Şirket Yöneticilerinin Ceza Sorumlulukları Doç. Dr. Reşit Karaaslan  - Kitap

Şirket Yöneticilerinin Ceza Sorumlulukları

2. Baskı, 
Temmuz 2023
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
444
Barkod:
9789750286070
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Fiyatı:
555,00
Stoktan hemen gönderilir.
Diğer Baskılar
1. baskı
Şubat 2022
440,00
220,00 (%50)
Kitabın Açıklaması
Türk ekonomi ceza hukukunun "özel hükümler"i pek çok çalışmaya konu olmuştur; "genel hükümler"i ise bugüne kadar yeterince ele alınmamıştır. Bu eser, anılan bu eksikliğin giderilmesini ve böylelikle şirket faaliyetleri çerçevesinde işlenen suçlarda gerçek sorumluların ortaya çıkarılması için gerekli hukuki alt yapının ortaya konulmasını amaçlamaktadır.
Şirket faaliyetleri çerçevesinde işlenen suçlarda, sorumluluğu ilk tartışılması gereken kişiler şirket yöneticileridir. Ne var ki bu kişilerin aldığı kararlar, şirket yöneticilerinin altında yer alan çalışanlarca icra edilir. Suç genel teorisi "son hareketi gerçekleştiren kişiyi" esas aldığından, üst düzey çalışanlar olan şirket yöneticilerinin ceza sorumluluğunu temellendirmekte güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Eserde; nedensellik bağı ve objektif isnadiyet, müşterek faillik, dolaylı faillik, garantörsel ihmali suç gibi bazı temel kavramların ekonomi ceza hukukunda ne ifade ettiği açıklanarak, "üst"ün sorumluluğunun esasları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yine kurul hâlinde alınan kararlara özel bir önem atfedilmiştir; zira şirket faaliyeti çerçevesinde işlenen suçların kaynağı çoğu zaman kurul kararıdır.
Yeni baskıda, ilk baskıdan bu yana geçen zamanda yayımlanan ilgili eserler, dipnotlara ve kaynakçaya eklenmiştir.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Kurul Hâlinde Alınan Kararlarda Nedensellik Bağı ve Faillik
.
Şirket Faaliyeti Kapsamında İşlenen Suçlarda Gerçek Kişilerin Ceza Sorumluluğu
.
Aralarında Hiyerarşik İş İlişkisi Bulunmayan Birden Çok Kişinin Neticeye Sebebiyet Vermesi
.
Aralarında Hiyerarşik İş İlişkisi Bulunan Birden Çok Kişinin Neticeye Sebebiyet Vermesi
.
Alt Çalışanın Suç İşlemesini Engellemeyen Yöneticinin İhmalden Doğan Sorumluluğu
Kitabın İçindekileri
Önsöz 
7
Kısaltmalar 
17
Giriş 
21
I. ÇALIŞMANIN AMACI 
21
II. ÇALIŞMANIN KAPSAMI 
21
III. ÇALIŞMANIN EKONOMİ CEZA HUKUKU İLE BAĞLANTISI 
22
A. Şirket Faaliyeti Çerçevesinde İşlenen Suçlarda Bireysel Ceza Sorumluluğunun Belirlenmesinin Zorunluluğu 
24
B. Şirket Faaliyeti Çerçevesinde İşlenen Suçlarda Bireysel Ceza Sorumluluğunun Belirlenmesinin Zorluğu 
35
C. “Deri Spreyi/Erdal” Kararı 
39
IV. ÇALIŞMANIN CEVAPLAMAYA ÇALIŞTIĞI SORU 
43
A. Delegasyona Rağmen Kararın Kurul Tarafından Alınması 
43
B. İhmal Suretiyle İşlenen Taksirli Suç 
45
V. ÇALIŞMANIN PLANI 
47
Birinci Bölüm
KURUL KARARLARINDA NEDENSELLİK BAĞI SORUNSALI
I. KAVRAM OLARAK NEDENSELLİK BAĞI 
53
A. Nedensellik Bağı Kavramını İsnadiyet Sorunsalı ile Birlikte Ele Alan Görüşler 
54
B. Şart Teorisi 
62
1. Conditio Sine Qua Non–Formülü 
63
a. Rezerv Sebepler ve Hipotetik Nedensellik 
64
b. Alternatif Nedensellik 
65
2. Kanuna Uygun Şart–Formülü 
67
3. Şart Teorisi Çerçevesinde Tartışılması Gereken Diğer Meseleler 
71
a. Atipik Nedensellik 
71
b. Nedenselliğin Kesilmesi 
72
c. Öne Geçen Nedensellik 
73
C. Şart Teorisine Göre Sorumluluğun Belirlenmesi 
73
