alan Değişimi
232
2. 1982 Anayasası Bakımından İnceleme
234
3. AİHS 17. Madde ile 18. Madde Arasındaki Etkileşim
236
D. Devletin Pozitif Yükümlülükleri ve Hakların Yatay Etkisi
244
1. Negatif ve Pozitif Yükümlülükler Ayrımı
246
2. Yatay Etki Kuramı (Drittwirkung): Üçüncü Taraf Etkisi
249
a. Dikey Doğrudan Etki
251
b. Doğrudan Yatay Etki
251
c. Dolaylı Yatay Etki
252
d. AİHM İçtihadında Yatay Etki
253
e. 1982 Anayasası Bakımından Yatay Etki
259
3. Devletin Hakları Gerçekleştirme Yükümlülüğü
261
a. AİHS Bakımından Gerçekleştirme Yükümlülüğü
262
a. 1982 Anayasası Bakımından Gerçekleştirme Yükümlülüğü
266