1. Objektif İsnadiyet Teorisine Dair Genel Açıklamalar 
73
2. Nedensellik Bağında Özellik Gösteren Durumlara Objektif İsnadiyet Teorisinin Yaklaşımı 
81
a. Kümülatif Nedensellik 
81
b. Öne Geçen Nedensellik 
82
c. Alternatif Nedensellik 
83
d. Hipotetik Nedensellik 
84
e. Hukuka Uygun Alternatif Davranışlar 
84
aa. Yalın Nedensellik Teorisi 
85
bb. Kaçınılabilirlik Teorisi 
85
cc. Riskin Yükseltilmesi Teorisi 
86
f. Kasıtlı Olarak Hareket Eden Üçüncü Kişinin Araya Girmesi 
88
aa. Uygun İsnadiyet Teorisi 
88
bb. İsnadiyet İlişkisinin Kesilmesi Teorisi 
89
cc. Sınırlı Sorumluluk Alanı Teorisi 
89
II. İCRA SURETİYLE İŞLENEN SUÇLARDA KURUL HÂLİNDE ALINAN KARARLARIN NEDENSELLİK BAĞI ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ 
90
A. Kanuna Uygun Şart Formülü Çerçevesinde Nedensellik Bağının Tespiti 
91
1. Formülün Yalın Hâli 
91
2. Yeterli Asgari Şart Teorisi 
93
a. Teoriye Genel Bakış 
93
b. Teorinin Kurul Hâlinde Alınan Kararlara Aktarılması 
95
3. Kanuna Uygun Şart Formülünün Yalın Hâlinin ve Yeterli Asgari Şart Teorisinin Yetersiz Kaldığı Durumlar 
97
a. Psikolojik Nedensellik 
97
b. Somut Olaya Uygulanabilecek Doğa Yasasının Olmaması ya da Bu Yasanın Tekniğin Geldiği Seviyede Henüz Bilinmiyor Olması 
101
aa. Kanuna Uygun Şart Formülünün Determinist Düzenliliğe Atfı 
101
bb. Olasılıklı Nedensellik Modeli 
104
4. Ara Değerlendirme – Conditio–Formülü ve “Black Box” Modeli 
107
5. Genel Nedensellik 
109
a. Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu – Kısa Bir Bakış 
109
b. İmalatçının Cezai Sorumluluğunun Belirlenmesinde Nedensellik Bağının Tespiti 
112
c. Dolaylı Sonuç Çıkarma Yönteminin Değerlendirilmesi 
115
B. Conditio–Formülü Çerçevesinde Nedensellik Bağının Tespiti 
121
1. Somut Biçimiyle Netice Öğretisi 
122
2. Alternatif Nedensellik ve Kümülatif Nedensellik 
126
3. Savunulan Diğer Görüşler 
130
a. Oylama Sırasındaki Oy Kullanma Sıralamasına Göre Nedensellik Bağının Tespiti 
130
b. Sırf Kurul Üyesi Olmaktan Dolayı Kullanılan Her Oyun Nedensel Addedilmesi 
133
4. Sorunun Çözümü – Kümülatif Nedenlerin Alternatifliği 
134
III. İHMAL SURETİYLE İŞLENEN SUÇLARDA KURUL HÂLİNDE ALINAN KARARLARIN NEDENSELLİK BAĞI ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ 
142
A. Kümülatif Nedensellik ve Alternatif Nedensellik 
144
B. Kümülatif Nedenlerin Alternatifliği 
145
IV. KURUL HÂLİNDE ALINAN KARARLARIN OBJEKTİF İSNADİYET ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ 
148
A. Yan Yana Faillerin Eylemlerinin Zamansal Olarak Aynı Anda Mevcut Olmadığı Durumlar 
150
B. Kaçınılabilirlik Teorisi vs. Riskin Yükseltilmesi Teorisi 
155
C. Değerlendirme 
158
D. Ulaşılan Sonuçların Yan Yana Faillerin Eylemlerinin Zamansal Olarak Aynı Anda Mevcut Olduğu Durumlara (Kurul Kararlarına) Aktarılması 
163
V. ARA DEĞERLENDİRME – ULAŞILAN SONUÇLARIN ÖRNEK OLAYLAR ÇERÇEVESİNDE ÖZETİ – İKİNCİ BÖLÜME DAİR ÖN AÇIKLAMALAR 
167
İkinci Bölüm
KURUL KARARLARINDA MÜŞTEREK FAİLLİK SORUNSALI
I. MÜŞTEREK FAİLLİK KURUMUNA GENEL BAKIŞ 
181
A. Müşterek Fail: Tipik Eyleme Egemen Olan Kişi 
181
B. Müşterek Failliğin Şartları 
186
1. Ortak Suç İşleme Kararı 
187
2. Suçun Birlikte İcrası 
189
a. Suçun Yalnızca Hazırlık ve Planlama Safhasında Sunulan Katkı 
189
b. Sukzesif Müşterek Faillik 
196
II. KURUL KARARININ İCRASI İLE İŞLENEN SUÇUN KASTEN İŞLENEN BİR SUÇ OLMASI DURUMUNDA KURUL ÜYELERİNİN MÜŞTEREK FAİL OLARAK SORUMLU TUTULMASI 
202
A. Müşterek Faillikten Bahsedilebilmesi İçin Suç Ortaklarından Her Birinin Katkısı Nedensel Olmak Zorunda Mıdır? 
202
1. Müşterek Failliği Karşılıklı Azmettirme Olarak Açıklayan Görüş 
203
2. Müşterek Failliği Müstakil Faillik ile Dolaylı Failliğin Kombinasyonu Olarak Açıklayan Görüş 
204
3. Değerlendirme – Müşterek Failliğin Nedensellik Bağını İkame Edici Etkisi 
204
4. Alternatif Müşterek Faillik 
208
5. Additif Müşterek Faillik 
209
6. Ulaşılan Sonucun Kurul Hâlinde Alınan Kararlar İçin İfade Ettiği Anlam 
212
B. Müşterek Failliğin Ortak Suç İşleme Kararı ve Suçun Birlikte İcrası Olarak İfade Edilen Şartları Kurul Hâlinde Alınan Kararlar İçin Ne Anlam İfade Etmektedir? 
213
C. Yatay İlişkide Müşterek Failliğin Kabul Edilmesinin Dikey İlişkide İfade Ettiği Anlam: Müşterek Dolaylı Faillik 
218
III. KURUL KARARININ İCRASI İLE İŞLENEN SUÇUN TAKSİRLE İŞLENEN BİR SUÇ OLMASI DURUMUNDA KURUL ÜYELERİNİN MÜŞTEREK FAİL OLARAK SORUMLU TUTULMASI 
232
A. Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik Kurumunun Tartışılması Gerekmeyen Durumlar 
234
1. Kasıtlı Bir Suça Taksirle veya Taksirli Bir Suça Kastla İştirak Olmaz Kuralı 
234
2. Taksirli Davranışa Üçüncü Bir Kişinin Taksirli Davranışının Eklendiği ve Herkesin Kendi Taksirli Fiilinden Dolayı Sorumlu Tutulabildiği Durumlar 
239
3. Güven İlkesi ve Yetki Devrinin Taksirli Suçlarda İcra Ettiği Fonksiyon 
243
B. Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik Kurumunun Tartışılması Gereken Durumlar 
254
1. Nedensellik Bağının Tespit Edilemediği Olaylarda Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik Kurumu 
254
a. Örnek Olaylar Bağlamında Meseleye İlişkin Görüşlerin Genel Hatları ile Ortaya Konması 
254
b. Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik Kurumunu Reddeden Görüşün Nedensellik Bağının Tespit Edilemediği Olaylara İlişkin Çözüm Önerileri 
259
aa. In Dubio Pro Reo–Kuralı Uyarınca Sorumsuzluk Çözümü 
259
bb. Tek Faillik Sistemi Uyarınca Yan Yana Faillik Çözümü 
261
cc. Garantörlük Çözümü 
262
dd. Ara Değerlendirme 
263
c. Taksirli Suçlarda Müşterek Failliği Kabul Etmeyen Görüşün Taksirli Suçlarda Müşterek Failliği Kabul Eden Görüşe Karşı İleri Sürdüğü Argümanlar ve Bunların Değerlendirilmesi 
263
d. Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik Kurumunun Şartları 
268
2. Kurul Hâlinde Alınan Kararlarda Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik Kurumu 
270
3. Yatay İlişkide Müşterek Failliğin Kabul Edilmesinin Dikey İlişkide İfade Ettiği Anlam: Taksirli Müşterek Dolaylı Faillik 
272
IV. ÖZEL DURUMLAR 
275
A. Hukuka Uygun Yönde Oy Kullanan Kurul Üyesi 
275
B. Çekimser Oy Kullanan Kurul Üyesi 
278
C. Toplantıya Katılmayan Kurul Üyesi 
280
D. Veto Hakkına Sahip Kurul Üyesi 
281
E. Oylamanın Gizli Yapılması 
283
V. ARA DEĞERLENDİRME – ULAŞILAN SONUÇLARIN ÖRNEK OLAYLAR ÇERÇEVESİNDE ÖZETİ – ÜÇÜNCÜ BÖLÜME DAİR ÖN AÇIKLAMALAR 
284
Üçüncü Bölüm
KURUL KARARLARININ HİYERARŞİK İŞ İLİŞKİSİ
ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ
I. ORGANİZASYON HÂKİMİYETİNE DAYALI DOLAYLI FAİLLİK 
296
A. Genel Açıklamalar 
296
B. İllegal Örgütlenmelerde Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumu 
301
1. Kurumun Kurgulanmasının Altında Yatan Sebep 
301
2. Kurumun Uygulanabilirliği İçin Öğreti Tarafından Ortaya Konulan Şartlar 
306
a. Hiyerarşik Şekilde Örgütlenmiş Bir Güç Aygıtının Varlığı 
307
b. Güç Aygıtının Hukuk Normlarından Sıyrılmış Olması 
311
d. Doğrudan Failin Organizasyon İçin Tipik Olan Suçun İşlenmesine Eğilimli Olması 
314
3. Kurumun Alman Federal Yüksek Mahkemesi (BGH) ve Türk Kanun Koyucusu Tarafından Tanınması 
316
a. Alman Federal Yüksek Mahkemesi (BGH) 
316
b. Türk Kanun Koyucusu (TCK m. 220/5) 
324
C. Legal Örgütlenmelerde Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumu 
329
1. Genel Açıklama 
329
2. Alman Federal Yüksek Mahkemesi (BGH) 
331
3. Alman Öğretisinin Konuya Yaklaşımı ve Önerdiği Çözüm Yolları 
335
a. Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumunun Legal Örgütlenmelere Aktarılabileceğini Kabul Eden Görüş 
335
b. Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumunun Legal Örgütlenmelere Aktarılabileceğini Reddeden Görüş 
336
aa. Sorumluluğun Belirlenmesinde Müşterek Faillik Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüş 
337
bb. Sorumluluğun Belirlenmesinde Yan Yana Faillik Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüş 
338
cc. Sorumluluğun Belirlenmesinde Azmettirme Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüş 
338
dd. Sorumluluğun Belirlenmesinde İhmali Suç Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüş 
338
4. Değerlendirme 
339
a. Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumu vs. Sorumluluk Prensibi 
339
b. Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumunun Legal Örgütlenmelere Aktarılabileceğini Reddeden Görüşün “Üst”ün Sorumluluğu Hususunda Sunduğu Önerilerin Değerlendirilmesi 
341
aa. Sorumluluğun Belirlenmesinde Müşterek Faillik Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüşün Değerlendirilmesi 
341
bb. Sorumluluğun Belirlenmesinde Yan Yana Faillik Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüşün Değerlendirilmesi 
344
cc. Sorumluluğun Belirlenmesinde Azmettirme Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüşün Değerlendirilmesi 
344
dd. Sorumluluğun Belirlenmesinde İhmali Suç Kurumuna Başvurulması Gerektiğini Savunan Görüşün Değerlendirilmesi 
346
c. Organizasyon Hâkimiyetine Dayalı Dolaylı Faillik Kurumunun Şartlarının Legal Örgütlenmelere Özgü Yorumlanışı 
348
II. “ALT”IN SUÇ İŞLEMESİNİ ENGELLEMEYEN “ÜST”ÜN İHMALDEN DOĞAN SORUMLULUĞU 
352
A. Alman Ceza Hukukunda Meselenin Ele Alınışı 
352
1. Alman Federal Yüksek Mahkemesi (BGH) 
353
2. Alman Öğretisinin Konuya Yaklaşımı 
355
a. “Üst”ün İhmalden Doğan Sorumluluğunun Teorik Alt Yapısına Dair Ortaya Konan Görüşler 
355
b. Şirket Faaliyeti Çerçevesinde İşlenen Suç Kavramına Dair Ortaya Konan Görüşler 
356
B. Türk Ceza Hukuku Bakımından Değerlendirme 
358
1. Şekli Hukuki Yükümlülük Öğretisi vs. İşlev Öğretisi: Ekonomi Ceza Hukukunda Garantörlüğün Kaynağı Olarak “Kanun” 
359
2. “Üst”ün Fail Sıfatıyla Sorumlu Olacağı Görünüşte İhmali Suçların Sınırlı Sayıda Oluşu – “Üst”ün Şerik Sıfatıyla Sorumlu Olacağı Görünüşte İhmali Suçların Sınırlı Sayıda Olmayışı: İcrai Suça İhmali Davranışla İştirak 
370
3. “Üst”ün İhmalden Doğan Sorumluluğunun Şartları ve Bu Sorumluluğun Uygulama Alanı 
379
III. ARA DEĞERLENDİRME – ULAŞILAN SONUÇLARIN ÖRNEK OLAYLAR ÇERÇEVESİNDE ÖZETİ 
387
Sonuç 
397
Kaynakça 
403
Kavram Dizini 
441